31 mamyr – Qazaqstan tarihyndaǧy eŋ qaiǧyly künderdıŋ bırı. Būl – HH ǧasyrdyŋ basynda elımızde oryn alǧan jappai saiasi quǧyn-sürgın men milliondaǧan adamnyŋ ömırın jalmaǧan aşarşylyq qūrbandaryn eske alu künı.
1930-1950 jyldar aralyǧynda Keŋestık bilık tarapynan jürgızılgen saiasi quǧyn-sürgın Qazaqstandy bır ülken türmege ainaldyrdy. ALJİR, Karlag, Steplag syndy GULAG jüiesınıŋ ırı lagerlerı däl osy qazaq dalasynda ornalasyp, oǧan 5 millionnan astam adam jer audaryldy. Onyŋ ışınde 100 myŋǧa juyq qazaqstandyq quǧyn-sürgınge ūşyrap, 20 myŋnan astamy atu jazasyna kesıldı.
Qazaq ūltynyŋ ūly tūlǧalary – Älihan Bökeihan, Ahmet Baitūrsynūly, Mırjaqyp Dulatov, Maǧjan Jūmabaev, Säken Seifullin, Iliias Jansügırov, Beiımbet Mailin jäne basqa da ziialylar osy zūlmat jyldardyŋ jazyqsyz qūrbany boldy.
Sonymen qatar būl kezeŋde aşarşylyq näubetı de talai otbasynyŋ tütının öşırıp, halyq sanyn kürt kemıttı. 1930-jyldardaǧy ūjymdastyru men küştep otyryqşylandyru saiasaty qazaq halqy üşın orny tolmas tragediiaǧa ainaldy.
1997 jyly 31 mamyr — Saiasi quǧyn-sürgın jäne aşarşylyq qūrbandaryn eske alu künı bolyp resmi türde bekıtıldı. Būǧan deiın, 1993 jyly «Jappai saiasi quǧyn-sürgın qūrbandaryn aqtau» turaly zaŋ qabyldanyp, ädıletsız jazalanǧan azamattardyŋ esımı aqtala bastady.
Alaida Almaty, Qaraǧandy, Aqtöbe jäne Aqsai qalalarynyŋ äkımdıkterı 31 mamyrda josparlanǧan saiasi quǧyn-sürgın jäne aşarşylyq qūrbandaryn eske alu şaralary aiasyndaǧy beibıt şerulerge rūqsat bermegen. Qaraǧandyda şeru ötkızuge tyiym saludyŋ resmi sebebı retınde basqa da mädeni, sporttyq jäne qūrylys-montaj jūmystary körsetıldı.
Al Almaty men Aqsaida äkımdık ötınışterdı sebepsız kerı qaitardy, Aqtöbede abattandyru jūmystary negızge alynǧany aitylǧan.
Būl jaǧdaiǧa ūqsas şekteuler Astana, Öskemen, Şymkent, Pavlodar, Petropavl, Oral jäne Semei qalalarynda da oryn alǧan. Keibır äkımdıkter eşqandai tüsınıkteme bermei, ötınışterdı kerı qaitarǧan. Qaupı bar azamattarǧa äkımşılık jauapkerşılık pen 15 täulıkke deiın qamauǧa alu eskertılgen.
Qaraǧandyda saiasi quǧyn-sürgın qūrbandaryn eske aluǧa arnalǧan şerudı ūiymdastyrǧan belsendınıŋ ısı boiynşa sot ony 15 täulıkke äkımşılık qamauǧa alǧan. Būl ärekettı sot «beibıt jiyndardy ūiymdastyru jäne ötkızu tärtıbın būzu» dep baǧalaǧan.
Ūqsas jaŋalyqtar
