Reseı veterınarlyq jáne fıtosanıtarlyq baqylaý federaldyq qyzmeti (Rosselhoznadzor) Qazaqstannyń bes kásipornynyń ónimine ýaqytsha shekteý qoıdy. Al 2018 jyly qazaq úkimeti Reseıdiń keıbir ónimderin elge kirgizýge tıym salǵan bolatyn. Osy rette Qazaqstan men Reseı ekonomıkalyq odaqtas pa, joq álde básekeles pe degen zańdy suraq týyndaıdy?
Rosselhoznadzor 15 shildeden bastap Qazaqstannyń birneshe kásipornynyń ónimderin Reseı terrıtorııasyna kirgizýge ýaqytsha shekteý qoıyp otyr. Naqtyraq aıtsaq, olardyń qatarynda «Óskemen qus fabrıkasy» (ónim quramynda bir ret tetraıklın tobyna jatatyn antıbıotık, salmonell anyqtalǵan); «ADM Investment» (bir ret patogendi mıkroorganızm, onyń ishinde salmonell anyqtalǵan); «Ordabasy-qus» (bir ret patogendi mıkroorganızm, onyń ishinde salmonell, enrofloksaın anyqtalǵan); «Parıjskaıa kommýna HH1» (bir ret Listeria monocytogenes anyqtalǵan); «Kazakh Osseter» (bir ret kúshán (myshıak) bar.
Rosselhoznadzor bul áreketin «2018 jyldyń maýsym aıynda Qazaqstan aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń veterınarlyq baqylaý komıteti birqatar reseılik kásiporyndardyń ónimderine shekteý qoıǵanymen» túsindiredi. «Bul Eýrazııalyq ekonomıkalyq komıssııa bekitken sheshimde kórsetilgen veterınarlyq baqylaýǵa jatatyn ónimdi ıa obektini tekserý erejesine qaıshy. Qazaqstandyq áriptester Rosselhoznadzordyń reseılik kásiporyn ónimderine qatysty shekteýdiń alynyp tastaý máselesine qatysty áli kúnge jaýap bergen joq», - dep málimdedi Rosselhoznadzor.
Qazaqstan reseılik qus ónimderin óndiretin kásiporyndarǵa engizgen shekteýdi áli alǵan joq. Mine osyǵan jaýap berinde Reseı elimizdiń bes birdeı kásipornynyń taýarlaryna shekteý qoıyp otyr. Belgili ekonomıst Jangeldi Shymshyqovtyń aıtýynsha, Qazaqstan men Reseıdiń ekonomıkalyq odaqtas bolýy múmkin emes.
– Biz Reseımen saıası jaǵynan odaqtaspyz. Biraq ekonomıkasy birdeı elderdiń arasynda ekonomıkalyq ıntegraııa bolmaıdy. Óıtkeni Reseıde bar et, munaı, bıdaı, temir sııaqty zattar bizde de bar. Sol sebepti Qazaqstan men Reseıdiń arasynda ekonomıkalyq ıntegraııa bolýy múmkin emes. Saıası jaǵynan odaqtas bolǵanymyzben ekonomıkalyq turǵydan básekelespiz. Esektiń moınyn qansha sozǵanyńmen jylqy bolmaıtyny sekildi qazaq pen orystyń ekonomıkalyq múddesi bir bolmaıdy. Sondyqtan da bizdiń úkimet buǵan deıin Reseıdiń keıbir ónimderine tıym saldy. Muny keıbir azamattar «Bizdiń úkimet Reseıdiń yrqyna kónbeı otyr» dep boljaýy múmkin. Ókinishke qaraı qazaq úkimeti Keden odaǵynan bastap, kúni búginge deıin óziniń múddesin batyl qorǵaı almaı keledi. Máselen, bizdiń araq-sharap ónimderimiz Reseıge óte almaı otyr. Al bizdiń dúkenderde Reseıdiń araq-sharaptary tolyp tur. Shyny kerek, Eýrazııa ekonomıkalyq odaǵynan eshqandaı paıda tapqan joqpyz, – deıdi ekonomıst.
Buǵan deıin bizdiń úkimet Reseıdiń birneshe ónimine shekteý qoıǵan bolatyn. Alaıda bul shekteýdiń Reseıdiń qadamynan keıin jasalǵanyn umytpaǵan jón.
Jangeldi Shymshyqov aıtýynsha, Qazaqstan Reseımen emes, Belorýssııa men Japonııa sııaqty memlekettermen ekonomıkalyóq ıntegraııa jasaýy kerek. Óıtkeni Belorýssııanyń tehnıkasy men Japlonııanyń tehnologııasy myqty damyǵan.
– Negizi bizge Reseımen emes, Belorýssııamen jaqsy ıntegraııa jasaýǵa bolady. Mysaly atalǵan elde troktor sııaqty aýyl sharýashylyǵyna qatysty ártúrli tehnıkalar shyǵarylady. Biz atalǵan elmen básekelespeı, kerisinshe bir-birimizdi tolyqtyryp otyrar edik. Sondaı-aq, eń naǵyz ekonomıkalyq ıntegraııa Japonııamen júzege asady. Óıtkeni olarda bizdegideı ken orny men aýyl sharýashylyq salasy damymaǵan. Sondyqtan da biz japondardyń jańa ınnovaııalyq tehnologııalaryn paıdalansaq, nur ústine nur bolar edi. Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini, biz Reseıden qaraǵanda Belorýııa men Japonııa sekildi elmen ekonomıkalyq baılanys ornatýymyz kerek , – deıdi Jangeldi Shymshyqov.
Eýrazııa ekonomıkalyq odaǵy múshe memleketterdiń bir-biriniń ónimderine tıym salýy kúlkili jaǵdaı. Alaıda odaq qurylǵany sońǵy 5 jylda mundaı jaǵdaılar jıilep barady. Soǵan qaraǵanda ekonomıkalyq odaqtyń bolashaǵy bulyńǵyr dep nyq senimmen aıtýǵa bolady.
Serik JOLDASBAI
"Adyrna" ulttyq portaly
