Shved polıııasy 2023 jyly Qurandy órtep, birneshe narazylyq sharalaryn uıymdastyrǵan 38 jastaǵy ıraktyq Salvan Momıkanyń qaıtys bolǵanyn habarlady. Bes kúdikti qolǵa tústi, dep habarlaıdy “Adyrna” VVS-ge silteme jasap.
Shved BAQ—nyń jazýynsha, Momıkany Sıodertele qalasynda óz úıinde atyp óltirilgen. Ol dál sol kezde TikTok-ta tikeleı efır júrgizip jatqan.
Onyń ólimi týraly sot habarlaǵannan keıin belgili boldy. Beısenbi kúni oǵan «ulttyq topqa qarsy úgit-nasıhat júrgizý» aıyby boıynsha sheshim shyǵýy tıis edi. Aıyptaýshylardyń nusqasy boıynsha, Momıka men onyń serigi Salvan Nadjem tek Qurandy órtep qana qoımaı, musylmandarǵa qatysty qorlaıtyn sózder aıtqan.
Sot sheshim qabyldaýdy 3 aqpanǵa deıin keıinge qaldyrdy, sebebi «Salvan Momıka qaıtys bolǵandyqtan, úkim shyǵarýǵa qosymsha ýaqyt qajet». Buǵan deıin Sıodertele qalasynda atys bolǵany jáne denesinde oq jaraqattary bar er adamnyń aýrýhanada kóz jumǵany habarlanǵan bolatyn. Keıin polıııa qaza tapqan adamnyń Momıka ekenin rastady.
Salvan Nadjem X áleýmettik jelisinde Momıkanyń ólimi týraly jańalyqtan keıin, «men kelesi bolamyn» dep jazbady.
Momıka 2018 jyly Iraktan Shveııaǵa kóship kelgen. 2021 jyly ol úsh jylǵa sozylatyn turý vızasyn alǵan. Óziniń X áleýmettik jelisindegi akkaýntynda ol ózin arameı tilinde sóıleıtin assırııalyq dep tanystyryp, katolıktik otbasynda óskenin aıtqan.
2023 jyly Momıka ıslamǵa qarsy birneshe narazylyq akııalaryn uıymdastyrdy. Onyń alǵashqy akııasy Stokgolmdegi basty meshittiń janynda, musylmandardyń Id al-Adha meıramy (keıbir elderde Kýrban-baıram dep atalady) kúni ótti. Bul akııa polıııamen kelisilgen jáne kúzetilgen bolatyn.
«Men Stokgolmdaǵy úlken meshittiń aldynda narazylyq ótkizbekshimin jáne Quranǵa qatysty óz kózqarasymdy bildirgim keledi. Men ony jyrtyp, órteımin», - dep jazdy Momıka polıııaǵa bergen ótinishinde.
Bastapqyda polıııa akııaǵa kelisýden bas tartty, biraq uıymdastyrýshylar apellıaııalyq sotqa júginip, sot olardyń ótinishin zańdy dep tanydy, nátıjesinde eki aptadan keıin sot sheshimimen ruqsat berildi.
Momıka Irak elshiligi aldynda da osyǵan uqsas akııa ótkizgen. Ol óziniń narazylyq sharalary musylmandarǵa emes, tek ıslamǵa baǵyttalǵanyn, ári olardyń maqsaty Shveııa halqyna Qurandaǵy habarlardan qorǵaný ekenin aıtty.
Shveııada Qurandy demonstratıvti túrde órtegender buǵan deıin de bolǵan, biraq olar ýltraońshyldar bolǵan. Endi bul oqıǵa eldiń ıslam álemimen qarym-qatynasyn qıyndatty. Saýd Arabııasy, Irak, Iran, Marokko jáne basqa da musylman elderi shved bıliginiń áreketin aıyptap, málimdemeler jasady. Marokko óz elshisin keri shaqyrýdy sheshti, al Irak syrtqy ister mınıstrligi Momıkany ekstradıııalaýdy talap etti. Iraktaǵy narazylyqtar barysynda demonstranttar shved elshiligin eki ret basyp kirip, ekinshi ret elshilik ǵımarattaryn órtedi.
Shved barlaý qyzmeti terrorıstik qaýip deńgeıin 1-den 5-ke deıingi deńgeı boıynsha tórtke kóterdi, al polıııa bolashaqta qasıetti kitaptardy órteıtin ótinishterdi qabyldamaýdy bastady — sonyń ishinde Tora men Injildi órteýdi josparlaǵandar bolsa da.
Shveııa úkimeti Momıkanyń akııasynan keıin qasıetti kitaptardy qorlaý áreketin aıyptady, biraq sóz bostandyǵy men jınalys quqyǵy konstıtýııalyq túrde qorǵalatynyn atap ótti. Alaıda 2023 jyldyń qazan aıynda 2020 jyly Qurandy órtegeni úshin alǵash ret aıyptaý úkimi shyǵaryldy. Lınchıopıng qalasynyń aýdandyq soty 27 jastaǵy er adamdy «etnıkalyq topqa qarsy úgit-nasıhat júrgizý» aıyby boıynsha kináli dep taýyp, oǵan shartty jaza taǵaıyndady.
Momıka men onyń narazylyqtaryn uıymdastyrýshy serigi Salvan Nadjemge de osyndaı aıyp taǵyldy. Olardyń isinde tórt is bar.
Momıka Shveııadan deportaııalanýǵa jaqyn boldy: kóshi-qon agenttigi ol baspana suraǵan kezde jalǵan aqparat bergenin anyqtady. Onyń turý vızasy qaıtaryldy. Deportaııalaý buıryǵy shyǵaryldy, biraq qaýipsizdik sebepterimen ol toqtatylǵan.
Agenttik ókili Iesper Tengrottyń aıtýynsha, «Bul adam týǵan eline qaıtsa, azaptalýy jáne adamdyq qadir-qasıetine nuqsan keltirilýi múmkin, sondyqtan biz deportaııalaý úshin kedergi bar dep sheshtik». Sonyń nátıjesinde Momıka jańa turý vızasyn aldy.
