Jalpy halyq sailaǧan Parlament te eldıŋ ünın jetkızedı, Qūryltaidyŋ qajetı qanşa degen saual tuuy zaŋdy. Belgılı bır salada sarapşy deŋgeiıne köterılgen tūlǧalardyŋ barlyǧy bırdei Parlamentke barudy közdemeidı.
Prezident sondai aq, ministrler men äkımderdı de ünemı qabyldaidy, degenmen äkımderdıŋ öz şyndyǧy bar. Sodan bolar, Prezident el ışındegı jaǧdaidy Ūlttyq qūryltai müşelerınıŋ auzynan estudı qūp köredı.
Ūlttyq qūryltai – eldıŋ ünın Prezidentke tıkelei jetkızetın jalǧyz alaŋ. El ışınde jürgen azamattar öŋırdegı mäselelerdı Memleket basşysyna özderı baiandaidy.
Qūryltaida köterılgen mäseleler mındettı türde nazarǧa alynady.
Ūlttyq qūryltaidyŋ erekşelıgı osynda. Atyrauda ötken Ūlttyq qūryltaida «Öner, mädeniet, ruhaniat» seksiiasyn Aida Balaeva, Azamattyq qoǧam seksiiasyn prezidenttıŋ kömekşısı Ruslan Jeldıbai jürgızdı. «Äleumettık-ekonomikalyq jäne aimaqtyq damu» seksiiasyn Tamara Düisenova, «Bılım men ǧylym» seksiiasyn Nūrbek Saiasat jürgızdı.
Qaŋtar aiynda Astanada Qūryltaidyŋ jūmys otyrysy ötken. Men vise-premer Tamara Düisenovaǧa 7 ūsynys jasadym. Atyrauda Tamara Qasymqyzy sol ūsynystarymyzǧa jauap berdı. Bügınde 17-20 jastaǧy balalar 1 gramm esırtkı taratqany üşın 10 jylǧa deiın bas bostandyǧynan airyluda. Olardy aptasyna 200 myŋ (şamamen) teŋge qarjy tabu qyzyqtyrǧan. Balanyŋ aldanǧany esepke alynbaidy. Ūstalsa jaza qataŋ.
Qazırgı taŋda Qazaqstanda esırtkı tasymaldaǧan «zakladchik» 14 jastaǧy bala jazasyn öteude.
«Zakladchik» degen – är jerge esırtkı qaltaşasyn jasyryp, qoiyp ketetınder. Ol üşın olar aqşa alady. Būl ıske qylmyskerler jastardy tartady. Eger esırtkı gramy köp bolsa, ūiymdasqan top ekenı däleldense «zakladchik» 20 jylǧa deiın bas bostandyǧynan airylady. Sol sebeptı ata-analar balasynyŋ nemen ainalysatynyn, qarjyny qalai tabatynyn baqylaǧan jön. Sebebı jas balany aldap köndıru, mol qarjymen qyzyqtyru oŋai. Zakladchikter ūstalǧanymen, şortandar ädette qūtylyp ketıp jatady. Barlyq jauapkerşılık qylmys üstınde ūstalǧan adamǧa jükteledı.
Ūlttyq qūryltaida tanymal advokat Aiman Umarova osy mäselenı Prezidentke baiandady.
Aiman Mūratqyzy kezınde tergeuşı bolǧan, bügınde zorlyqqa ūşyraǧan balalar men äielderdı qorǧaityn advokat. Ol osy sanattaǧy 40-tan asa ıske qorǧauşy retınde qatysqan . Onyŋ 12-sı öz qyzyn zorlaǧan äkelerge qatysty.
Advokat Prezident janyndaǧy Äielder ısterı jäne demografiialyq saiasat jönındegı Ūlttyq komissiianyŋ qoldauymen «One-Stop-Service» atty jobany jürgızıp otyr. Ol zorlyqqa ūşyraǧan äielder men balalarǧa kömek körsetedı.
Prezident Aiman Mūratqyzynyŋ ūsynystaryn mūqiiat türtıp alǧanyn kördık. Öz sözınde Memleket basşysy būl ūsynystarǧa bırneşe ret toqtalyp, Ükımetke tapsyrma berdı.
Äigılı tūlǧalar syilyǧyn aludy armandaityn Alfred Nobeldıŋ bauyry Atyrauda keŋse aşyp, mūnai kompaniiasynyŋ negızın qalaǧan. Dosor auylynda Nobel 1911 jyly tūrǧan üi älı künge adamdar tūruǧa jaramdy.
Äigılı Alfred Nobel köz jūmarda özı tapqan paidanyŋ bır bölıgın ǧylymǧa jūmsaudy ösiet etedı. Oǧan şved koroldıgı qarsy bolǧanyna qaramastan, Alfredtıŋ nemere ınısı Emmanuil ösiettı oryndap, Nobeldıŋ barlyq qarajatyn qorǧa audarady. Osylaişa äigılı qor qarajaty jasaqtalǧan. Keiın Emmanuil Nobelder qūrǧan kompaniiaǧa basşy bolady. Sol Emmanuil 1911 jyly Gurev qalasynda «Aǧaiyndy Nobelder» keŋsesın aşyp, «Embı» aksionerlık qoǧamyn qūrady.
Nobelderdıŋ Qazaqstan mūnaiyna zaŋdy kelgen künı – 12.05.1912. Aǧaiyndy Nobeldar būl öŋırdegı mūnaidyŋ 37-39% öndırıp tūrǧan, 42 skvajinasy bolǧan. Iаǧni adamzattyŋ igılıgıne jūmsalyp jatqan Nobel syilyǧynda qazaq mūnaiynan da tüsken üles bar! Ūlttyq qūryltaida tarihi oryndarǧa baryp, ǧalymdarmen, mūnaişylarmen kezdestık. Atyrauda aǧaiyndy üş Nobeldıŋ ömır sürgenın estıdık.
1911 jyly Nobel tūrǧan üi älı künge tūruǧa jaramdy, jeke adamnyŋ ielıgınde. Mädeni mūra retınde qorǧauǧa alynbaǧan. Būl eldımekende ötken ǧasyrda salynǧan jüzden asa üi bar. Barlyǧynda adamdar tūryp jatyr.
Emmanuil Nobeldıŋ Dosorda tūrǧan üiın turistık nysanǧa ainaldyrsa tamaşa bolar edı. Nobeldıŋ qazırgı ūrpaqtary mūnai qazǧan babalary tūrǧan üidıŋ älı künge aman ekendıgın bılmeitın de bolar. Olarǧa habarlasa osy üidı jädıger retınde qamqorlyqqa alar edı.
Ūlttyq qūryltai däl qazır qajettı, tiımdı qūral. Eldıŋ tamyryn basyp, ünı boluǧa laiyqty ūsynystar aityldy. Qoǧamnyŋ damuyna üles qosatyn bolsa Ūlttyq qūryltai öz funksiiasyn tiımdı atqarǧany dep bılemın.
Ūlttyq qūryltaida közdelgen mındetterdı Qaraǧandy oblysy aumaǧynda tetıkterı qaralyp, jüzege asyrylatyn bolady.
Läzzat Qojahmetova,
Ūlttyq qūryltai müşesı
Aiman Mūratqyzy kezınde tergeuşı bolǧan, bügınde zorlyqqa ūşyraǧan balalar men äielderdı qorǧaityn advokat. Ol osy sanattaǧy 40-tan asa ıske qorǧauşy retınde qatysqan . Onyŋ 12-sı öz qyzyn zorlaǧan äkelerge qatysty.
Advokat Prezident janyndaǧy Äielder ısterı jäne demografiialyq saiasat jönındegı Ūlttyq komissiianyŋ qoldauymen «One-Stop-Service» atty jobany jürgızıp otyr. Ol zorlyqqa ūşyraǧan äielder men balalarǧa kömek körsetedı.
Prezident Aiman Mūratqyzynyŋ ūsynystaryn mūqiiat türtıp alǧanyn kördık. Öz sözınde Memleket basşysy būl ūsynystarǧa bırneşe ret toqtalyp, Ükımetke tapsyrma berdı.
Äigılı tūlǧalar syilyǧyn aludy armandaityn Alfred Nobeldıŋ bauyry Atyrauda keŋse aşyp, mūnai kompaniiasynyŋ negızın qalaǧan. Dosor auylynda Nobel 1911 jyly tūrǧan üi älı künge adamdar tūruǧa jaramdy.
Äigılı Alfred Nobel köz jūmarda özı tapqan paidanyŋ bır bölıgın ǧylymǧa jūmsaudy ösiet etedı. Oǧan şved koroldıgı qarsy bolǧanyna qaramastan, Alfredtıŋ nemere ınısı Emmanuil ösiettı oryndap, Nobeldıŋ barlyq qarajatyn qorǧa audarady. Osylaişa äigılı qor qarajaty jasaqtalǧan. Keiın Emmanuil Nobelder qūrǧan kompaniiaǧa basşy bolady. Sol Emmanuil 1911 jyly Gurev qalasynda «Aǧaiyndy Nobelder» keŋsesın aşyp, «Embı» aksionerlık qoǧamyn qūrady.
Nobelderdıŋ Qazaqstan mūnaiyna zaŋdy kelgen künı – 12.05.1912. Aǧaiyndy Nobeldar būl öŋırdegı mūnaidyŋ 37-39% öndırıp tūrǧan, 42 skvajinasy bolǧan. Iаǧni adamzattyŋ igılıgıne jūmsalyp jatqan Nobel syilyǧynda qazaq mūnaiynan da tüsken üles bar! Ūlttyq qūryltaida tarihi oryndarǧa baryp, ǧalymdarmen, mūnaişylarmen kezdestık. Atyrauda aǧaiyndy üş Nobeldıŋ ömır sürgenın estıdık.
1911 jyly Nobel tūrǧan üi älı künge tūruǧa jaramdy, jeke adamnyŋ ielıgınde. Mädeni mūra retınde qorǧauǧa alynbaǧan. Būl eldımekende ötken ǧasyrda salynǧan jüzden asa üi bar. Barlyǧynda adamdar tūryp jatyr.
Emmanuil Nobeldıŋ Dosorda tūrǧan üiın turistık nysanǧa ainaldyrsa tamaşa bolar edı. Nobeldıŋ qazırgı ūrpaqtary mūnai qazǧan babalary tūrǧan üidıŋ älı künge aman ekendıgın bılmeitın de bolar. Olarǧa habarlasa osy üidı jädıger retınde qamqorlyqqa alar edı.
Ūlttyq qūryltai däl qazır qajettı, tiımdı qūral. Eldıŋ tamyryn basyp, ünı boluǧa laiyqty ūsynystar aityldy. Qoǧamnyŋ damuyna üles qosatyn bolsa Ūlttyq qūryltai öz funksiiasyn tiımdı atqarǧany dep bılemın.
Ūlttyq qūryltaida közdelgen mındetterdı Qaraǧandy oblysy aumaǧynda tetıkterı qaralyp, jüzege asyrylatyn bolady.
Läzzat Qojahmetova,
Ūlttyq qūryltai müşesı
