"ov"-ty orysqa qaıyryp, taza tildi qoldaný kerek

2764
Adyrna.kz Telegram

NÁZIR TÓREQULULY: Bizdiń qazaq hat jazyp qol qoısa, kisi atyn jazsa orysshalap ketedi: "Jamanbaı Amanbaıov" dep jazady. Jamanbaı hat jazyp, qol qoısa, ózi de Amanbaıov dep qol qoıady. Bul Ivan Ivanovıchtiń tárjimasy. Bul bizge orysqa qaraǵan soń juqqan minezdiń noǵaı qotyry. Bizdiń túriki tiliniń salty, zańy osy: burynǵy ataqty bıler bizge belgili ózderiniń ǵana attarymen: Tóle bı, Qaz daýysty Qazybek, Edige, Mamaı, Noǵaı, Jánibek, Áıteke... bulardyń kimniń balasy ekenin óz eli ǵana biledi. Bizge jaqyn bılerdiń ákeleri ǵana bizge málim: Jánibek ákesi Qoshqar, Qazybek ákesi Keldibek. Noǵaıdy Bereke han inisiniń balasy deıdi tarıh jazýshylar, Noǵaıdyń ákesin tarıh ta bilmeı qalǵan. Burynǵy batyrlar da óz attarymen atalǵan — ne pálenniń uly dep atalǵan: Shora batyr, Alpamys batyr, Oraq batyr, Qaraqypshaq Qobylandy, Aq Baltyr uly Ýaq, Mánjúr uly Shýaq, Keńes uly Kenjebaı. Bizben jaqyn túrik — Stambýldaǵy túrik. Tarıh bulardy bizdiń qańly deıdi. Qazaq ishinde qańly rýynyń kóbi Jetisýda. Túriktiń til salty dál bizdiki sııaqty: bulardyń ataqty azamattary óz attarymen ǵana atalady. Anýar bek, Talǵat bek, Mustafa Kamal, Rızabek. Bulardyń ákesin túrikte bolmasa, ózge jerde Hesh kim bilmeıdi. Orysta tarıh jazǵan Karamzın, aqyn Pýshkın hatty anyq jalpy orys jurtynyń tilimen jazǵan. Gazet, kitap jazǵan, jurtyn aǵartam degenderge Pýshkın joly qasqa jol bolyp shyqqan. Bizge de gazette, jornalda, kitapta, keńsede qazaq jurtynyń til saltyna túskenimiz oń. Biz óz jurtymyzdyń til zańyna tússek, elge jyldam jaqyndasamyz, elge janasqan saıyn el aǵartqan is gúldeıdi. Sóıtip bizdiń aıtaıyq degenimiz "ov"-ty orysqa qaıyryp, qazaqtyń taza tiliniń saltyn qoldaný kerek. Budan bylaı qol qoıǵanda, ne sóz arasynda bireýdi ataǵanda "Baıtursyn uly Ahmet, Dýlat uly Mirjaqyp, Qojan uly Sultanbek" dep jazý durys deımiz. Maqalaǵa qol qoıǵanda, hat jazǵanda... Ahmet, Mirjaqyp, Qoıshybaı, Jamanbaı dep qana jazsa da bolady.

Áset AQMOLDA, 1923 j. "Temirqazyq" jýrnaly, №2

"Adyrna" ulttyq portaly

Pikirler