"Shyqqan qyz shıden tysqary" desek te..
Tárbıesi, oı-óresi men bilim-biligine qaraı qazaq balasy úshin ómirlik jar tańdaǵanda mahabbattan ózge esepke alynatyn ólshemder: ulty, rýy, reń-basy, aqyly, bilimi, materıaldyq jaǵdaıy, ata-tegi, dini..
Bir áýlet - bir aýyl bolyp, qonystanyp "Qyzǵa 40 úıden tyıym" degen ustanymmen ómir súrgen kóshpelilikten kettik. Bireýdiń jeke isine aralasýdy zań kótermeıdi. Árkimniń óz basy bar. Tánin kimge "syılaımyn" dese, óz erki..
Bul eń aldymen otbasyndaǵy tárbıeniń "jemisi"..
Degenmen, ózge ult ókilderine turmysqa shyǵyp jatqan qyz-kelinshekterdiń qatarynyń artýy - qazaq jigitteriniń ómir men turmys básekesine qabiletsiz ekendiginiń aıqyn kórsetkishi bolsa kerek..
Iá, memleketimizde keleńsizdikter jetip artylady.
Biraq, jeke basyńdy damytýǵa, laıyqty bilim men belgili bir kásipti ıgerýge múmkindik jetkilikti ǵoı.
Ózi saýsaq ushyn qybyrlatpaı áke-sheshe, aǵa-ápke men úkimetke senip, kazınodan utyp, birden baıýdy kózdep nemese baıdyń qyzy kezdesip qalar degen saǵym úmitin "úkilep" júrgen jigitter de barshylyq..
Oý, jigitter!
Úkimetke senip otyra bermeı, óziń de áreket jasasaıshy.
Úkimet úshin sen bar bolǵany, stat.málimettegi bir ıfrsyń (onda da, esepke ilinseń).
Óz taǵdyryńa, bolashaq balalaryńnyń qalypty ómir súrýine, basqa eshkim emes, eń aldymen óziń jaýaptysyń!
Qytaımen shekara ashylsa kóresini sonda kóresiń. Ishki Qytaıda 50 mln boıdaq erkek bar.
Solar kelse, qyzdardyń tańdaýy kimge túsedi?
Bireýdiń qorasyn tazalap tapqan aqshańa araq iship, aýzy qısańdap, rýyńnan shyqqan "ataqty" adamdardy sanamalap "saıasat" soǵyp otyrǵan saǵan ba?
Álde, qyzmeti, basynda baspanasy, astynda jaqsy kóligi bar, shyrttaı kıingen sheteldikke me?
Esinde bolsyn!
Qyz balasynyń júregine Alla Taǵala aldymen ulttyq emes, analyq sezim salǵan!
Sondyqtan, tańdaý dúnıege ákelgen urpaqty laıyqty turmyspen qamtamasyz ete alatyn erkekke túsedi!
Al, sen sekildi aýtsaıderge tabylsa, óziń sekildi "Qotyr atqa soqyr at" tıer, bolmasa ol da joq!
Qyzdarǵa..
"Qyz qylyǵymen" deıdi..
Keıbir qyzdardyń qazaq jigitteri arasynan teńin taba almaýy olardyń boıynda qazaq súıerlik qylyq bolmaýynan bolsa kerek.
Úkimettiń ulttyq erekshelikterdi eskermeı júrgizgen genderlik saıasaty emanıpaııany kúsheıtip jiberdi.
Qazaqstan halqynyń 55 %-y aýyldy jerlerde turatynyn, qalada turatyn qazaqtardyń kóbi aýyldan kindigin úze qoımaǵanyn eskersek, klassıkalyq úlgidegi genderlik saıasat pen emanıpaııa dástúrli qazaq otbasynda ósken adam úshin rýhanı shok (40 jyldan beri qalada tursam da, jóndi-jónsiz "Erkekpen quqym teń" dep kósteńdep otyratyn kelinshekterdi sýhanym súımeıdi. Beti aýlaq, ózge ultqa ketip jatqan qyzdardy túsinemin, biraq tańdaýlaryn múldem qabyldaı almaı-aq qoıdym).
Qazaq súıerlik qylyǵy bolmasa, qazaq jigiti qyzdyń kóńilińnen shyǵýǵa tyryspaıdy.
Amal joq, álgi qyz orys-orman, záńgi-qytaıǵa kóz súzedi.
Járaıdy, ondaılar ketpese ketpen tóbeden assyn!
Qazir kópshilik qyzdyń kózdegeni jáı qazaq emes - baı qazaq!
Bilim-biligin buldaǵan qyz-kelinshekti túsinýge bolady.
Biraq bar "baılyǵy" - betiniń azdaǵan árin qymbatyraq puldaǵysy kep júrgen boıjetkender de jeterlik qoı.
Al "áleýmettik statýsy" (Qazaqstandyq "ýspeshnost") $10-15 myńdyq mashınaǵa teń qazaq jigiti qaısybirine jetedi, ókimetiń aldymen qazaqqa qyryn qarap otyrǵanda?
Epılog ornyna...
Osynda, jalpy el aldynda "Qalyń elim, qazaǵym - qaıran jurtym!"- dep otyrǵan apa-qaryndastarymyzǵa bazyna..
Ekinshi áıel máselesine, tek erkektiń "tán toıaty" retinde qaramaı, tereńirek qarap, nasıhattasańyzdar...
Erteń óz qyzdaryńyz záńgi-qytaıǵa tıip nemese naqsúıer bolyp, baqa-shaıan jegenshe, bir qazaqqa ekinshi áıel bolǵany myń ese artyq ekenin aıta júrseńizder..
Aksıoma bolsa da, aıtaıyq...
Adam sany kóp bolǵan saıyn qyz-jigitterimizdiń óz ultymyzdan óz teńin tabý múmkindigi arta beredi...
Demografııalyq ósimniń aýadaı qajettigi tek memlekettik másele emes, árbirimizdiń problemamyz boldy ma, sonymen?
"Ál eldiń salty basqa - ıtteri qara qasqa" degendeı, dástúrli qazaqı tárbıe alǵan qyzdyń sheteldikke barǵan jerinde baqytty bolyp ketý múmkindigi týraly áńgime bólek..
Bilmeımin, aıtqym kelgen oıymdy jetkize aldym ba, almadym ba?!
Ómir ShYNYBEKULY
"Adyrna" ulttyq portaly
