Qazaqstan ekonomıkasy sońǵy onjyldyqtarda aıtarlyqtaı ósý men ózgeristerdi bastan keshirdi. Elimiz tabıǵı resýrstarǵa, ásirese munaı, gaz, túrli metaldarǵa baı, jáne osy resýrstardy eksporttaý ekonomıkasynyń mańyzdy draıveri.
Úkimet ekonomıkany ártaraptandyrýǵa, ıaǵnı basqa salalardy (aýyl sharýashylyǵy, ónerkásip, ıfrlyq ekonomıka) damytýǵa kúsh salyp jatyr. Bul ásirese “Qazaqstan-2050” strategııasy aıasynda júzege asyrylýda. Indýstrıaldy-ınnovaııalyq damý baǵdarlamalary arqyly óndiris salasyn keńeıtý jáne shaǵyn jáne orta bıznesti damytý mańyzdy bolyp otyr. ıfrlandyrý jáne ınnovaııa: Sońǵy jyldary Qazaqstan ıfrlyq ekonomıkaǵa kóshýge nazar aýdaryp keledi. “ıfrlyq Qazaqstan” baǵdarlamasy aıasynda IT, tehnologııa jáne ınnovaııalar salasy belsendi damyp jatyr. Bul bolashaqta eldiń básekege qabilettiligin arttyrýǵa kómektesedi. Ekonomıkalyq ósimmen qatar, áleýmettik teńsizdik pen jumyssyzdyq máseleleri de ózekti bolyp otyr. Úkimet halyqtyń ál-aýqatyn arttyrý úshin túrli reformalardy qolǵa alyp jatyr, alaıda aımaqtar arasyndaǵy damý deńgeıiniń aıyrmashylyǵy áli de bar. Mysaly, Almaty qalasynyń ekonomıkasy Qazaqstannyń jalpy ishki ónimine eleýli úles qosyp keledi. Almaty – Qazaqstandaǵy eń iri ekonomıkalyq jáne qarjylyq ortalyq retinde erekshe ról atqarady. Qala 2023 jyly respýblıkalyq JIÓ-niń shamamen 20%-yn qamtamasyz etken. Qalanyń ekonomıkasy turaqty túrde ósip keledi. Oǵan naqty mysal retinde birneshe jobalardy jáne deár túrli saladaǵy jetistikterin qarastyrýǵa bolady. Atap aıtar bolsaq:
Almatydaǵy Shymbulak taý-shańǵy kýrorty, Medeý muz aıdyny jáne Kók-Tóbe demalys orny qala ekonomıkasyna eleýli úles qosyp otyr. Týrızm salasyna ınvestıııa tartý jáne ınfraqurylymdy jaqsartý Almatyny týrıster úshin tartymdy qalaǵa aınaldyrady. Týrızmnen túsetin kirister qaladaǵy qyzmet kórsetý salasyn jáne shaǵyn bıznesti qoldaýǵa óz yqpalyn tıgizedi. Budan basqa qaladaǵy eń iri bıznes ortalyq Nurly taý qarjylyq, zańgerlik jáne basqa da qyzmet kórsetý salalaryndaǵy kompanııalardyń oshaǵyna aınalǵan. Bul degenimiz iskerlik belsendilikti arttyryp, Almatydaǵy qarjylyq sektordyń damýyna aıyryqsha yqpal etedi. Almaty Innovation: Bul kompanııa qaladaǵy “Smart City” ıaǵnı Aqyldy qala jobasyn júzege asyryp jatyr. Joba aıasynda qala ınfraqurylymyn ıfrlandyrý, qoǵamdyq kólikti avtomattandyrý, ıntellektýaldy kólik júıesin engizý jáne qoǵamdyq qaýipsizdik máselelerin sheshýge baǵyttalǵan sharalar atqaryldy. Bul Almatyny zamanaýı, tehnologııalyq ınfraqurylymy damyǵan qalaǵa aınaldyryp, ekonomıkasyna oń áserin tıgizip otyr. “Tech Garden” ınnovaııalyq klasteri: Bul Qazaqstannyń ınnovaııalyq ekojúıesin damytý maqsatynda qurylǵan, Almatydaǵy iri IT jáne tehnologııalyq startaptar ortalyǵy. “Tech Garden” tehnoparki ınnovaııalyq jobalarǵa qoldaý kórsetip, ınvestorlardy tartý arqyly jańa tehnologııalar men ıfrlyq sheshimderdi damytýǵa múmkindik beredi. “Almaty Business”baǵdarlamasy: Almaty qalasy ákimdigi qolǵa alǵan bul baǵdarlama shaǵyn jáne orta bıznesti qoldaýǵa baǵyttalǵan. Joba aıasynda kásipkerlerge granttar berý, jeńildetilgen nesıeler usyný jáne bıznesin damytýǵa qolaıly jaǵdaı jasaý kózdelgen. Bul qaladaǵy kásipkerlikti damytýǵa, jańa jumys oryndaryn ashýǵa jáne ınnovaııalyq jobalardy qoldaýǵa septigin tıgizdi. Mysaly, kóptegen jastar IT jáne kreatıvti salalardaǵy startaptarmen aınalysyp, qala ekonomıkasyna úles qosyp otyr. Qalanyń ınfraqurylymyna toqtalar bolsaq, Almatynyń ınfraqurylymdyq jobalary da qarqyndy damýda. 2023 jyly qalada 50 shaqyrymnan astam jańa joldar salyndy, 100-den astam kópqabatty turǵyn úıler paıdalanýǵa berildi. Qala ákimshiligi kólik jáne kommýnıkaııa ınfraqurylymyn damytýǵa 200 mlrd teńgeden astam qarajat bóldi. Qoǵamdyq kólikti jańartý da basty nazarda. Almatyda 2023 jyly ekologııalyq taza 500-den astam avtobýs satyp alyndy, bul qalanyń ekologııalyq jaǵdaıyn jaqsartýǵa septigin tıgizdi. Sonymen qatar, Almaty qalasynyń jasyl aımaqtaryn keńeıtý maqsatynda jyl saıyn 1 mıllıonnan astam aǵash otyrǵyzylýda.
Qalanyń qarjy sektoryndaǵy turaqtylyq, ınvestıııalyq klımattyń jaqsarýy, jáne shaǵyn jáne orta bıznestiń damýy Almatyny Qazaqstannyń jetekshi ekonomıkalyq ortalyǵyna aınaldyrýda. 2023 jyldyń statıstıkasy Almatynyń áleýetin kórsetip, qala basshylyǵynyń durys baǵytta jumys istep jatqanynyń dáleli. Aldaǵy jyldary Almaty halyqaralyq qarjylyqmártebesin nyǵaıtyp, Qazaqstannyń ekonomıkalyq damýynda kóshbasshy qala retinde saqtalady dep kútilýde.
Saıyp kelgende, joǵaryda aıtylǵan mysaldar Almatynyń ekonomıkalyq damýynyń ártúrli salalaryn qamtyp, onyń qarjylyq, ınnovaııalyq jáne týrıstik áleýetin aıqyn kórsetedi. Qalanyń osyndaı jobalary men bastamalary aldaǵy ýaqytta da damýyn jalǵastyra bermek!
Muratqyzy Aıgúl
