Deputat Ermūrat Bapi qazaqtyŋ bailyǧynan äldekımder paida körıp otyrǧanyn aitty. Būl turaly ol Mäjılıstegı Ükımet saǧatynda mälımdedı, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
Deputattyŋ sözınşe, būrynǧy bilık tūsynda jerdıŋ üstı satylyp bıtken. Alaida Jaŋa Qazaqstanda oligarhtar älı de jerastyndaǧy bailyqtan dämelı.
"Eldıŋ iesı - bilık, jerdıŋ iesı - qazaq" degen tämsıl bar. Bilık bügın keledı, klassikalyq variant boiynşa erteŋ ketuı kerek. Al qazaq pen onyŋ jerı mäŋgılık qalady. Būrynǧy bilık jerdıŋ üstın satyp bıtırdı. Jer üstındegı basqa bailyqty aitpaǧanda, auyldaǧy qazaqtyŋ azyn-aulaq malyn baǧatyn jer qalmady. Endı, mıne, jaŋa bilıktıŋ zamanynda jekelegen eskı oligarhtar jerdıŋ astyn, qazba bailyqty satudy älı de jalǧastyryp jatyr degen derekter bar", - dedı ol.
Ermūrat Bapi ISIJ jurnalisterdıŋ halyqaralyq tekseru konsorsiumynyŋ zertteuın keltırdı. Derekke süiensek, Qazaqstannyŋ mūnaiy men mūnai önımderın şetelderde tırkelgen ärtürlı kompaniialar syrtqy naryqta satady.
"Halyqtyq menşık sanalatyn paidaly qazba önımderınıŋ eksportyna nege äldebır, tüsınıksız subektıler ie boluy kerek? Mäselen, qazaq mūnaiyn älemdık naryqta saudalaityn eŋ ırı Vitol kompaniiasy Şveisariiada tırkelgen. "QazMūnaiGaz" treiding kompaniiasy da Şveisariianyŋ rezidentı. "Teŋızşevroil" öndıretın teŋızdıŋ mūnaiyn Niderland elınde tırkelgen "QazMūnaiGaz" finans treiderı saudaǧa şyǧarady. Qaşaǧannyŋ mūnaiyn bırneşe şeteldık treiding saudalaidy", - dedı ol.
Mäjılıs deputaty şetelderde tırkelgen, ışkı naryq pen älemdık baǧa arasyndaǧy mūnaidyŋ marjasynan tüsken paidanyŋ qyzyǧyn körıp otyrǧan ondaǧan şeteldık kompaniia baryn jetkızdı. Ol būl mäselege Timur Qūlybaevtyŋ qandai qatysy baryn da aitty.
"ISIJ konsorsiumynyŋ zertteuıne qaraǧanda Vitol sauda treiderlık kompaniiasynyŋ iesı - aty-jönı äigılı oligarh Timur Qūlybaev. Onyŋ 22 şet memlekette 200-den asa kompaniiasy jäne Timur men onyŋ komandasyna tiesılı kompaniialary bar. Toiym kerek, qanaǧat kerek. Bolaşaq qazaqqa da, halyqqa da bırdeŋe qaldyru kerek qoi", - dedı ol.
Ermūrat Bapidıŋ sözınşe, Qazaqstannyŋ mūnaiy şekaraǧa deiın ışkı naryqtyŋ baǧasymen satylady da, şekaradan ärı älemdık baǧa boiynşa saudalanady. Deputat osy tūsta mūnaidy satatyn ūlttyq operator qūru kerek degen pıkırde.
"Ekı aralyqtaǧy marja ofşorlarda, şeteldık bankterde şögıp qalady. Būl ekı arada biyl bızdıŋ el tartqan tabiǧi apattan memlekettık biudjet orasan zor tapşylyqqa tap boldy, endı eldıŋ äleumettık sūranysyn öteu üşın ūlttyq qorǧa qol saldyq. Tıptı biudjettıŋ jyrtyǧyn jamau üşın şeteldık bankterden nesie alyp, elımızdıŋ syrtqy qaryzyn taǧy eselei tüstık. Bız osyndai ädıletsız jäne qazaq üşın qiianatty saudadan äldekımderdı qisapsyz baiytyp otyrmyz. Osy jolda bıregei operator qūru mäselesın şeşuımız kerek dep oilaimyn. Bır paradoks: bızde mūnai öndıretın ūlttyq kompaniia bar, mūnaidy tasymaldaityn ūlttyq kompaniia bar, al mūnaidy saudalaityn bıregei ūlttyq operator nege bolmauy kerek? Ükımettıŋ tarapynan ūsynys bolsa, ūlttyq operator qūru jönındegı ūsynystardy Parlament qarap, zaŋdastyryp beredı degen senımdemın", - dedı deputat.
Aita keteiık, resmi mälımetke süiensek, 2024 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa Qazaqstanda mūnai öndıru kölemı 88,4 million tonna deŋgeiıne jetedı. Al 10 aidyŋ qorytyndysy boiynşa mūnai öndıru kölemı - 73,5 million tonna.
