2024 jylǵy 1 shildedegi derekterge súıensek elimizde barlyǵy 90 qala, 27 kent, 6208 aýyl bar. Halyqtyń 41%-y aýylda turady. Al olardyń negizgi tabys kózi – aýyl sharýashylyǵy. Aýyl sharýashylyǵynyń elimizdiń ekanomıkasyna tıgizetin paıdasy orasan zor. Bul sala turǵyndardy – azyq-túlikpen, ónerkásipti – shıkizatpen jáne halyqty – jumys oryndarymen qamtamasyz etýde.
Elimizdegi aýyl sharýashylyqtyń jalpy ónimi 2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda 1,6 trln teńgege jetti. Buǵan mal sharýashylyǵyndaǵy ónim kóleminiń 3,5%-ǵa, ósimdik sharýashylyǵynyń 3%-ǵa artýy áser etti.
Sonymen qatar, bıyl alǵash ret kóktemgi egin jınaý jumystaryn nesıelendirýdiń kólemi 580 mlrd teńgege deıin ulǵaıtyldy. Úkimet jyl basyndaǵy 180 mıllıard teńge jeńildetilgen qarjylandyrýdan bólek, sharýalardy jyldyq 5 paıyzben nesıeleýge qosymsha 400 mıllıard teńge bóldi. Munyń barlyǵy aýylsharýashylyq salasyndaǵy qarjy jetispeýshiligin boldyrmaý maqsatynda jasalyp jatyr. Osyndaı jobanyń biri – «Aýyl amanaty» jobasy.
«Aýyl amanaty» - memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń 2022 jyldyń 26 qarashasyndaǵy №1 «QR aýyldyq aýmaqtaryn damytýdyń 2023-2027 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy týraly» Jarlyǵy negizinde bastaý alǵan joba. Aýyldaǵy halyqtyń tabysyn arttyrýdy maqsat etken joba 2023-2025 jyldar aralyǵynda jumys jasaıdy. «Aýyl amanaty» jobasy arqyly aýyl turǵyndary óz bıznesin damytýǵa jeńildetilgen nesıe ala alady. Qaryz berý sharttary tıimdi, paıyzdyq mólsheri tómen. Jyldyq 2,5% syıaqy mólsherlemesimen beriletin shaǵyn nesıe merzimi 5 jyldy qurasa, mal sharýashylyǵy jáne aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterin qurý salasyna 7 jylǵa deıin beriledi. Shaǵyn nesıeniń eń joǵary somasy – 2,5 myń AEK-ke deıin (2024 jyly – 9,2 mln teńge), al, aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterin damytý úshin – 8 myń AEK-ke deıin (2024 jyly – 29,5 mln teńge) nesıe beriledi. Qarajatty isin jańadan bastaǵan jáne jumys istep júrgen kásipkerler, zeınetkerlik jasqa tolmaǵan jumyskerler, jeke kásipker retinde taýarlardy óndirý nemese ótkizý, jumystardy oryndaý qyzmetin derbes júzege asyratyn tulǵalar, otbasylyq kásipkerlikte aqy tólenbeıtin qyzmetti júzege asyratyn tulǵalar, qosalqy sharýashylyqtyń músheleri, tabysy eń tómengi kúnkóris deńgeıinen tómen óndiristik kooperatıvterdiń músheleri ala alady. Qoıylatyn talaptarǵa keletin bolsaq shaǵyn nesıe alýshy jeke kásipker bolyp tirkelýi shart. Sonymen qatar, basqa nesıeler boıynsha merzimi ótken jarnanyń, memlekettik kirister organdarynda bereshektiń bolmaýy kerek.
Qazirge deıin atqarylǵan jumystarǵa nazar salsaq, 2023 jyly jobaǵa 6 aýdan, onyń ishinde 96 aýyldyq okrýg engizilgen. Sondaı-aq, 280 jumys orny ashylyp, 210 jeke kásipker tirkelgen. Bıyl 264 nesıe berý, 10 AÁK alýshyǵa nesıe berý, 538 jańa jumys ornyn ashý josparlanǵan. Mal sharýashylyǵyna 50%, egin sharýashylyǵyna 40% jáne aýylsharýashylyq emes kásipke 10% nesıe berý úlesin bólý kózdelgen.
«Aýyl amanaty» aıasynda 2023 jyly 1 mlrd 642 mln teńgeni quraıtyn 245 ótinim qarjylandyrǵan Túlkibas aýdanynda bıylda jumystar qarqyndy júrgizilýde.
- 2024 jyly «Aýyl amanaty» baǵdarlamasyn iske asyrý sheńberinde aýdannan 4 aýyldyq okrýg tańdaldy. Olar: Arys, Jaskeshý, Aqbıik jáne Kemerbastaý aýyldyq okrýgteri. Atalǵan 4 aýyldyq okrýgten nesıe boıynsha baǵyttary anyqtalyp jáne aýyl sharýashylyǵy óndiristik kooperatıvteri quryldy. Baǵdarlama aıasynda qulpynaı sharýashylyǵy damyp keledi. Aýdan kóleminde 2024 jyly egistik alqabtarynda qulpynaıdyń kólemi 15 ga jetti. Bul rette Qulpynaıdyń ósirýdiń ıntensıvti sorttary tańdap alynǵan. Kóp jyldyq polıtelen plenkasyn tóseı otyryp sý únemdeý (tamshylatyp sýǵarý) tehnologııasy engizilgen – deıdi, Túlkibas aýdany ákimdiginiń aýyl sharýashylyǵy men jer qatynastary bóliminiń qyzmetkeri Alıbar Anartaı.
2024 jylǵy 2 qyrkúıekte Qazaqstan halqyna Joldaýynda memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Aýyl amanaty» jobasy aıasynda taǵy bir jańa tásildi, ıaǵnı «taýar nesıesin» berý máselesin qarastyrýdy talap etti. Aýyl turǵyndaryna ónimderin óńdep, satýǵa múmkindik beretin ınfraqurylym qurýdyń mańyzdylyǵyn atap ótip, ár aýdanda túrli aýyl sharýashylyǵy daqyldaryn ósirýdi úıretetin ortalyq ashý qajet ekenin aıtty.
