Shyǵys Ýkraınadaǵy bir shalǵaı aýyldyń túbinde Malaysia Airlines kompanııasynyń MH17 (EmEıch on jeti) reısti ushaǵynyń qaldyqtary áli tútindep jatty. Amsterdamnan Kýala-Lýmpýrǵa ushyp bara jatyp kenetten qazaǵa ushyraǵan 298 adamnyń parsha-parsha bolǵan máıitteri birneshe sharshy shaqyrym aýmaqtaǵy bıdaı men kúnbaǵys egilgen alqapta shashylyp jatty. Reseıdiń aqparat quraldary atyp túsirilgen ushaq týraly habardy birinshi bolyp taratty.
Kremlshil LifeNews telearnasynyń dıktory: "Donekidegi sarbazdardyń jańa jeńisi: Torez qalasynyń qasynda Ýkraınanyń taǵy bir ushaǵy atyp túsirildi" dedi. Júrgizýshiniń "sarbazdar" dep otyrǵany Donbasta Ýkraınanyń áskerimen soǵysyp jatqan Reseı qoldaıtyn separatıster edi.
2014 jylǵy shildeniń 17-sinde ushaqty atyp túsirý týraly habar telearnanyń bas jańalyǵyna aınaldy. Dıktor separatısterdiń trıýmfy týraly egjeı-tegjeıli aıta bastady.
"Kóterilisshiler (separatıster - red.) Ýkraına áýe kúshteriniń jáne bir júk ushaǵyn atyp túsirgenderin aıtady. Bul oqıǵa ózin-ózi Donek halyq respýblıkasy dep jarııalaǵan aımaqtaǵy Torez qalasynyń ústinde, Máskeý ýaqyty boıynsha shamamen keshki saǵat 17.00 kezinde bolǵan. Ýkraınalyq An-26 ushaǵyna kenet zymyran tıip, jarylyp ketken soń tómen quldılaı jónelgen", - deıdi júrgizýshi.
Álbette, ushaq Ýkraınanyń áskerı áýe kóligi emes edi. LifeNews efırde kórsetken áýesqoı vıdeoda aspanda qara tútindi jolaqqa aınalyp kókjıekke sińgen MH17 reısti jolaýshylar ushaǵy bolatyn.
Áýelgi jańalyqtar, áleýmettik jeli jazbalary men kýágerler sózi sııaqty aıǵaqtardy qurap shyqqanda kóringen jaıt - reseıshil separatıster basynda jaýdyń ushaǵyn atyp túsirgenderine shúbá keltirmegen. Nendeı qorqynyshty tragedııa týǵanyn bilmeı turyp óz isterine razy bolyp, maqtanǵan. "Boıng-777" ushaǵymen qannen-qapersiz ushyp bara jatqanda mert bolǵan ondaǵan eresek pen bala 17 eldiń azamattary edi.
Halyqaralyq tergeý toby MH17 ushaǵynyń reseıshil separatısterdiń qol astyndaǵy terrıtorııadan Reseıdiń 53 zenıtti zymyran brıgadasynyń jer-áýe "Býk" zymyran kesheninen atyp túsirilgenin anyqtady. Bıylǵy maýsym aıynda nıderlandtyq prokýrorlar osy qylmysqa baılanysty úsh reseılik jáne bir ýkraınalyq azamatqa adam óltirý aıybyn taqty.
Reseı de, separatısterdiń jetekshiligi de nıderlandtyq prokýrorlar keltirgen bultartpas dálelge qaramastan MH17 ushaǵyn qulatýǵa qatystary joq ekenderin aıtyp keledi.
Bes jyldan keıin ushaq qulaı sala birneshe saǵat ishinde separatıster men reseıshil BAQ-tyń keıin MH17 bolyp shyqqan ushaqty atyp túsirý týraly ne degenderin bir eske túsireıik.
"QUS TOP ETE TÚSTI"
Eń qatty tanylǵan málimdemeni reseılik VKontakte jelisindegi separatısterdi jaqtaıtyn forým taratty. Shyǵys Ýkraınadaǵy qaqtyǵys týraly jedel aqparat jetkizip otyratyn top maǵlumatty burynǵy FSB ofıeri, separatısterdiń komandıri Igor Gırkınnen (Strelkov) alyp otyrǵan.
Shildeniń 17-sinde Máskeý ýaqyty boıynsha 17:50 kezinde - áýe dıpetcherleri MH17 reısimen baılanysyn joǵaltyp alǵanyna jarty saǵat tolǵanda VKontakte jelisindegi álgi top post jarııalady.
"Torez qalasynyń aýmaǵynda jańa ǵana An-26 áskerı júk ushaǵyn atyp túsirdik. Tóbemizden ushpańdar dep talaı eskertkenbiz" dep jazǵandar "qus top ete túsken" kezde "beıbit turǵyndar jaralanbaǵanyn" aıtty.
Bul postqa eki vıdeo tirkelgen: birinshisinde MH17 ushaǵynan qalǵan úıindi tútindep jatyr. Avtory keıin óshirip tastasa da, ınternet arhıvinde qalyp qoıǵan bul jazbadaǵy vıdeolardyń biri LifeNews arnasy kórsetken klıppen sáıkes ekeni baıqalady.
Bul jazbany Strelkovtyń ózi jazdy dep jańsaq túsingender bolǵan. Bellingcat zertteýshisi Arık Tolerdiń paıymdaýynsha, vıdeoklıpterdi separatıst komandırdiń bir fanaty jarııalap jibergenge uqsaıdy.
Qulaǵan ushaqtyń jolaýshylar áýe kemesi ekeni anyqtalǵanda post izim-ǵaıym joq boldy. Onyń ornyna jarııalanǵan basqa jazbada áýelgi post "jergilikti jurt pen kóterilisshiler aralasatyn" basqa bir forýmnan alynǵan, Strelkov dáldigin rastamaǵan aqparat dep sıpattalady.
Nıderlandtyq prokýrorlar MH17 reısti ushaǵy Reseıden az ýaqytqa ákelingen "Býk" atty zymyran kesheninen atyp túsirilgenin, kóp keshikpeı bir zymyrany kem qarý kóliginiń qaıta Reseıge jetkizilgenin málimdep, túrli aıǵaq keltirgen.
FOTOGRAF
MH17 ushaǵy qulaǵan soń eki jyl ótken kezde franııalyq fotograf Jerom Sessını suhbat berip, tragedııa bolǵan kúni oqıǵa ornyna qalaı baryp qalǵanyn sýrettedi. Onyń jantúrshigerlik jaǵdaı týraly fotosýretteri World Press foto júldesine ıe bolǵan edi.
World Press Photo Foundation uıymymen suhbatynda fotograf 2014 jylǵy shildeniń 17-sinde reseıshil separatısterdiń ókili shaqyrǵanyn aıtty.
"Ol (ókil - red.) áýeli: "Ýkraınanyń áskerı áýe kóligin atyp túsrdik" dedi de, sol týraly habar taratýymdy surady, - dep eske alady Sessını.
Sessınıdiń sózinshe, ushaq qulaǵan jerge shyǵyp ketken soń 15 mınýttan keıin basqa bir tanys jýrnalıst oǵan telefon soqqan.
"Ol (tanys jýrnalıst - red.): "Analar Ýkraınada jolaýshylar ushaǵyn atyp túsiripti. Qaıda júrsiń?" dedi. "Anyq jolaýshylar ushaǵy ma?" dep suradym. Ol: "Iá, rastaıtyn málimet aldyq. 200-deı adam mingen Malaızııa áýe joldarynyń ushaǵy" dedi. Sene almaı eseńgirep qaldym" deıdi Sessını.
Azattyq jýyrda telefon arqyly habarlasqanda Sessını separatısterdiń ókilimen arada bolǵan áńgime týraly suhbattasýdan bas tartty. Bul jaıynda áleýmetke barsha málimet bergenin aıtty. Separatıstermen telefon arqyly sóılestirip, jol kórsetip, deldal bolyp júrgen adamnyń atyn esine túsire almady. Azattyq úshin álgi deldaldyń kim ekenin anyqtaý múmkin bolmady.
Donekidegi separatısterdiń baspasóz keńsesi "shamasy Ýkraına áýe kúshteriniń An-26 ushaǵy" dep sıpattap, áýe kóliginiń qulaǵany týraly tvıt jarııalaǵan.
Donekaıa Respýblıka@dnrpressOkolo 17-30 v poselke Rassypnoe (g.Torez), vozle shahty "Progress", ýpal samolet, predpolojıtelno An-26 VVS Ýkraıny.
Tvıtte ushaqtyń neden qulaǵany jazylmaǵan. MH17 jolaýshylar ushaǵynyń atyp túsirilgeni anyqtala sala baspasóz keńsesi "sheteldik bastyqtardy" aıyptaı jónelgen.
Donekaıa Respýblıka@dnrpress@PPDPLMiR Eto vy ı vashı zaokeanskıe bossy sbılı etot samolet.
"EGER JOLAÝShYLAR UShAǴY BOLSA, BIZ ATQAN JOQPYZ"
LifeNews arnasyna qosa Reseıdiń memlekettik aqparat agenttikteri de MH17 qulaǵan mańda separatısterdiń "ýkraınalyq An-26 ushaǵyn atyp túsirgeni" týraly jańalyq taratqan.
RIA Novostı men TASS ekeýi jergilikti kýágerlerge silteme jasap, separatısterdiń "ushaqty zymyranmen atyp túsirgenin" habarlaǵan.
Kýágerlerdiń biri RIA Novostıge: "Zymyrannyń ushaqqa qalaı tıip, jaryp jibergenin kórdik. Ushaq qara tútin býdaqtap jerge qulap tústi. Qaldyqtary kókten saýlap qulap jatty" degen.
LifeNews-tiń vebsaıtynda jarııalanǵan bastapqy reportaj málimeti joǵarydaǵyǵa uqsas. Biraq bul arnaǵa separatısterdiń ózderi de suhbat berip "ýkraınalyq An-26 ushaǵyn" atyp túsirgenderin aıtqan.
Bul úsh jańalyqta da separatıst toptardyń sodan úsh kún buryn Lýgansk oblysynda Ýkraınanyń An-26 ushaǵyn atyp túsirgeni týraly aqparat bar.
Qulaǵan ushaqtyń malaızııalyq jolaýshylar áýe kemesi ekeni anyqtalǵan soń RIA Novostıdiń aqparaty qaıta-qaıta ózgertilip, tipti túsiniksiz bolyp ketti. Tipti eki ushaq qatar qulaǵandaı áser týdy. MH17 atyp túsirilgen mańda ekinshi ushaq qulaǵany týraly eshqandaı aıǵaq joq.
Separatıster MH17 ushaǵyn atyp túsirýge qatystary joq ekenin jappaı aıta bastaǵan kezde olardyń bir jetekshisi, reseılik ásire ultshyl Aleksandr Borodaı RIA Novostı agenttigine: "Bul rasynda da jolaýshylar ushaǵy bolsa, onda ony atyp túsirgen biz emes" dedi.
"EKI UShAQ" TÝRALY SÓZ
MH17 ushaǵy qulaǵan soń bir jyldan keıin tragedııa týraly avstralııalyq telearna jarııalaǵan vıdeodan qarýly separatısterdiń shashylǵan jolaýshy zattaryn kórip tań qalǵandary baıqalady.
Vıdeoda olar rasynda da bir ushaqty atyp túsirgenderin, al myna malaızııalyq jolaýshylar áýe kemesin ýkraınalyq Sý joıǵysh ushaǵy qulatqanyn aıtady.
"Sýhoı" jolaýshylar ushaǵyn, bizdikiler joıǵysh ushaqty atyp túsirdi dep jatyr ǵoı" deıdi separatıst komandır. Bul dıalogtyń tolyq transkrıptin jarııalaǵan News Corp Australia kompanııasy vıdeony eshyǵys Ýkraınadan bildirtpeı alyp shyǵyp, keıin halyqaralyq tergeý tobyna bergenderin aıtady.
Bul vıdeonyń keıbir bóligin ushaq qulaı sala separatıster BBC telearnasyna bergen sııaqty.
VKontakte forýmyndaǵy túpnusqa forým jazbasynda da "atyp túsirilgen ekinshi ushaq - "Sýhoı" degen sóılem bar. Biraq ol ushaq týraly tolyq málimet jazylmaǵan. Nıderlandtyq prokýrorlar MH17 jolaýshylar ushaǵyn basqa bir joıǵysh ushaq atyp túsirýi múmkin degen dolbardyń negizsiz ekenin málimdegen.
"ÝKRAINA JAQTAN KELDI"
Reseılik táýelsiz Novaıa gazetanyń jazýynsha, ózderi júrgizgen jýrnalıstik zertteýge sáıkes separatısterdiń jetekshiligi MH17 ushaǵy qulaı sala jaqyn aralasatyn jýrnalısterge habarlasyp, ýkraınalyq áskerı ushaqty atyp túsirgenderin aıtyp maqtanǵan.
Bul "áskerı jeńis" týraly habardy efırge shyǵaryp jiberse de, Reseıdiń arnaıy qyzmetimen baılanysy kúshti dep sıpattalatyn LifeNews arnasy keıin rıtorıkasyn birden ózgertken.
MH17 ushaǵy qulaǵan jerde júrgen tilshimen tikeleı translıaııa arqyly sóılesken stýdııa júrgizýshisi "atyp túsirilgen ýkraınalyq An-26 ushaǵy" týraly múldem aıtpaı qalady.
LifeNews jýrnalısi qulaǵan ushaqtyń jolaýshylar áýe kemesi ekenin anyqtaý qıyn emes ekenin, malaızııalyq jáne nıderlandtyq pasporttar shashylyp jatqanyn aıtady. Tilshi: "Kóterilisshiler bergen áýelgi aqparat boıynsha, ushaq Ýkraına jaqtan zymyranmen atyp túsirilgen" deıdi.
"Bunyń bári - bastapqy aqparat. Áli tekseriledi. Ushaqty Ýkraınanyń áskerı áýe kúshteri "Býkpen" atyp túsirgen bolýy múmkin" deıdi ol.
