Jetısailyq er adamnyŋ jas kelınşektı zorlap, tonap öltırgenı turaly aqparat tarady

Türkıstan oblysynda 38 jastaǧy jıgıt körşı kelınşektı azaptap öltırıp, mäiıtın aulasyna kömıp, onymen qoimai molany atpen taptap tastaǧan. Būl turaly Todayinfo jazdy, dep habarlaidy «Adyrna» tılşısı. 39 jastaǧy kelınşektı tonap, artynşa zorlap öltırgen küdıktı tün ortasynda mäiıttı özınıŋ aulasyna kömgen. Qabırdıŋ üstıne şöp şaşyp, jylqy bailap tastaǧan qasköidıŋ sūmdyq äreketı tek 12 künnen keiın ǧana belgılı boldy. Qylmystyŋ aşyluyna tyrjalaŋaş kömılgen äieldıŋ bır qolynyŋ jer betıne şyǧyp qaluy sebep bolǧan.                                                          

Tuǧan üidıŋ tütınımen qoştasu

Köktem erte şyǧatyn oŋtüstıkte qar erısımen şarualar jer jyrtyp, egınmen ainalysuǧa daiyndala bastaidy. Jetısailyq jūrt ta jyldaǧy ädetı boiynşa qarbalas jūmystyŋ aldynda kökpar berıp, Alǧabas auylynyŋ şetıne at oinatady. Qiqulai şapqan jıgıtterdıŋ kökpar tartysy da auyl halqyn dür sılkındıredı. İısı dalaǧa jaiylǧan jūmsaq käuap ta, ystyq samsa, tandyr nan, türlı susyn da kökparǧa kelgen jūrttyŋ aldyna jaiylady. Ärine satylady, tegın emes. As-su daiyndaityn adamdardyŋ tabysy da būl künı täuır bolady. Sauda jasaudyŋ san türın meŋgergen Äigerım Äjekeeva da ädettegıdei kökparǧa daiyndalyp, anasyna satuǧa qoiatyn tauardy äkeletının aityp, qarajatyn qaltaǧa salyp, audanǧa şyǧyp ketedı. Bıraq ol künde keşkılık dastarhan basynda anasyna erkelep, äkesıne jūmysyn aita äŋgımelesıp otyratyn ädemı sätterdıŋ endı qaitalanbaitynyn, üiınıŋ tabaldyryǧynan soŋǧy ret syrtqa attap bara jatqanyn bılmegen edı. Körıktı de, tabysty kelınşektı taksi toqtaityn auyl dükenınıŋ aldynda qara maşinamen üş jıgıt kütıp tūrǧan. Äigerımnıŋ anasynyŋ aituynşa, sonyŋ bırı auylǧa zūlymdyǧymen aty şyqqan Eralhan edı. «Menıŋ qyzymnyŋ osyndai jauyzdyqpen ölım qūşqanyna ışım küiıp bara jatyr. Şalymyz ekeumız 25 jyldan berı aurumyz. Bızdı qaratyp, Almaty- Astanaǧa aparyp jürgen osy qyzym edı.  Köşede jürıp qalǧan qyz emes, boianyp köşege şyǧatyn qyltyŋ-syltyŋy da joq. Azannan keşke deiın menıŋ qasymda bolatyn. Köktem şyqqan soŋ şaşlyq, buterbrod, pirojki pısırıp satady. Mende kömektesem oǧan. 27-künı azanda «Mama erteŋ ülken kökpar bolady eken. Men soǧan tauar äkeleiın” dedı. Jaraidy dep ekeumız de magazinge tauar jazdyq. Tauarǧa kettı. Tez baram da kelem ǧoi dedı. «Jetısai market» degen magazin bar. Saǧat 10-ǧa deiın ısteidı. Kökpardyŋ zaty tausylǧan soŋ, sol jerden baryp alatyn. Özım şyǧaryp salǧam üiden. Tüngı saǧat 11 boldy, qyzym joq. Būndaiy joq edı, keşıktı dep barlyǧyna habarlastym. Jas emes, kelıp qalatyn şyǧar dep basu aitty basqalar», – dedı Äigerımnıŋ anasy Meiramgül Berdalieva. Auyl halqyna at oinatyp, qamşy üiırumen aty şyqqan Eralhan Törehanov saudager kelınşektı kezektı ret aŋdyp jürgenın auyldastary baiqap qalǧan. Däl osy jıgıt küieuı joq, qorǧansyz kelınşektıŋ basqan ızın aŋdyp, küş körsetıp tabysyn tartyp alyp otyrǧan. Ol azdai Äigerımdı öltırmesten būryn zorlap ülgergen. Foto: küdıktı Törehanov Qyzyna alaŋdaǧan anasy aqyry özge balalaryn jinap, aurhanaǧa da, polisiiaǧa da barǧan. Tıpten sol künı sauda jasap tūrǧan Äigerımnıŋ artyna kelıp, oǧan Törehanovtyŋ tesıle ūzaq uaqyt qarap, ainalşaqtap jürgenın de bıraz adam körgen. Qauıptıŋ qaidan keluı mümkın ekenın polisiiaǧa da bırden özderı aitqan. Alaida saqşylar salǧyrttyq tanytyp, män bermegen. Tek aryz jazǧyzyp qana alyp qalǧan. «Şydai almai qylmysker Eralhannyŋ üiıne de keldık. Ol mız baqpady, Äigerımdı körmegenın, ūiyqtap qalǧanyn aityp, ötırık aŋqau qylyq tanytty. Üiıne polisiia kırmedı, syrttan ketıp qaldy. Qyzymdy solai 12 kün ızdedık», – dedı marqūmnyŋ anasy. Erıktıler, auyl tūrǧyndary jäne tuystary jinalyp jas kelınşektı toqtausyz ızdegen. Al jergılıktı polisiia beiǧam bolǧan. Tek oblysqa şaǧymdanǧan soŋ ǧana küdıktınıŋ soŋyna tüsken. Qylmystyŋ aşyluyna oblystyq tergeuşı, ız kesuşılerdıŋ keluı türtkı bolǧan.

                      Jazyqsyz kelınşektıŋ jarym tünde kömıluı

Tauar äkeluge audanǧa şyqqan Äigerımdı düken aldynan kütıp alǧan Eralhan küştep üiıne aparyp qorlap, tonap, sol künı aiausyz ūryp öltırgen. Ekı jüz metr jerdegı ata-anasy, jaqyndaryna jete almai, körşı köşede därmensız küide ölım qūşqan Äigerımdı būǧan deiınde qylmys jasap aty şyqqan Törehanov tün ortasynda aulasynan kör qazyp, äieldı tyrjalaŋaş küiınde kömıp tastaidy. «Arada 12 kün ötken soŋ qanışer Törehanovtyŋ üiınen sıŋlımnıŋ mürdesı tabyldy. Qoly şyǧyp qalǧan. Myna kümıs saqinasy sausaǧynda bolǧan. Sol qoly alaqanymen şyǧyp jatyr. Şöp şaşyp, üstıne at bailap tastaǧan. Törehanovtyŋ üiın polisiia qorşauǧa aldy. Adam kırgızbei, sıŋılımdı kömgen jerden alyp şyqty. Sıŋlım tyrjalaŋaş, üstı topyraq, batpaq. Sol jaq qūlaqşekesınen bastap arqasy tügel kögergen. Mūrnynan qan aqqqan. Bılegınde üş jerden pyşaqtyŋ ızı bar. Bıreuı tereŋdep kesılgen. Sol ölıktı aulalarynan alyp jatqanda Eralhannyŋ şeşesı mız baqbastan qarap tūrdy, al onyŋ ınısı bızdı äbden boqtap, qorlady», – dedı Aisūlu Aqylbaiqyzy. Tauar äkeluge aqşamen şyqqan Äigerımdı üş jıgıttıŋ kölıkke küştep otyrǧyzyp jatqanyn dükenge jaqyn üidıŋ adamdary da körıp qalǧan. Al kölıktegı özge jıgıtterdı de auyl adamdary tanityn bolyp şyqty. Alaida oqiǧa bolǧan jerdegı dükennıŋ kamerasy däl sol künı «öşıp» qalǧan. Marqūmnyŋ tuystary Törehanovtyŋ Äigerımdı būrynan qorqytyp, saudadan tüsken aqşadan üles alyp jürgenın, bopsalau arqyly kaspimen de audarymdar jasatqyzyp tūrǧanyn keiın bılgen. Tıptı kelınşektıŋ mügedek ata-anasynyŋ zeinetaqysynan da Eralhan üles alyp jürgen, deidı jäbırlenuşıler. «2011 jyldan berı būl qylmysker menıŋ äkem men şeşemdı qorqytyp pensiiasyn da alyp otyrǧan. 4-5 jyldan berı kökparǧa şyǧamyz. Kökparda sauda ısteitın edık. Bärımız baramyz, saudanyŋ aqşasy qaida kete beredı desek, osy oŋbaǧan  sıŋılımdı  qorqytyp alyp otyrǧan eken. Sıŋılımdı qorqytyp kredit te aldyrǧan. Tıpten şeşemnıŋ altyndary da joq. Osy Törehanov Eralhan qorqytu arqyly äke-şeşemnıŋ malyn da pensiiasyn da alyp otyrǧan. Sıŋılımdı zorlaǧan, ūrǧan, äbden qorqytyp kelgen. Būl jauyz qazır bärın moiyndap otyr. Bauyrymdy qylqyndyryp öltırdım dep otyr. Ol qylqyndyrmaǧan. Ekspertiza jalǧan şyǧaryp otyr. Bız oǧan kelıspeimız. Bauyrymdy juyndyrǧanda öz közımmen kördım, qolynyŋ üş jerınde pyşaqtyŋ ızı bar. Sol jaq betı «polnyi» kögerıp ketken. Arqa büiır tūsy tolyqtai kögergen. Bauyryma zorlyq-zombylyq ta ıstegen. Zorlaǧan. Asa qatygezdıkpen öltırgen. Būl ıstıŋ oblysta tergeluın talap etemız. Ömır boiyna sottaluyn talap etemız», – dedı marqūmnyŋ tuysy Ūltuar Bakieva.

 Auyldy üreide ūstap otyrǧan Törehanovtar kım? 

Azappen öltırılgen Äigerımnıŋ äkesı ekınşı, şeşesı üşınşı toptaǧy mügedek. Qandyqol qylmyskerlermen küresuge olarda därmen joq. Tıpten qyzynyŋ ana düniege attanyp ketkenın älı qabyldai almai jürgen äkesı söileuden qalǧan. Bükıl auyldy üreide ūstap otyrǧan Törehanovtardyŋ talai qylmysyn halyq bıledı, bıraq aşyq aituǧa batpaidy. Al auyz aşqandardy Eralhannyŋ aǧasy «öltırem» dep aşyq türde qorqytady eken. Oǧan auyldyŋ chatynda tarap ketken qoqan-loqyǧa toly audiolary dälel. Al uaqytşa ūstau izoliatorynda jatqan küdıktınıŋ äkesı eşteŋe bolmaǧandai kündelıktı auyl halqynyŋ chatyna bata berıp, eldı keşırımdı boluǧa ügıttep keledı. Törehanovtardyŋ atasynyŋ qūrmetıne köşe atauy da berılgen. Foto: Äigerım kömılgen aula Olar äkımdıkke de belgılı. Auyldy auyz sumen qamtamasyz etetın mekeme de osy Törehanovtardyŋ enşısınde. Qataldyǧymen, küş körsetuımen aty şyqqan būl äulet auyldy aşsa alaqanynda, jūmsa jūdyryǧynda ūstap keledı. Olardyŋ aşyq türde körsetıp otyrǧan qoqan-loqysyna qarsy keler bır erkek tabylmaǧan auylda. «Eralhan özı zorlaǧanyn da, aqşa alyp kelgenın de moiyndap otyr. Barlyq qylmysyn moiyndaǧan ǧoi. «Moinyna jıp salyp öltırdım, aiaǧy typyrlady da sekund ışınde ölıp qaldy, moinyna jıptı salyp, terıs qaratyp tarttym. Keşkı saǧat 20:30-da Äigerımdı öltırıp, sosyn 21:47-de efir oinattym. Efirden şyqtym, jan-jaǧyma qaradym, eşkım joq bolǧan soŋ  jerdı qazyp bastadym. Adamdar tynşyǧan kezde tüngı bırlerde jerledım» deidı. Men ekspertizada boldym. Moinyna eşqandai jıp salynbaǧan. Morgqa da men kırdım. Moinynda eşqandai ız joq. Jaǧy qantalaǧan, basy ısıgen, arqa qantalap ketken. Qolynda 3 pyşaqtyŋ ızı bar. Ekeuı bıtelgen, bıreuı tereŋdeu tartqan eken pyşaqty. Osy uaqytqa deiın ūryp-soǧyp talai märte äke-şeşemnıŋ pensiiasyn şeşıp alǧan. Özı şeştırıp alyp, bergı jaqta qarap tūrǧan. Qolma-qol da aqşa alǧan. Kiım-keşek te, mal da alǧan üiınen, zaim da , kredit te aldyrǧan sıŋılıme. Üidegı altyndardy da satqan. Äke-şeşeme talai altyn äperdım, nege altyndary joq desem, sıŋılımdı qorqytyp, bärın tartyp alǧan eken», – deidı Ūltuar Aqylbekqyzy. Törehanovtardy tek alǧabastyqtar ǧana emes, bükıl jetısailyqtar bıledı. Aitularynşa Eralhan Törehanov  būǧan deiın bırneşe adamdy mert qylǧan körınedı. Tuysqan aǧalary da adam qanyn jüktegen, deidı osyndaǧy äielder. Jäbırlenuşıler Prezidenttıŋ atyna ündeu joldap, auyr qylmysqa qatysy bar özge de adamdardy tauyp jauapqa tartudy, qylmystyq ıstı Jetısaida emes, oblys ortalyǧy Türkıstanǧa aldyrudy talap etıp otyr. Öitkenı marqūmnyŋ anasy men tuystary tergeudıŋ ädıldıgıne de, sottyŋ zaŋdy şeşım şyǧaratynyna da müldem senbeidı. Aiauly qyzyn, bırge ösken äpke-sıŋılılerınen qapyda aiyrylyp qalǧan Äigerımnıŋ anasy men tuystary advokat jaldauǧa da jaǧdailary kelmei otyr. Üzılgelı tūrǧan älsız otbasynyŋ bar ümıtı el Prezidentı men Işkı ıster ministrı, Bas prokuorda ǧana.

        Ädılettı de Jaŋa Qazaqstannyŋ kepılı Toqaevqa ündeu 

«Prezident Qasym-Jomart Kemelūly, Sızden ädıldık sūraimyz. Bauyrym (sıŋılısı -red) Äjekeeva Äigerımnen aiyrylyp otyrmyz. Bauyrymdy osy Alǧabas auylynyŋ tūrǧyny Törehanov Eralhan asa qatygezdıkpen üiınde öltırıp, aulasyna kömıp tastaǧan. 12 kün degende osy Törehanov Eralhan degen jıgıttıŋ üiınen ölı küiınde tabyldy. Aulasyna kömıp, üstıne atyn bailap qoiǧan. Būl – qylmyskerdıŋ öltırgen üşınşı adamy. Onyŋ aǧasy Äzımhan osy auyldyŋ milisiiasy bolǧan jıgıttıŋ bır közın oiyp aldy. Onda da sottalmady, ana jıgıt sotta aǧaiynbyz dep keşırım berdı. Qazır ekınşı közı de körmeidı, mügedek bolyp qaldy. Būl Törehanovtyŋ aǧaiyndary da ekı adamdy öltırgen. Sonda būl Törehanovtarǧa eşqandai jaza, sot joq pa? Olar bır-ekı jylǧa barady da kele beredı. Bızdıŋ Qazaqstandaǧy ädıldık qaida? Sonda bärımız osylai qyrylyp öle beruımız kerek pe? Prezident Toqaev myrza, Sızden ädıldık sūraimyz! Işkı Ister ministrı Sädenovke jäne Bas prokuraturadan ötınerımız, tergeudı Jetısai audanynda emes, oblysta ötuın talap etemız. Menıŋ äkem qazır söilei almaidy da, şeşem 3-şı toptaǧy mügedek. Būl qanışer būryn “qaryndasyŋdy şyǧaryp ber, zorlaimyn” dep auyldaǧy bıreudıŋ malyn baǧatyn momyn jıgıtke tiısken. Anau namystanyp qarsylasqan. Ony atpen süirep, kanalǧa aǧyzyp azaptap öltırdı. Onda da jazalanbady. Sosyn toida töbelesıp, taǧy bır jıgıttıŋ miyn şaşyp jıberdı. Adam öltırgenı üşın bırneşe jylǧa bardy da keldı. Būl bızdıŋ bıletınderımız ǧana. Olarmen eşkım bailanyspauǧa tyrysady. Endı mıne, sıŋlımdı de öltırıp otyr», – dedı Jetısai audany Alǧabas auylynyŋ tūrǧyny Aisūlu Äjıkeeva. Türkıstan oblystyq polisiia Departamentı qandy qylmysqa qatysty san türlı sūraqtardy sūratqanymyzben, aqparat beruden bas tartty. Tek Törehanov tergeu izoliatorynda jatyr. Būryn da jasaǧan qylmystary üşın ädıl jazalanbaǧan küdıktı osy joly da jeŋıl qūtyluy mümkın dep otyr jäbırlenuşıler. 350-den astam tütını bar Alǧabas auylynyŋ halqy qazır auyr tynystap, ünsız ǧana otyr. Bas köterıp, şaǧyn auyldaǧy bylyqty aşyq aituǧa erkekterdıŋ de därmenı joq. Al auru ata-anasyn asyraimyn dep jürıp qasköidıŋ qolyna tüsken Äigerım Äjekeevanyŋ artynda ūrpaǧy da qalmapty. Onyŋ küieuı de erterekte belgısız qylmyskerlerdıŋ qolynan qaza tauypty. El bilıgı Ädılettı Qazaqstan qūramyz dep jürgende ädıletsızdık pen zūlymdyqtyŋ qūrbany bolǧan kezektı jas kelınşektıŋ mäiıtı ekınşı ret auyl şetındegı qabırge jerlendı.