Nur-Sultandaǵy ortalyq temirjol aýrýhanasynyń oftalmolog, mıkrohırýrg dárigeri Suńǵat Kópenov Sputnik Qazaqstan tilshisine bergen suhbatynda kóz aýrýlary jasaryp bara jatqanyn, uıaly telefonnyń jaryǵy nege zııan ekenin, ol qandaı dertti qozdyratynyn aıtyp berdi.
Suńǵat Kópenov kóz dárigeri bolý úshin 10 jyldaı oqıǵan. "Astana" medıına ýnıversetinde bakalavr dárejesin alady. Keıin Reseıdiń medıınalyq joǵary oqý oryndarynda biliktiligin shyńdaǵan. Oftalmologııa salasynda eńbek etip júrgenine 5 jyl bolypty.
"Jastar alystan kóre almaıtyn boldy"
Dáriger dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetine súıene otyryp, sońǵy 30 jylda mıopııamen (alystan kóre almaý) aýratyndardyń sany 4,5 esege artqanyn atap ótti.
"Kóz aýrýlary jasaryp barady. Mysaly, jastar arasynda qurǵaq kóz sıdromy, mıopııamen jıi aýyratyndar kóp. Bul gadjetterdi paıdalanýmen baılanysty. Sonyń saldarynan jastar arasynda "qurǵaq kóz" sındromy kóp kezdesetin boldy. Buryn bul dertpen egde jastaǵy adamdar aýyratyn", - deıdi Suńǵat Kópenov.
Onyń aıtýynsha, búginde qazaqstandyqtar arasynda konıýktıvıt, blefarıt, qabaqtyń jáne kózdiń shyryshty qabatynyń qabynýy sııaqty aýrýlar da jıi tirkeledi. Al 60 jastan asqan egde jastaǵy adamdar arasynda katarakta dertine shaldyǵatyndar kóbeıgen. Katarakta – kóz janarynyń buldyrap, qaraýytýymen baılanysty aýrý.
Uıaly telefonnyń jaryǵy kózge zııan
Áńgime barysynda oftalmolog kompıýterge qaraǵanda planshet pen uıaly telefonnyń nelikten kózge kóbirek zııan keltiretinin túsindirip berdi.
"Kompıýterge qaraǵanda planshet pen smartfon, uıaly telefon kózge kóp zııanyn tıgizedi. Sebebi, derbes kompıýterdiń monıtory úlken. Ondaǵy áripter kózge jaqsy kórinedi. Iaǵnı biz monıtordaǵy mátindi oqý úshin kózimizge kóp kúsh túsirmeımiz. Al smartfon men planshet, uıaly telefondaǵy mátin kishkentaı. Biz ony oqý úshin kózimizge jaqyndatamyz. Osylaısha, kózimizdegi bulshyqetterge salmaq túsedi. Saldarynan kórý qabiletimiz nasharlaıdy", - deıdi mıkrohırýrg.
Qurǵaq kóz sındromy degen ne?
Dárigerdiń aıtýynsha, uıaly telefonǵa kóp qaraǵannan qurǵaq kóz sındromy paıda bolyp, kózdiń alystan kórý qabileti álsirep, jaqynnan kórýge múmkindik beretin bulshyqetter qurysady.
"Qurǵaq kóz sındromy kezinde kózdiń múıizgek qabyǵy, ıaǵnı kózdiń syrtqy qabaty qurǵaq bolady. Sebebi, jas bólinbeıdi nemese ol býlanyp ketedi. Iaǵnı jas adamnyń kózin syrtqy faktorlardan: qurǵaq aýadan, jelden, shańnan qorǵamaıdy. Biz kompıýterdiń aldynda otyrǵanda, televızor kórgende, gadjet jáne uıaly telefondy aqtarǵanda kózimiz qurǵaıdy. Eger joǵaryda atalǵan aýrýdy emdemese, adam soqyr bolyp qalýy múmkin. Sondyqtan bul dertti asqyndyryp almaǵan jón", - deıdi Suńǵat Kópenov.
Mıkrohırýrg bul aýrýǵa shaldyqqan adamnyń kózi jypylyqtap, jıi jas aǵatanyn atap ótti. Ol osyndaı jaǵdaıda birden dárigerge barýǵa keńes berdi.
"Glaýkoma" da qaýipti
Suqbat barysynda dáriger "glaýkoma" degen kóz aýrýynyń adam ómiri úshin qaýipti ekenin jetkizdi. Bul aýrýǵa shaldyqqan naýqas kózge arnalǵan tamshylardy únemi tamyzyp otyrýy qajet. Eger olaı istemese, kórý qabiletinen aıyrylý qaýpi joǵarylaıtyn kórinedi.
Kózdi qalaı kútken jón
Suńǵat Kópenov qazaqstandyqtarǵa jylyna bir ret dárigerge qaralyp turýǵa keńes beredi.
"Birinishiden, adam aýyrmasa da, jylyna bir ret dárigerge qaralyp turý qajet. Ekinshiden, kompıýterdiń aldynda otyrsańyz, árbir 20 mınýt saıyn kózdi demaldyryp, oǵan jattyǵý jasap otyrý kerek. Kózińiz qyzarsa, nasharlasa, birden dárigerge qaralyńyz", - deıdi oftalmolog.
Úshinshiden, onyń aıtýynsha, bazardan satyp alynǵan kózildirik – óte qaýipti. Kózildirikti arnaıy tapsyryspen jasatý kerek.
"Óz densaýlyǵyńyzdan aqshany aıamańyz! Tórtinshiden, uıyqtar aldynda qarańǵy bólmede kompıýter nemese smartfon arqyly jańalyq oqýǵa keńes bermes edim. Bul uıqynyń fazasyn buzyp, onyń sapasyn tómendetedi", - deıdi oftalmolog.
Balalarǵa telefon nemese planshet bergen durys pa?
Keıbir ata-analar kishkentaı balalaryna jylamasyn dep planshet, uıaly telefon berip qoıady. Dárigerdiń aıtýynsha, bul balalardyń kórý qabiletin tómendetedi.
"Ata-analardyń áreketine baǵa bere almaımyn. Muny ózderi sheshedi. Biraq bul máselege qatysty dáriger retinde óz oıymdy aıtaıyn. Balalar kompıýter jáne planshetpen uzaq oınaýy múmkin. Bul kózge artyq salmaq túsirip, túrli kóz aýrýlaryn qozdyrýy yqtımal. Onyń qandaı aýrýlar ekenin biz joǵaryda atap óttik. Saldarynan balanyń kózi nasharlaýy yqtımal. Ondaı qaýip bar", - deıdi Suńǵat Kópenov.
"Kóz janaryn qalypqa keltirdik"
Mıkrohırýrg qazaqstandyqtar otshashý kezinde qaýipsizdik erejelerin qatań saqtaý qajettigin de eskertip ótti.
"2017 jyldyń qysy edi. Adamdar jańa jyldy toılap jatty. Túnde aýrýhanaǵa bir paıent tústi. Er adam saǵat 00:00-de balalarmen birge otshashý atqan. Biraq bir feıerverk jarylmaı qalypty. Paıent jarylmaǵan otshashýdy qolyna alyp qaraǵan. Nege jarylmaǵanyn bilgisi kelgen. Osy kezde otshashýdyń ushqyny kózine tıip, orny tolmas zaqym keldi. Biz oǵan tıisti medıınalyq kómekti kórsettik. Men kezekshi dáriger boldym. Oǵan operaııa jasadyq. Nátıjesinde kóz janaryn 40%-ke qalpyna keltirdik", - deıdi dáriger.
Sóz sońynda Suńǵat Kópenov adamdardyń kórý qabiletin lazer arqyly 45 jasqa deıin qalpyna keltirýge bolatynyn, mundaı operaııa kezinde de qaýip bolatynyn atap ótti.
"Adyrna" ulttyq portaly
