Süleimenşılerden keletın qauıp älı de bar ma?

Qazırgı taŋda baiqasaq elımızdıŋ dıni sektorynda Türkiia elınen bastau alyp, jalǧasy bızge deiın jetıp otyrǧan bırneşe jamaǧat bar. Solardyŋ bırı Süleimenşıler jamaǧaty. Türkiia elındegı reformalar kezınde dıni bılımdı saqtap qalu, taratu maqsatynda eŋbek etken Süleimen Hilmi Tunahan esımdı ǧalymnyŋ jolyn jalǧastyruşy şäkırtterı deuge de bolady. Senım-nanym jaǧynan imam Maturidi tarmaǧyn, mäzhabta Äbu Hanifa jolyn, tariqatta Naqyşbandi baǧytyn ūstanatyn būl top jaiynda qazaq qoǧamynda türlı pıkır bar. Dın ökılderı būl toptyŋ Qazaqstan mūsylmandar dıni basqarmasynyŋ bekıtken standarttaryna baǧynbaityn tūstaryn aityp, dabyl qaǧuda. Taqyrypty tereŋırek tüsınu üşın aldymen būl jamaǧattyŋ tarihymen tanys bolsaq. Süleimenşıler qozǧalysynyŋ tarihy Suleimen Hilmi Tunahannyŋ alǧan bılımın naǧyz qyzmetıne jaratar kezeŋınde Osman memleketı qūlap, Mūstafa Kemal Atatürıktıŋ reformalary bastalady. Medreseler jabylyp, dıni därıster mektepterde bır sabaq retınde ǧana berıletın bolady. Keiınnen dıni sabaq tügeldei toqtatylady. Älıpbi auysady, Respublika qūrylyp, jaŋa zaŋ küşıne enıp, reforma jüredı. Sol kezeŋderde dındı nasihattaudy toqtatpaǧan tūlǧalar türlı pozisiialardy taŋdaǧan. Suleimen Hilmi Tunahan jataqhanalar aşyp, ondaǧy balalarǧa dındı uaǧyzdap, qūran jattatyp, arabşa üiretu sekıldı qyzmtterdı qolǧa alyp şäkırt daiyndaidy. Osyndai formadaǧy sipatta dınge qyzmet etu baǧyty paida bolady. Ol endıgı ömırın şäkırt oqytumen ötkızuge bel bailaidy. Bıraq, bilıktıŋ saiasi qysymynyŋ üreiı bilegen ol kezeŋde şäkırtte tabyla qoimaityn. Alǧaşynda mektep jasyndaǧy jastardy oqytu mümkın bolmaǧandyqtan, jasy ūlǧaiǧan adamdardan, jūmysşylar, qyzmetkerler men saudagerlerdıŋ arasynan keibır kısılerdı oqyta bastaidy. Osylaişa Süleimenşıler qozǧalysy paida bolady. 1959 jyly Süleimen Hilmi Tunahan dünieden ötkennen keiın onyŋ jolyn şäkırtterı jalǧastyrdy jäne olar «süleimenşıler» dep atala bastady. Süleimenşıler jamaǧaty tarapynan Türkiianyŋ köptegen qalalarynda, sondai-aq Germaniia, Fransiia, Resei, AQŞ, Gollandiia, Şvesiia sekıldı memleketterde Qūran kurstary aşylady.Süleimenşıler qozǧalysy uaqyt öte kele Türkiiadan tys jerlerge de taraldy, onyŋ ışınde Qazaqstanǧa da keldı. Keibır sarapşylar olardyŋ dıni bılım beru ädısterınıŋ dästürlı islam aǧymdarynan özgeşe ekenın aitady. Būl turaly Qazaqstan mūsylmandary Dıni basqarmasynyŋ resmi saityndaǧy Maŋǧystau oblysynyŋ bas imamy Änuar Izımbaiūlynyŋ maqalasynda: «Süleimenşıler dıni ǧibadattaryn Süleimen Tunahandy elestetu (rabyta) arqyly jasaidy. Jūma namazyn meşıtten tys jeke ǧimarattarda da ötkıze beredı, bes uaqyt namazdy öz aralarynda arnaiy bekıtılgen namaz kestesıne (taquim) sai ötkızedı. Būlar Qazaqstan mūsylmandary dıni basqarmasynyŋ ūstanymyna, qūjattary men pätualaryna qaişy keletın mäseleler qataryna kıredı. Sonymen qatar būl jamaǧat Qazaqstan mūsylmandarynyŋ tūǧyrnamasyna qaişy keletın, qazaqstandyq patriotizm men ūlttyq identifikasiiadan aiyratyn şeteldık jat dıni ideologiiany astyrtyn türde taratuǧa müddelı. Radikal dıni oilardy aşyq türde nasihattamaǧanymen, tübınde zaiyrlyq qaǧidattardy qoldamaidy. Aita ketu kerek, QMDB Ǧūlamalar keŋesı qabyldaǧan pätuada Qazaqstan aumaǧynda meşıtten tys ornalasqan kez kelgen (tūrǧyn üi, qoǧamdyq oryn, bazar, öndırıs orny, oqu orny, t.b.) ǧimarattar men qūrylystarda jūma namazyn oquǧa bolmaidy, sondai-aq zaŋmen bekıtılmegen oryndarda dıni bılım beruge, dıni räsımderdı ötkızuge zaŋ jüzınde tyiym salynady»,-delıngen.