Resei veterinarlyq jäne fitosanitarlyq baqylau federaldyq qyzmetı (Rosselhoznadzor) Qazaqstannyŋ bes käsıpornynyŋ önımıne uaqytşa şekteu qoidy. Al 2018 jyly qazaq ükımetı Reseidıŋ keibır önımderın elge kırgızuge tiym salǧan bolatyn. Osy rette Qazaqstan men Resei ekonomikalyq odaqtas pa, joq älde bäsekeles pe degen zaŋdy sūraq tuyndaidy?
Rosselhoznadzor 15 şıldeden bastap Qazaqstannyŋ bırneşe käsıpornynyŋ önımderın Resei territoriiasyna kırgızuge uaqytşa şekteu qoiyp otyr. Naqtyraq aitsaq, olardyŋ qatarynda «Öskemen qūs fabrikasy» (önım qūramynda bır ret tetrasiklin tobyna jatatyn antibiotik, salmonell anyqtalǧan); «ADM Investment» (bır ret patogendı mikroorganizm, onyŋ ışınde salmonell anyqtalǧan); «Ordabasy-qūs» (bır ret patogendı mikroorganizm, onyŋ ışınde salmonell, enrofloksasin anyqtalǧan); «Parijskaia kommuna HH1» (bır ret Listeria monocytogenes anyqtalǧan); «Kazakh Osseter» (bır ret küşän (myşiak) bar.
Rosselhoznadzor būl äreketın «2018 jyldyŋ mausym aiynda Qazaqstan auyl şaruaşylyǧy ministrlıgınıŋ veterinarlyq baqylau komitetı bırqatar reseilık käsıporyndardyŋ önımderıne şekteu qoiǧanymen» tüsındıredı. «Būl Euraziialyq ekonomikalyq komissiia bekıtken şeşımde körsetılgen veterinarlyq baqylauǧa jatatyn önımdı ia obektını tekseru erejesıne qaişy. Qazaqstandyq ärıptester Rosselhoznadzordyŋ reseilık käsıporyn önımderıne qatysty şekteudıŋ alynyp tastau mäselesıne qatysty älı künge jauap bergen joq», - dep mälımdedı Rosselhoznadzor.
Qazaqstan reseilık qūs önımderın öndıretın käsıporyndarǧa engızgen şekteudı älı alǧan joq. Mıne osyǧan jauap berınde Resei elımızdıŋ bes bırdei käsıpornynyŋ tauarlaryna şekteu qoiyp otyr. Belgılı ekonomist Jangeldı Şymşyqovtyŋ aituynşa, Qazaqstan men Reseidıŋ ekonomikalyq odaqtas boluy mümkın emes.
– Bız Reseimen saiasi jaǧynan odaqtaspyz. Bıraq ekonomikasy bırdei elderdıŋ arasynda ekonomikalyq integrasiia bolmaidy. Öitkenı Reseide bar et, mūnai, bidai, temır siiaqty zattar bızde de bar. Sol sebeptı Qazaqstan men Reseidıŋ arasynda ekonomikalyq integrasiia boluy mümkın emes. Saiasi jaǧynan odaqtas bolǧanymyzben ekonomikalyq tūrǧydan bäsekelespız. Esektıŋ moinyn qanşa sozǧanyŋmen jylqy bolmaityny sekıldı qazaq pen orystyŋ ekonomikalyq müddesı bır bolmaidy. Sondyqtan da bızdıŋ ükımet būǧan deiın Reseidıŋ keibır önımderıne tiym saldy. Mūny keibır azamattar «Bızdıŋ ükımet Reseidıŋ yrqyna könbei otyr» dep boljauy mümkın. Ökınışke qarai qazaq ükımetı Keden odaǧynan bastap, künı bügınge deiın özınıŋ müddesın batyl qorǧai almai keledı. Mäselen, bızdıŋ araq-şarap önımderımız Reseige öte almai otyr. Al bızdıŋ dükenderde Reseidıŋ araq-şaraptary tolyp tūr. Şyny kerek, Euraziia ekonomikalyq odaǧynan eşqandai paida tapqan joqpyz, – deidı ekonomist.
Būǧan deiın bızdıŋ ükımet Reseidıŋ bırneşe önımıne şekteu qoiǧan bolatyn. Alaida būl şekteudıŋ Reseidıŋ qadamynan keiın jasalǧanyn ūmytpaǧan jön.
Jangeldı Şymşyqov aituynşa, Qazaqstan Reseimen emes, Belorussiia men Japoniia siiaqty memlekettermen ekonomikalyöq integrasiia jasauy kerek. Öitkenı Belorussiianyŋ tehnikasy men Japloniianyŋ tehnologiiasy myqty damyǧan.
– Negızı bızge Reseimen emes, Belorussiiamen jaqsy integrasiia jasauǧa bolady. Mysaly atalǧan elde troktor siiaqty auyl şaruaşylyǧyna qatysty ärtürlı tehnikalar şyǧarylady. Bız atalǧan elmen bäsekelespei, kerısınşe bır-bırımızdı tolyqtyryp otyrar edık. Sondai-aq, eŋ naǧyz ekonomikalyq integrasiia Japoniiamen jüzege asady. Öitkenı olarda bızdegıdei ken orny men auyl şaruaşylyq salasy damymaǧan. Sondyqtan da bız japondardyŋ jaŋa innovasiialyq tehnologiialaryn paidalansaq, nūr üstıne nūr bolar edı. Toqsan auyz sözdıŋ tobyqtai tüiını, bız Reseiden qaraǧanda Beloruiia men Japoniia sekıldı elmen ekonomikalyq bailanys ornatuymyz kerek , – deidı Jangeldı Şymşyqov.
Euraziia ekonomikalyq odaǧy müşe memleketterdıŋ bır-bırınıŋ önımderıne tiym saluy külkılı jaǧdai. Alaida odaq qūrylǧany soŋǧy 5 jylda mūndai jaǧdailar jiılep barady. Soǧan qaraǧanda ekonomikalyq odaqtyŋ bolaşaǧy būlyŋǧyr dep nyq senımmen aituǧa bolady.
Serık JOLDASBAI
"Adyrna" ūlttyq portaly
