13 mamyrda burynǵy Ulttyq ekonomıka mınıstri Qýandyq Bıshimbaev jubaıy Saltanat Núkenovany azaptaǵany jáne óltirgeni úshin 24 jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy. Sot tikeleı efırin úsh mıllıonnan astam adam kórdi. Jábirlenýshilerdiń tarapynan Saltanattyń aǵasy qaryndasynyń namysyn qorǵady. Aıtbek Amangeldi sot otyrystarynan keıingi kúnder qalaı órbigeni, qoǵamdaǵy ózgerister, mızogınııa jáne vıktımbleımıng týraly Taspanews.kz redakııasymen bólisti. Daý-damaıdan keıin, úkimdi uzaq kútip, ol jarııalanǵannan keıin Aıtbek Amangeldi esh demalmaǵanyn aıtty.
"Sot bitken soń meniń jetkilikti bos ýaqytym bolady dep kúttim. Tabıǵatqa shyǵý, qashyqtan jumys isteý týraly oılar boldy. Máselen, Býrabaıǵa barý degendeı. Alaıda, ómir meni zorlyq-zombylyqtan zardap shekkenderdi qorǵaý arnasynan shyǵarmady. Ádilettikke qol jetkize almaı júrgen adamdarǵa qorǵan bolýmen aınalysýdamyn",- deıdi ol.
Amangeldi buryn-sońdy bolmaǵan ashyq sot otyrystarynan keıin qoǵamda ózgerister oryn ala bastady dep sanaıdy. Eń bastysy, problema týraly ashyq aıtý ádetke aınaldy, uqsas jaǵdaılar tirkele bastady.
"Árıne, kún saıyn jańalyqtardy oqý óte qıyn. Instagram burynǵydaı qýanysh pen jaǵymdy málimetke toly emes. Osy arqyly problemalarmen tanysamyz. Máselen, onda pedofılııa máselesi aıyryqsha nazarda",-deıdi Aıtbek.
Máselelerdi anyqtaý, eń aldymen, olardy sheshýge kómektesedi, al úndemesek, ózgerister oryn almaıdy. Ózgerister "óte qajet" kezde bul ózekti taqyryp.
"Osyndaı jańalyqtardy kórgen adamdar ózgenin ornyna ózderin qoıa bastap, eshkim mundaı bassyzdyqtardan aldyn ala qorǵana almaıtynyn túsindi",-deıdi ol.
Qoǵamdaǵy ózgerister týraly pikirdi zańger Aıman Aısına da qoldaıdy.
"Turmystyq zorlyq-zombylyqqa tózýden qoǵam bas tartýda. Otbasyndaǵy áıel men balanyń qaýipsizdigine muqııat qaraıtyn boldyq. Bıshimbaev isi kópshilikke úlgi, sebebi agressııaǵa beıimder mundaı áreket jazasyz qalmaıtynyn baqylady",- dep túsindirdi Aısına Taspanews.kz tilshisine.
Tózýge jol joq
"Zorlyq-zombylyqqa ushyraǵan áıelder de, balalar da, sonyń ishinde jynystyq qatynasqa májbúrlengender qansha, qarańyzshy",- deıdi Aıtbek Amangeldi.
Quqyq qorǵaýdy maqsat etken ol zorlyq-zombylyqqa tózimdilikti joıý, qaýipsiz qoǵam kórinisine qadam basýdy alǵa tartqan. Aıtbek zorlyq-zombylyq ómirdiń ajyramas bóligi shyǵar deı kele, ony túp tamyrymen joıý qoldan kelmeýi múmkin ekenin ókinishpen moıyndaıdy.
"Degenmen, bizdi qorǵaıtyn zańdar bar ekenine kóz jetkizýimiz kerek. Bul zańdar barlyǵyna ortaq bolýy úshin, olar bireý habarlasqanda ǵana jumys istemeýi úshin, rezonansty aqparat buqaralyq aqparat quraldarynda jáne áleýmettik jelilerde taramaı turyp, bul barlyq jerde birdeı oryndalýy úshin, ár adamǵa ádil sot pen quqyqtyq teńdik qoljetimdi bolýy úshin kerek",- dep sanaıdy ol.
Aıtbek Amangeldiniń aıtýynsha, onyń kóńilin qaldyratyn jáne maqsatqa jetý jolynda kedergi bolatyn jaıttar bar.
"Eń aldymen, bul ishki mızogınııa. Áıelder zorlyq-zombylyqqa ushyraǵan áıelderdi aıyptaı bastaǵanda, olar vıktımbleımıngpen aınalysady",- deıdi belsendi.
Onyń aıtýynsha, mundaı adamdarmen kúresý óte qıyn. Aıtbek jábirlenýshiniń kináli emes ekenin, jábirlenýshiniń ata-anasyn, zorlanǵan qyzdy emes, tikeleı zorlaýshylardy – qylmys jasaǵandardy aıyptaý kerek ekenin áli de dáleldeýmen júrgenin aıtyp qynjylady.
"Nelikten biz balany úıden shyǵarýǵa úreılenetin elde turýymyz kerek?»- degen saýalǵa jaýap izdeıdi Aıtbek Amangeldi.
Óz quqyqtarynyń buzylǵany týraly kópshilik aldynda jarııalaý odan da qorqynyshty, ásirese bul jynystyq zorlyq-zombylyqqa baılanysty máselelerge qatysty. Belsendi áıelder de, erler de osyndaı zorlyq-zombylyq túrine tap bolatynyn eskerdi. Qoǵam olardy qoldamaǵandyqtan óreskel máseleler jarııasyz qalady dep sanaıdy.
Qoldaý jáne qor
Oǵan qoldaý kórsetetinder qatary joq emes – eń aldymen, bul máselelerdi qarastyratyn iri uıymdar: bankter, psıhologııa ortalyqtary. Osy maqsatta birikkender de shette qalmady:
" Meıirimdi adamdar jáne bizdiń eriktiler jelisi, qor tirkelmegenine qaramastan jumys isteýdi jalǵastyrýda jáne bizge, árıne, bul turǵyda óte qıyn",- deıdi Amangeldi.
Negizgi jumysyn jáne ómir súrý úshin aqsha tabý qajettiligin eskere otyryp, bárin jalǵyz ıgerý qıyn bolary sózsiz, alaıda Aıtbektiń aıtýynsha, ol shamadan tys júk alǵan.
"Demalýǵa eshqandaı bos ýaqyt qalmaıdy. Halyq máselelerin sheshý men sottardyń arasynda bir ýaqytty bólip alýǵa týra keledi",- deıdi belsendi.
Osyǵan qaramastan, Aıtbek Amangeldiniń bolashaqqa josparlary kóp. Birinshiden, ol bes ret bas tartqanyna qaramastan, Saltanat atyndaǵy qordy tirkeýge qol jetkizýge nıetti. Uıymnyń resmı resimdelýi belsendiler jelisi tap bolǵan birqatar máselelerdi sheshýge kómekteser edi.
"Jazda barlyq eriktiler demalysta, óz ómirlerin súrgisi keledi, keshke saıabaqta balalarmen serýendegisi keledi",- deıdi ol.
Amangeldi bul qalypty jaǵdaı ekenin basa aıtady, sebebi eriktiler — múmkindiginshe kómektesýge erikti adamdar. Bul resmı qoldaý qyzmeti emes.
"Bizde eriktilerdiń qoljetimdiliginde kelgende qıyndyqtar týyndaıtyn, ońtústik jáne batys óńirlerde zań boıynsha kómek kórsetýde sekildi, sondaı-aq qazaq tildi psıhologtar óte az jáne bul úlken problema",- dedi quqyq qorǵaýshy qıyndyqtardy tizip.
Qor tirkelgennen keıin onyń jumysyn jáne eriktiler jelisimen ózara is-qımyldy retteý qajet. Bul úshin Aıtbek Amangeldi joǵary deńgeıli mamandardy jaldaǵysy keletinin aıtty.
Qazir eriktiler jelisinde úsh negizgi jumys baǵyty bar, olardyń árqaısysy úshin resýrstar qajet. Bir adamǵa bárin qamtý jáne júzege asyrý qıyn.
"Men tipti ózimniń áleýmettik jelilerimdi júrgizýge de úlgermeımin. Sondyqtan, senim artýǵa, ádilettilikke qol jetkizýge bolatyn adamdar qajet",- deıdi belsendi.
Qoǵamdyq baqylaý
Aıtbek Amangeldi sot isteri birinen keıin biri ilese beretinin aıtady.
"Meniń barlyq oılarym men ýaqytymdy Qyzylorda keısi alyp jatqan shyǵar. Bul rette men qatysatyn, sot otyrystary ótetin, ýaqyty taıaý ister de bar..."- dedi ol.
Qıyn jaǵdaı týyndaǵanda halyqtyń oqıǵany baqylaýy shynaıylyqty qamtamasyz etedi.
"Málimetterdiń jalpyǵa ashyqtyǵynyń arqasynda kóptegen adamdar zańdy buzýǵa jáne tipti sot kezinde keıbir buzýshylyqtardy jasaýǵa ózderin qımaıdy",- dep atap kórsetedi belsendi.
Jaqynda Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵynda Aıtbek Amangeldige áıel adam jolyǵyp, alaıaqtyq týraly isti qalaı jeńgeni týraly basynan ótkenin baıandaǵan. Bastapqyda ol ádilettilikke qol jetkize alatynyna jáne alaıaqtar ıelengen aqshasyn qaıtara alatynyna senbedi, sot ony qoldaıdy dep oılamady.
"Ol bizdiń barlyq jeńisimizdi baqylaýmen bolǵan, osylaısha kúsh jınap, sotqa bardy, ádilettilikke senip, degenine jetti. Ol kúresýge daıyn boldy",- deıdi quqyq qorǵaýshy.
Adamdar óz quqyqtary úshin kúresýge, jaǵdaıyńdy moıyndatyp, sotqa jetýge, ádilettilikke qol jetkizýge bolatyndyǵyn túsine bastady.
"Barlyǵymyz úshin mańyzdy túsinik paıda boldy: bizdiń daýysymyz mańyzdy, quqyǵymyz birinshi kezekte, ekinshiden, olardy buzýǵa eshkimniń quqyǵy joq, al buzǵandar jazalanady dep sene bastadyq",- dep qorytyndylady Aıtbek Amangeldi.
