Ulytaý oblysy 2019 jyly qurylyp, Qazaqstannyń ortalyǵynda, tarıhı jáne mádenı turǵydan mańyzdy jerlermen, sondaı-aq baı tabıǵı resýrstarymen tanymal óńir. Oblys ındýstrıaldy tarıhymen jańa damý kezeńine endi. 2024 jyldyń alǵashqy alty aıynda Ulytaý oblysynda barlyq sala boıynsha oń dınamıka baıqaldy.
Investıııalar, sonyń ishinde sheteldik, 77,4 mlrd teńgege artty. Oblys basshylyǵy ınfraqurylymdy jańǵyrtý, turǵyn úıler, mektepter, medıınalyq jáne sport nysandaryn salýdy negizgi mindetter retinde aıqyndady. Komfortty orta shaǵyn jáne orta bıznes (ShOB) obektileriniń qurylysyn yntalandyryp, týrıster men bıznestiń ınvestıııalaryn tartýǵa baǵyttalǵan. Oblys basshylyǵy respýblıkalyq bıýdjetke jáne iri kásiporyndarǵa táýeldilikti azaıtýdy kózdep otyr. Osy maqsatta bıznes úshin qolaıly jaǵdaılar jasaý, jańa ıdeıalar men rezervter izdeý qolǵa alynǵan. Oblystyń ekonomıkasy 5,2%-ǵa ósti, al ınvestıııalar 17%-ǵa artty. Jalpy óńirlik ónim 3,9%-ǵa ósip, 430 mlrd teńgeden asty. Stroıtelstvo salasynda 20,7% ósim tirkeldi.
Búginde Ulytaý oblysynda 740 mlrd teńge kóleminde 26 ınvestıııalyq joba júzege asyrylyp, olardyń 9-y bıyl iske qosylady. 2024 jylǵa arnalǵan oblys bıýdjeti 209,8 mlrd teńgeni quraıdy, onyń 41%-y respýblıkalyq bıýdjetten transfertter men nesıeler, al 38,9%-y «Kazahmys» jáne Jaırem ken baıytý kombınatynan túsetin salyqtarǵa tıesili. Bul kásiporyndar óńirdiń ekonomıkasynyń negizin quraıdy, jergilikti turǵyndardyń ál-aýqatyn kóterýge jáne jańa jumys oryndaryn ashýǵa septigin tıgizedi. Aýyl sharýashylyǵyn damytý úshin memlekettik qarjylandyrý kólemi 5,3 esege artyp, 16,5 mlrd teńgege jetti. Alaıda, mal sharýashylyǵynda ósim kórsetkishteri 0,8%-ǵa tómendedi.
Jezkazgan qalasynda taýyq eti men jumyrtqa óndirisi boıynsha jańa kásiporyndar ashý josparlanǵan, bul azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýge baǵyttalǵan. Oblys agrarlyq óńirlermen yntymaqtastyqty damytýǵa da nazar aýdarady. Shaǵyn jáne orta bıznestiń damýy oblys ekonomıkasynyń mańyzdy bóligin quraıdy. 2023 jyly 69 jańa bıznes nysany ashylyp, bul kórsetkish 2022 jylmen salystyrǵanda 26%-ǵa artty. Memleket jastardyń kásipkerligin qoldap, granttar arqyly yntalandyrýda. Jol ınfraqurylymyn jańǵyrtý men jańartylatyn energııa kózderi jobalary oblystyń ekonomıkalyq áleýetin arttyrýdy josparlap otyr. Oblys bıýdjeti eki ese ósip, áleýmettik baǵdarlamalar, densaýlyq saqtaý, bilim berý, mádenıet jáne sportqa ınvestıııalar ulǵaıtyldy.
Sonymen qatar, geologııalyq jáne týrıstik klasterlerdi qurý óńirdiń bolashaǵyn jarqyn etýge baǵyttalǵan. Týrızmdi damytý, mádenıet pen tarıhı murany saqtaý arqyly óńirdiń ekonomıkasyn ártaraptandyrýǵa erekshe nazar aýdarylyp otyr.
Aýyl sharýashylyǵyn damytý
Aýyl sharýashylyǵyn damytý maqsatynda oblysta mal sharýashylyǵyn, eginshilik pen agrobıznestiń ártúrli salalaryn jańǵyrtýǵa arnalǵan baǵdarlamalar iske asyrylýda.
Jergilikti agrarshylarǵa zamanaýı tehnologııalardy engizý, sýarý júıelerin jetildirý jáne ekologııalyq taza ónimder óndirisine kóshý baǵytynda sharalar qabyldanýda.
Bilim berý men densaýlyq saqtaý
Bilim berý jáne densaýlyq saqtaý salalaryna da zor kóńil bólinedi. Mektepter men medıınalyq mekemelerdiń ınfraqurylymyn jańǵyrtý, pedagogıkalyq kadrlardyń biliktiligin arttyrý jáne densaýlyq saqtaý qyzmetteriniń sapasyn jaqsartý úshin memlekettik bıýdjetten qarjylandyrý kólemi arttyrylǵan. Bul turǵyndardyń sapaly bilim men medıınalyq qyzmet alýyna múmkindik beredi.
Týrızmdi damytý
Oblystyń tabıǵı jáne mádenı erekshelikteri, onyń ishinde tarıhı eskertkishter men týrıstik baǵyttar, týrıstik sektordyń damýyna úlken áleýet beredi. Jergilikti ákimdik týrızmdi damytý úshin ınfraqurylymdy, qonaq úıler men qyzmet kórsetýdi jaqsartýǵa erekshe nazar aýdarady. Osyǵan oraı, halyqaralyq deńgeıdegi týrıstik jármeńkelerge qatysý, marketıngtik strategııalardy jetildirý qolǵa alyndy.
Jańartylatyn energııa kózderi
Jańartylatyn energııa kózderi jobalary da oblystyń ekonomıkasyn ártaraptandyrýǵa baǵyttalǵan.
Veterınarlyq stanııalar men kún elektr stanııalarynyń qurylysymen qatar, energııa tıimdiligin arttyrý maqsatynda zamanaýı tehnologııalardy engizý josparlanýda. Bul sharalar ekologııalyq jaǵdaıdy jaqsartýǵa jáne jergilikti halyqtyń ál-aýqatyn kóterýge yqpal etedi.
Ulytaý oblysy óziniń baı resýrstaryn tıimdi paıdalaný arqyly aımaqtyq ekonomıkany ártaraptandyrýǵa, halyqtyń ómir súrý deńgeıin arttyrýǵa jáne áleýmettik-ekonomıkalyq turaqtylyqty nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan keshendi strategııany iske asyrýda. Oblys turǵyndarynyń ál-aýqatyn kóterý úshin bilim berý, densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik qyzmetter salasynda naqty sharalar qabyldanyp jatyr. Infraqurylymdy damytý, sonyń ishinde jol jáne qoǵamdyq kólik júıelerin jańartý, óńirdiń kásipkerlik belsendiligin arttyrýǵa jáne ınvestıııalardy tartýǵa múmkindik beredi.
Sondaı-aq, aýyl sharýashylyǵyn jańǵyrtý men agrobızneske ınvestıııalar salý, jergilikti ónimderdiń sapasyn arttyrý jáne azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý oblys úshin asa mańyzdy. Jergilikti turǵyndardy jumyspen qamtý, jańa jumys oryndaryn ashý jáne kásipkerlikti qoldaý arqyly ekonomıkalyq ósimge qol jetkizý kózdelýde. Týrızmdi damytý, mádenı jáne tarıhı murany saqtaý, jańartylatyn energııa kózderine kóshý – oblystyń bolashaqtaǵy negizgi baǵyttary.
Bul sharalar Ulytaý oblysyn tek ekonomıkalyq emes, sonymen qatar mádenı jáne ekologııalyq jaǵynan da turaqty óńir retinde qalyptastyrýǵa múmkindik beredi. Sondyqtan, Ulytaý oblysynyń damýy tek óńirdiń ekonomıkasyna ǵana emes, elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıyna da oń áser etedi. Aldaǵy jyldary atqarylatyn jumystar men jobalar oblystyń áleýetin odan ári arttyryp, Qazaqstannyń damýyna úles qosatynyna senim mol.
