(Mūrat Möŋkeūly ömırınıŋ soŋǧy sätterı turaly ne bılemız?)
Şalda men şaiyr
Edıl, Jaiyq arasy,
Ekı sudyŋ salasy.
Baitaqta qalǧan köp jūrtqa,
Arasy bolǧai panasy.
Qoş, aman bol, jan dosym,
Kökırektegı şybyn jan,
Keter de bılem şamasy...
(Mūrat Möŋkeūly)
Denderdıŋ topyraǧyna tabany tigen adamnyŋ arnaiy täu etıp baratyn oryndary jetkılıktı. Sebebı Jaiyqty jaǧalai qonǧan eldı mekenderdıŋ qai-qaisysynda da ölke tarihynyŋ aişyqty ızı qalǧan. Äsırese jany ızgı jyrqūmar qauym Jarsuat auylynyŋ maŋyndaǧy Mūrat Möŋkeūlynyŋ aqşaŋqan kesenesıne soqpai ötpeidı. Al bır kezde aqynnyŋ basyna mazar ornatpaq tügılı onyŋ qaida jerlengenın bıletınderdıŋ özı sausaqpen sanarlyq edı. Amanatqa adal köneköz qarttardyŋ arqasynda qazaq ädebietınıŋ aituly tūlǧasy Mūrat Möŋkeūlynyŋ qabırıne keŋes zamanynynyŋ özınde arnaiy belgı qoiylǧan.
Ǧylymǧa endı ǧana qadam basyp, Mūrat mūrasyn zertteu üşın Atyrauǧa alǧaş kelgen saparymyzda-aq aqyn beiıtıne baryp, ruhyna taǧzym etudı jön sanadyq. Şejırelı Jarsuatqa jetken soŋ taiau jerdegı şaǧyn qorymǧa qarai jaiaulap tarttyq. Ädepkı äserdıŋ eşqaşan ūmytylmaityny ämbege aian. Bärı de künı keşegıdei köz aldymyzda sairap tūr.
– Mıne, Mūrat aqyn osynda jatyr!
Jolbasşymyz – İnder audandyq gazetı bas redaktorynyŋ orynbasary, jarǧaq qūlaǧy jastyqqa timeitın elgezek ärıptesımız Sansyzbai Bazarbaevtyŋ dauysy eleŋ etkızdı. Jol şetındegı «Aqyn Mūrat Möŋkeūlynyŋ beiıtı» dep jazylǧan körsetkış taqta bırden közge şalyndy. Beiıt qorymnyŋ ışınde oqşau tūr. Qabırdıŋ ainalasy ūlutaspen qaptalǧan. Aumaǧy äjeptäuır keŋ qorşau jasalǧan. Eskertkış taqtada aqynnyŋ aty-jönı, tuǧan, qaitys bolǧan jyldary, belgı qoiuşynyŋ aty-jönı körsetılgen. Aqynnyŋ:
Taisoiǧan, Oiyl, Qiyl, Denderımız,
Qarabau, meken etken jerlerımız.
Saǧyzdy, Topyraqşaşty basa jailap,
Küzekke qaituşy edı elderımız, –
degen bır auyz öleŋı tasqa qaşalyp jazylǧan. Ataqty «Saryarqanyŋ» üzındısı. Būl – beiıttıŋ bügıngı ahualy. Al onyŋ aqynnyŋ ardaqty esımı aqtala qoimaǧan kezdegı qalpy mülde özgeşe edı.
Osy tūsta mynadai saual tuyndaidy. Qyzylqoǧa audanynyŋ Qarabau auylynda tuyp-ösken aqynnyŋ İnder audanyndaǧy Jarsuat auylynyŋ syrtynda jerlenuınıŋ syry nede? Jalpy, Mūrat Möŋkeūlynyŋ ömırbaianynda jazylǧan «1906 jyly İnder audanynyŋ Örlık auylynda dünie salǧan» degen derekten basqa ne bılemız? Aqyn ǧūmyrynyŋ keiıngı kezderı jaiynda mälımet bar ma özı?
Öz däuırınde bükıl Dender öŋırıne belgılı bolǧan şejıreşı qart Kenjeǧali Toǧyzbaevtyŋ ūly Jökes aǧamyz äkesınen estıgen äŋgımenı bylaişa örbıttı:
– Osynau öŋırge aty mäşhür Şolaq degen bi bolypty. Sözge şeşen, ot auyzdy, oraq tıldı kısı eken. Begıs Berıştıŋ biı atanǧan adam. Şolaqtyŋ Düisenbı, Beisenbı degen ekı ūly bolǧan. Düisenbınıŋ Tüimeş degen qyzynan örgen perzentter barşylyq. Myna Bödene auylynda tūratyn Nysanǧali Qūraqov – sol Şolaqtyŋ nemere qyzy Tüimeştıŋ ūly.
Mūrat aqyn jastaiynan Şolaq bidıŋ janynda jüredı. Keiın ekeuı öte jaqyn dos-jaran bop ketedı. Şynynda da bırı bi, bırı aqyn, keremet üilesıp tūran joq pa?! Şolaq Mūrattan edäuır ülken bolsa da, aqyndy özımen teŋ sanaidy. Būlardyŋ Beisen degen delbeşısı bar eken. Üşeuı köŋılderı jarasyp, el aralap, serılık qūryp, köp jürse kerek. Bır dumandy otyrystan qaityp kele jatqanda olar: «Tırıde ırgemız bırge bolyp edı, ölgende molamyz qatar tūrsyn. Kım bırınşı dünieden ozsa, sol osy jerge qoiylsyn», – dep serttesedı. Arada jyldar ötedı. Aldymen Şolaq bidıŋ däm-tūzy tausylyp, jaryq düniemen qoştasady. Mūrat pen Beisen ony uäde bailasqan jerge äkelıp, arulap qoiady.
El-jūrtqa jastaiynan keŋ tanymal Mūrat aqyn sal-serılık qūryp, Jaiyqtyŋ arǧy betındegı Mämbettıŋ qaratoqailaryna baryp tūrady eken. Arǧy bettıŋ qūmyn mekendeitın aǧaiyndy Mämbet auylynyŋ adamdary dep ataidy. Būl – qazırgı Örlık aulynyŋ tūsy. Sonda el aralap jürgen aqyn aiaq astynan qatty auyrady. Işı tüiılıp, bauyryn jaza almai ılbıgen küiı Örlıktegı Şalda Qarmysūly degen şerkeştıŋ üiıne jetıp jyǧylady. Şalda Şolaq bimen qūdandaly bolyp keledı. Sol Şaldanyŋ Jūmaziia deitın qyzy Şolaqtyŋ tuǧan aǧasy Qarqynbaidyŋ Orynbaiynyŋ äielı edı. Kulagin (Esbol) auylyndaǧy Orynbaidyŋ balasy Süieu aqsaqal da būl äŋgımenı rastai alady. (Şaldanyŋ ūrpaǧy Marat Baizaqovtyŋ kıtabynda Orynbaidyŋ äielı Jūmaǧyz dep körsetılgen. B.O.)
Şaldanyŋ qys qystauy da, jaz jailauy da osy. Örlık pen Qaraǧaştyŋ maŋyn jailaǧan bır şoǧyr şerkeşterdıŋ auyly Şalda auyly dep atalǧan. «Bi bol, bi bolmasaŋ, bi tüsetın üi bol» degendei, onyŋ üiı kün ūzaqqa qonaqtan bır bosamaityn körınedı. Jany qinalǧan şaqta igı jaqsylardyŋ bärı bas qosatyn sol bır qydyr daryǧan şaŋyraq esıne tüsken Mūrat ta at basyn osynda tıregen ǧoi.
– Qūdeke, men qatty auyryp kele jatyrmyn, – deidı Mūrat qinalyp, – nauqasymnyŋ betı jaman, jüregım bırdeŋenı sezedı. Arǧy bettegı auylǧa jete alatyn türım joq. Janym qalsa – qalar, qalmasa... Amanatymdy aitaiyn.. Şolaqty bılesıŋ ǧoi. Jan aiaspas dos boldyq. Beiıtımız bırge bolsyn degen sertımız bar edı. Olai-būlai bop ketsem, sonda jetkız...
Şalda baiǧūs «qaidaǧyny aitpaşy», – dep bäiek bolyp Mūrattyŋ qasynda jany qalmai jüredı. Bıraq aqynnyŋ halı sät saiyn naşarlai tüsedı. Kenet ol üi iesınen şylapşyn sūraidy. Sol jerde Mūrat bır şylapşyn toltyryp aq köbık qūsady da sylq ete tüsedı. Janyna jinalyp otyrǧan auyldyŋ köneköz aqsaqaldary: «Būl şyqqan öleŋnıŋ jelı ǧoi. Mūrat ta, öleŋ de joq endı», – dep ah ūryp, küŋırenısıp ketken.
Söitıp, kömeiınen jyr saulaǧan qairan aqyn osylaişa alpys üş jasynda aiaq astynan jabysqan keselden ajal qūşady. Töŋırek tügel qūlaqtanady. «Aǧaiynymyzdyŋ süiegın alyp ketemız», – dep Qarabaudan qaratoqai tuystary keledı. Bıraq Şalda: «Mūrattyŋ aqtyq demı tausylardan būryn aityp qaldyrǧan amanaty bar», – dep olarǧa könbeidı. Söitıp, Örlıktegı orys tamyrynyŋ bıreuınıŋ qaiyǧyn sūrap alyp, marqūmnyŋ denesın Jaiyqtyŋ bergı betıne ötkızıp, Şolaq beiıtınıŋ janynan oryn sailaidy. Keiın bi men aqynnyŋ delbeşısı bolǧan Beisen Sänkısıūlyna da topyraq sol jerden būiyrady.
Osynyŋ bärın maiyn tamyzyp äŋgımelegen Jökes aǧa ötken ǧasyrdyŋ jiyrmasynşy jyldarynyŋ aiaǧynda Qazbek auyldyq keŋesınıŋ ortalyǧy bolǧan altynşy auylda düniege kelıptı. Jetınşı klastan keiın oqi almai, eŋbekke aralasqan. Bıraq qūimaqūlaq bala äkesınen estıgen öleŋ-jyrlar men qyzyqty hikaialardy zerdesıne toqi bergen. Kolhozşy, kölık jürgızuşısı, mekteptıŋ şaruaşylyq ısınıŋ meŋgeruşısı, balyq aulau brigadirı bolypty. Keudesı köl-kösır qazynaǧa toly köşelı kısı. Mūrat aqynnyŋ jyrlaryn jatqa aityp otyrǧanda bır sözınen jaŋylmaidy. Şarşau degendı bılmeidı. Erkın kösıledı. Dauysy qūlaqqa sondai jaǧymdy. Jüzı jyly, jüregı taza, salmaqty adam edı. Köp balaly körınedı.
Sol Jökes aǧam Şalda men şaiyrdyŋ hikaiasyn osylaişa baiandap berıp edı. Bız mūnymen şektelmei, Mūrat dünie salǧanda qasynda bolǧan Şaldanyŋ derekterın odan ärı qazbalai tüstık.
Şaldanyŋ jienı Töleş Tılekqabylov İnderborda tūrady eken. 1933 jyly tuǧan. Öte äŋgımeşıl. Qazaq tılı men ädebietı pänınıŋ mūǧalımı. Örlık pen Jarsuattaǧy mekteptıŋ mūǧalımı, Jambyl atyndaǧy orta mekteptıŋ direktory bolyp qyzmet ısteptı. Tıptı audandyq oqu bölımın de basqarǧan. Ol kısınıŋ aituynşa, Şalda patşa bilıgı tūsynda schetchik degen qyzmet atqarǧan. Jer bölınısın qadaǧalaǧan. Belgılengen jerdı kesıp-pışıp, ölşep berıp jürgen siiaqty. Qazaqqa da, orysqa da qadırlı bolǧan desedı. Şaldanyŋ bırınşı äielınen Baizaq, Aitbai, Aitmyrza degen üş bala tuǧan. Ekınşı äielınen Äbıl degen ūrpaq bar. Baizaqtyŋ ülken qyzy Bätima – menıŋ şeşem. Sonda bız Saqau şerkeş Şaldanyŋ jienı bolamyz».
Bırer saǧat äŋgıme barysynda Tökeŋnıŋ tektı tūlǧasyn, bekzat bolmysyn anyq aŋǧarǧandai edık. Qatelespeppız. Biylǧy «Mereilı otbasy» ūlttyq bäigesınde atyraulyq Tılekqabylovtar äuletı bas jüldenı jeŋıp alǧanda tumysynan pedagog qairan Töleş aǧamnyŋ tärbiesı tekke ketpegen eken ǧoi dep süisındık.
Būl äulettıŋ tüp naǧaşysy Şalda Qarmysūlynyŋ tuǧan jäne ömırden ötken kezeŋı turaly derekter qolymyzǧa tüspei tūr. Onyŋ esesıne qazır Şolaq bi 1841 – 1904 jyldarda ömır sürgen degen mälımetter türlı aqparat közderınde jariialanyp jür. Bıraq naqty däiektemelerı älı aiqyndala qoiǧan joq. Aqsaqaldardyŋ aituy boiynşa, onyŋ jasy Mūrattan anaǧūrlym ülken siiaqty edı.
Aitpaqşy, ılgerıde Örlıkte tūratyn toqsannan asqan aqsaqal Ümbetiiar Esjanov ta Mūratty osy Şaldanyŋ üiınde kördım demep pe edı?! Demek, aqyn ǧūmyrnamasyn tolyqtyra tüskımız kelse, Şalda şerkeştıŋ töŋıregın älı de qauzaityn bolamyz.
Beiıt pen belgı
Sūr jorǧa attyŋ sürgını,
Qaǧyl jerdıŋ ürgını.
Aq tösterı aŋqiyp,
Qaraşa qaitar küz künı.
Qyzyl tılım qyrmyzy,
Uaqyt kelse Alladan,
Alyp keter bır künı...
(Mūrat Möŋkeūly)
Bız osy joly Jökes Kenjeǧalievten Mūrattyŋ basyna alǧaş qoiylǧan belgınıŋ de jai-japsaryn sūradyq. Onyŋ üstıne özımız arnaiy baryp körgen soŋ köŋılımız tolyp, qiyn-qystau kezeŋge täuekelge bel buǧan azamattar jönınde molyraq mälımet aluǧa qūmartqanymyz ras edı. Jalpy, Mūrat aqynnyŋ basyndaǧy eskertkış-belgını toqyraudyŋ toŋy jıbımei tūrǧan kezeŋde Berdeş Esbosynov degen azamattyŋ öz qarjysyna ornatqany jönınde būrynyraqta estıgenımız bar-dy. Äkımşıldık-ämırşıldık jüienıŋ qaharynan qaimyqpai, Mūrattyŋ esımın süisınıp eske alǧanyŋ üşın esep beruge tura keletın äsıresaq zamanda aqynnyŋ basyn qaraitu erlıkke barabar ekenı belgılı. Bız sūhbattasqan Qūrylys auylynyŋ tūrǧyny Jökes Kenjeǧaliev Berdeş Esbosynovtyŋ nemere aǧasy eken. Eskertkış-belgını ornatuǧa būl kısınıŋ de tıkelei qatysy bar körınedı.
– Men 1928 jyly tuǧanmyn. Bız Berıştıŋ Qaratoqai atalyǧynan taraǧan Şyndeke degen rudanbyz, – dep sözın jalǧady Jökeŋ. – Menıŋ äkem Kenjeǧalidyŋ äkesı – Toǧyzbai, onyŋ äkesı – Toqan, onyŋ äkesı Şyman. Kenjeǧalidyŋ Esmaǧambet, Esbosyn deitın aǧalary bolǧan. Berdeş – sol Esbosynnyŋ balasy. Äkem ekı aǧasyna erkelep, erkın ösken. Atamyz Toǧyzbai aqsaqal da «Balanyŋ kenjesı ystyq, mūnyŋ betıne qaqpaŋdar», – dep äkemdı aǧalaryna amanat etıp tapsyrǧan. Söitıp, ekı aǧasy şaruaǧa ainalyp, äkem sal-serılık qūryp, el aralap jüre bergen. Äkem: «Men Mūrat öleŋderın bılgenımnıŋ arqasynda qyz-qyrqynnyŋ ortasyna erkın aralasyp ketuşı edım. Aqynnyŋ jyrlaryn jattap alyp, Qūrmas degen jerde bolǧan segız jiynǧa qatystym. Kädımgı Mūrattyŋ özı: Bazarbai, Qabyrşaqty, Künen, Qūrmas, Adyra qūdyq edı, suy syrlas. Arqada at şaptyryp, aq üi tıgıp, Dedıŋ be, älde bızdı keŋes qūrmas, – dep jyrǧa qosqan Qūrmas qoi», – dep aityp otyratyn.
Bır künı äkem Berdeş ekeumızdı şaqyryp aldy. Men şopyrmyn. Berdeş Taisoiǧanda dükenşı bolyp ısteitın edı. «Osy qarajat degendı kez-kelgen jerde şaşyp jürsıŋder ǧoi. Menıŋ közım tırıde Mūrat aqynnyŋ basyna belgı qoiyŋdar. Ükımet qoldasa – qoldar, qoldamasa – eşteŋelerıŋ ketpes. Būl maŋaida Mūrattyŋ qaida jerlengenın menen basqa bıletın kısı qalǧan joq. Erteŋ olai-būlai bop ketsem, köp närsenı joǧaltyp alasyŋdar. Belgı degen ne täiırı, ekeuıŋ ekı ailyq jalaqylaryŋdy qisaŋdar boldy ǧoi», – dep qamşylai söiledı. Sodan soŋ maǧan qarap: «Maşinaŋ jürıp tūr ma, bala?», – dep sūrady. Äkei Berdeş ekeumızdı Mūrat beiıtıne bastap aparyp, aqyn öleŋderınde kezdesetın jer-su ataularyna şetınen tüsınık berıp, bırqataryn aralatyp körsettı.
Aqynnyŋ beiıtı bır kezde kerege tört qūlaqty bolǧany baiqalady. Tügelge juyq opyrylyp qūlap qalypty. Basynşa eşqandai belgı joq. Uaqyt ozdyrmai Berdeş ekeumız aqyldastyq ta, Atyrauda tūratyn nemere aǧamyz Beisen Esmaǧambetovke jolyqtyq. Ol kısı «Oblselhoztehnika» mekemesınıŋ qoimaşysy edı. Bızdı Petrovskii atyndaǧy zavodtyŋ qūiu sehynda qalyptauşy bolyp jūmys ısteitın Jaiǧali Düisenov degen jıgıtke tabystady.
Aqyry arada bırer kün ötkende «Ruy Qaratoqai taipasy. Aqqūly bölımı. Ǧūlama aqyn Möŋkeūly Mūrat. 1843-1906 jj. Berdeş Esbosynūly» degen jazuy bar, kölemı 50h40 santimetr, salmaǧy 30 kilogramm şoiyn taqta daiyn boldy. Berdeş ekeumızdıŋ quanyşymyzda şek joq. Al äkemızdıŋ tıpten esı şyǧyp kettı. Endı eskertkış-belgını qoiatyn mezgılımız jaqyndaǧan saiyn örekpıgen köŋılımız şamalap basylaiyn dedı. Qalai desek te, Berdeştıŋ abyroily qyzmetı bar, onyŋ üstıne özı kommunist. Partiianyŋ aq degenı alǧys, qara degenı qarǧys bolyp tūrǧan kezeŋ. Soŋy qalai bolar eken dep eptep qauıp oilaǧanymyzdy nesıne jasyraiyq. Sol kezde: «Men-aq qoiaiyn, kommunist emespın, ärı qarapaiym kölık jürgızuşımın», – dedım täuekelge bel bailap.
Abyroi bolǧanda, bızdı auyl aǧalary tügel qoldady. Jarsuattyŋ üş basşysy – Jambyl atyndaǧy sovhozdyŋ direktory Mūhambet Baqtyǧaliev, partiia komitetınıŋ hatşysy Sündet Tasqarin, auyldyq keŋestıŋ töraǧasy Mätjan Säpiev (Şolaq bi men Mūrat aqynnyŋ atqosşysy Beisennıŋ nemeresı) Berdeştıŋ üiınde otyryp keŋes qūrdy. Özara aqyldasyp, bır toqtamǧa kelgen soŋ Berdeş «nar täuekel!», – dep bır marqanyŋ basyn qūbylaǧa qaratyp, qūrbandyqqa şalyp jıberdı... Söitıp, beiıt basyna attandyq. Qasyma Jūma Qaşuovty jäne taǧy tört-bes jıgıttı alyp, taqtany menıŋ maşinama salyp aparyp, ornatyp qaittyq. Sol küngı quanyşymyz köl-kösır edı. Aqyn qabırınıŋ basyna belgı ornatqanymyzdy bır kün boiy toiladyq. Keiın Berdeş beiıt basyna qūrylys materialdaryn äkelıp, belgını odan saiyn äspettei tüstı.
Jökes Kenjeǧalievtıŋ aituynşa, olar qūlpytas-belgını 1964 jyly ornatqan. Ädepkıde «Äkemız alpys ekınşı jyly amanatyn aitty» degendei bolyp edı. Keiın sony eske salǧanymyzda, säl oilanyp, «Älde alpys ekınşı jyl ma eken a? Jo-joq, olai emes, alpys tört dep jazşy», – dedı nyq senımmen. Är sözın ärlep-zerlep aitatyn Jökes aǧanyŋ üiınen rizaşylyqpen attandyq.
Būl saparymyzda Jarsuat jūmysşylar kooperasiiasynyŋ töraǧasy bolyp qyzmet ısteitın Berdeş Esbosynovqa da jolyqtyq. Aqsary, kelbettı kısı eken. Ǧylymdaǧy ädepkı qadamyn apyl-tapyl basyp jürgen bızdı balasynǧan joq, bırden şaŋyraǧyna şaqyrdy. Jaqsy aǧanyŋ üiınde jata-jastana äŋgımelestık. «Äiteuır eşkım soŋymyzǧa tüsıp, qudalai qoimady. Bälkım, bızdı aqynnyŋ äruaǧy qoldaǧan şyǧar», – deidı Berdekeŋ. Mūrat beiıtınıŋ qaida ekenı qalyŋ qazaqqa belgısız bolyp qalu qaupı töngende aqsaqaldyŋ amanatyn aiaq asty etpei, partbiletten aiyrylyp qalamyn dep qoryqpai, täuekelmen ülken ıs tyndyrǧan osyndai azamattarǧa qandai qūrmet körsetse de laiyq emes pe?! Kezınde Mūrat mūrasyn ūlyqtauǧa arnalǧan şaralarǧa olar qadırlı qonaq retınde şaqyrylyp jürdı.
Bız būl ekı aǧamyzben 1992 jylǧy 7 nauryz künı äŋgımelesıppız. Täuelsızdık alǧanymyzǧa jyl da tolmaǧan kez. Naryqtyŋ qyspaǧy bırtındep jaqyndap kele jatqanyna qaramastan eldıŋ ruhy joǧary edı. Arystardyŋ aqtalǧan tūsy. Ädebiettegı aqtaŋdardy jappai zertteu bastaldy. Jas ǧalymdarǧa bır-bır tūlǧanyŋ şyǧarmaşylyq ömırbaianynyŋ joq-jıtıgın tügeldeu mındetı jükteldı. Bızdıŋ de Jaiyqtyŋ ekı jaǧyn jaǧalap, tırnektep mūra jinap jürgenımızdıŋ sebebı osy bolatyn. Eskı zamannyŋ äŋgımelerıne jetık aqsaqaldar köp edı ol mezgılde. Olar Mūrat jyrlaryn şetınen jatqa aitatyn. Sol sūŋǧyla şaldardyŋ zerdesı men zeiınınıŋ arqasynda Mūrat ǧūmyrnamasyn bır ızge tüsırgendei boldyq. Ardaqty aqynnyŋ tal besıkten jer besıkke deiıngı ömırlık saparynyŋ bırqatar sätterın qaǧazǧa hattadyq. Äsırese, aqyn tırşılıgınıŋ soŋǧy jyldary haqyndaǧy estelıkter öte maŋyzdy edı. Osyǧan qatysty bıraz mälımet jinaqtadyq.
Şolaq bi men Şalda şerkeş turaly aittyq. Endı Şolaq bidıŋ janyna jerlengen üşınşı dosty da ūmytpaǧanymyz jön. Estuımızşe, aqyn men bidıŋ delbeşısı Beisen Sänkısıūly soŋynda önegelı ūrpaqtary qalǧan siiaqty. Olardyŋ aituynşa, Beisen tıptı jai delbeşı emes, baluan bolǧan desedı. Demek, Mūrattyŋ taǧy bır serıgınıŋ ömır derekterıne tereŋırek üŋılu kerek. Tıptı, antqa adal, sertke senımdı bolǧan Şolaq – Mūrat – Beisen üştıgıne arnap eskertkış tūrǧyzsa da bolar edı. Sondai-aq, onyŋ beiıt maŋynda boluy da şart emes. Dostyq ūǧymy osylaişa därıptelmek.
Mūrat aqynnyŋ basyna belgı ornatyp, keiın bükıl jūrt taǧzym etetın körnektı kesenenıŋ salynuyna jol aşqan Berdeş Esbosynov ta, Jökes Kenjeǧaliev te qazır ömırde joq. Ruhy şat bolsyn asyl aǧalarymyzdyŋ!
Bauyrjan OMARŪLY
