Aitys – qazaq önerınıŋ qazynasy. Bügınde aitys türlı ataularmen ūiymdastyrylyp, telearnalar arqyly körermenge ūsynylyp jür. Jekpe-jek, alaman aitys, «Altyn dombyra» aitysy… Būlar – aitys önerın jaŋǧyrtuǧa baǧyttalǧan ızgı qadamdar. Aitystyŋ jaŋaşyl būl türlerı qoǧam nazaryn özıne audarta bıldı. Al, 12 qyrküiek künı saǧat 22.00-de «31 arna» – «Aitys alaŋy» taqyrybymen aitystyŋ jaŋa jobasyn ūsyndy. Jürgızuşı Bolat Äbdılmanov mūndai aitys elımızde būryn-soŋdy bolmaǧanyn aitty. Aitys alaŋy erejesız jekpe-jek türıne arnalǧan segız būryşty ring sekıldı bezendırılgen. Aqyndar otyrǧan sahna şarşy alaŋ ülgısımen qyzyl jäne kök būryşqa negızdelıp jasalyp, artqy jaǧy temır tormen qorşalǧan. Studiiadaǧy körermender aitysty osy tor arqyly tamaşalaidy. Aqyndar sahnada emes, ringtıŋ ışınde tūrǧandai körınedı. Negızınen, şarşy alaŋ – qarsylastar bılek küşın synasuǧa arnalǧan oryn. Jaŋaşyl aitystyŋ bylyǧy jürgızuşı Bolat Äbdılmanovtyŋ qazylar alqasyn jäne aqyndardy tanystyrǧanda bastaldy. Mūndaidy körıp pe edıŋız? Qazylar alqasyn tanystyru saltanatynda, sporttyq jarysta töreşılerdı tanystyrǧandai aiqaiǧa basqanda, Asanälı Äşımov aqsaqal külkıge erık berdı. Aitysty tamaşalap otyrǧan körermender de ezulerın jiia almaǧan bolar. Şynynda, būl külkılı me? İä, bır sättık külkı bolyp körınuı mümkın. Özım būl aitysty tüsırılım kezınde de, telearnadan da tamaşaladym. Jürgızuşınıŋ kısı esımderın keleke qylǧany janyma batty. Qazaqtyŋ zaŋǧar jazuşysy Mūhtar Äuezovtıŋ «aitys – qazaqtyŋ teatry» degen tämsılın nege ūmyttyq? Aitys önerın sportqa teluge bola ma? Ūlyq önerımızdı nege sportqa kırıptar ettık? Menı osyndai sūraqtar mazalap, qolyma qalam alǧyzdy.
Jobany ūiymdastyruşylar aitysqa sporttyŋ keibır elementterın qosu arqyly reŋın keltıremız dese, qatty qatelesedı. Sporttyŋ el namysy men densaulyq kepılı ekendıgınde dau joq. Aitystyŋ sport, sporttyŋ aitys bola almaitynyn eskerusız qaldyrdy. Aitys alaŋy degen tamaşa ataudy sport alaŋyna ainaldyrǧany qalai? Aitys jeŋımpazyna ekı million teŋge syiaqy taǧaiyndalǧan. Būl betımızben, bügın sport alaŋynda jürgen aqyndardy erteŋ qandai alaŋda köretınımızdı bır qūdai bıler. Osylai kete berse, bolaşaqta aqyndardyŋ qomaqty syiaqy üşın jynoinaqqa toly tüngı klubta nemese basqa jerlerde aitysa bermeitınıne kım kepıldık bere alady? Aitystyŋ janaşyry boluǧa tiıs azamattardyŋ mūndai bassyzdyqqa jol bergenı qynjyltty. Ǧasyrlardan ǧasyrlarǧa jalǧasyp kele jatqan aitysymyzdyŋ terıs ketuıne jaǧdai jasaǧanyn baiqamai qalsa kerek. Aityskerlerdıŋ ūiymdastyruşylarǧa talap qoia almaityny, ūlt ūpaiyn tügendeuge tiıs ekenın esepke almastan, jetekke erıp ketuı qandai ökınıştı! Ūstaǧannyŋ qolynda, tıstegennıŋ auzynda kete beretın jaǧdaiǧa aityskerler qalai jettı?..«Habar» arnasy ūiymdastyrǧan «Şou-aitys» az bolǧandai, «Aitys alaŋy» alqymnan aldy. Qatelıkten sabaq alar aqyndarymyz qatelerın tüzeuge asyq emes. Qaita, küşeitıp bara jatqandai äser qaldyrdy. Kielı önerge kır keltırer mūndai berekesız aitystyŋ elge keregı şamaly. «Şymşyq soisa da qasapşy soisyn» degen tämsıldı eskermegen aityskerler elge qalai ǧibrat aitpaqşy? Aitys arqyly sportqa jarnama jasaudyŋ jönı joq. Sportşylar onsyz da olimpiadalar men älem bırınşılıkterınde, sondai-aq, älemdık deŋgeidegı erejesız jekpe-jekterde top jaryp, öz ısterınıŋ şeberı ekenın däleldep, qazaq elınıŋ mereiın asyryp jür. Olardyŋ telearna arqyly nasihattaluy az emes. Sondyqtan, aitysker – aitysker bolyp, sportşy – sportşy bolyp, öz därejesınde qūrmetteluı tiıs. Şou körsetemız dep asyra sıltep, ekeuın aralastyryp, botqa jasaudyŋ qajetı şamaly. Telearnalardyŋ «aitys» ūiymdastyrǧany qūptarlyq ıs. Bıraq, ötkennen sabaqtastyqty üzbei bolaşaqqa jol körsetetındei män-maǧynasy bolu kerek. Menıŋ pıkırımşe, kielı önerdı keleke etken būl joba toqtatyluy tiıs. Bolmasa, qaita özgertılıp, sahna ülgısınde jasalǧany dūrys.
Jasūlan NAURYZÄLI,
QazŪU jurnalistika fakultetınıŋ 1-kurs studentı.
"Almaty aqşamy"
