Soŋǧy künderı balalarymyzdyŋ öz-özıne qol jūmsau faktılerı qoǧamnyŋ qatty alaŋdauşylyǧyn tudyruda. Būl jantürşıgerlık qaiǧyly jaǧdailar eşkımdı bei-jai qaldyrmaǧany anyq. Aidyŋ-künnıŋ amanynda jelkıldep ösıp kele jatqan örenderımızden aiyryldyq. Ömırden qyrşyn ketken marqūmdardyŋ tuystary men jaqyndaryna köŋıl aitamyn.
İä, resmi tergeu bastaldy. Bıraq qazırdıŋ özınde mūnyŋ bärı naqty oryndauşysy bar qylmys, kısı öltıru dep aituǧa bolady. Aiuandyqpen qylmys jasaǧandardy, iaǧni arandatuşylardy anyqtap, zaŋdy türde jazaǧa tartudy qūqyq qorǧau organdary qajet bolsa halyqaralyq ızdeu jariialap, oryndaidy dep ümıttenemın.
Al endı osy qylmystardy ıske asyruǧa jaǧdai tuǧyzyp otyrǧan äleumettık jelıler men messendjerler ekenın aşyq aqparat közderınen oqudamyz. Ony jaltaqtamai aitu qajet dep sanaimyn.
Olar sanasy älı qatpaǧan jetkınşekterımızdıŋ psihikasyna terıs äser etetın qūralǧa ainaldy. Eŋ soraqysy sol, būl oiyndar men kvestter psihologiialyq tūrǧydan aitqanǧa köndıru daǧdylaryn qoldana otyryp, käsıbi türde jasaluda.
Sonymen qatar, äleumettık jelılerdıŋ damuy jäne gadjetterdıŋ keŋ taraluymen mūndai oiyndar elımızde jappai sipatqa ie bolyp otyr. Bırde-bır otbasy būdan özın saqtandyra almaidy. Memleket tarapynan zaŋ deŋgeiınde bulling, özın-özı öltıruge mäjbürleu siiaqty äreketterge qarsy qylmystyq jauapkerşılık engızıldı, bıraq qazırgı jaǧdai mūnyŋ jetkılıksız ekenın körsetedı.
Sondyqtan, ärbır ata-ana osy mäselege erekşe köŋıl bölıp, balalarymen köbırek söilesulerı kerek.
Jauapty ministrlık mektepterdegı psihologiialyq qyzmetterdıŋ jūmys algoritmderın özgertuı tiıs. Olar balalardyŋ mınez-qūlqyndaǧy jäne jürıs-tūrysyndaǧy belgılerdı uaqtyly anyqtauda tiımdı qūral boluy kerek.
Bıraq, eŋ bastysy, mūny men ūstaz retınde, ana retınde, deputat retınde aitamyn – memleket pen qoǧam äleumettık jelıler men messendjerlerdıŋ äkımşılerınen taralyp jatqan aqparatqa baqylaudy küşeituın talap etuı kerek dep sanaimyn. Taralyp jatqan zaŋsyz, ziiandy, büldırşınderdıŋ sanasyn ulaityn jüktemelerge baqylaudy oqys küşeitudı qataŋ talap etu kerek.
Olar «memorgannan qūqyqtyq tūrǧydan negızdelgen talap-aryz kütıp otyrmyz» dep syltauratpai, qauıptı kontenttıŋ taraluyna jol bermeu üşın özderınıŋ jūmys algoritmderın özgertulerı tiıs. Şeteldık täjıribe körsetkendei, şyndap kelgende būl äleumettık jelıler men messendjerler ielerınıŋ qolynan keletın şarua.
Eger mūndai talap oryndalmaityn bolsa, onda memleket baqylaudy küşeitsın. Barlyq qauıptı kontentke qataŋ tosqauyl qoiylsyn. Al jekelegen kontentke tosqauyl qoiuǧa qol jetkızu mümkın bolmaityn bolsa, onda naqty zaŋ būzǧan äleumettık jelı nemese messendjer būǧattaluy kerek.
Bızdıŋ balalarymyzdyŋ ömırıne qauıp tönıp tūrǧanda eşqandai mäimöŋkege jol beruge bolmaidy. Men mūny ana retınde, pedagog retınde aityp otyrmyn. Barlyq ata-analar men pedagogikalyq qauymdastyq menı tolyqtai qoldaidy dep bılemın.
Taǧy da qaitalap aitamyn, būl mäselede jaibasarlyqqa jol beruge bolmaidy, dereu ıske kırısu kerek!
Ūqsas jaŋalyqtar
