Resei Qazaqstan azamattaryn internet jarnamalar arqyly soǧysqa şaqyra bastady, - dep habarlaidy Adyrna ūlttyq portaly Reutres agenttıgıne sılteme jasap.
Resei tarapy "arnaiy operasiia" dep ataityn Ukrainadaǧy soǧysqa qazaqstandyq erıktılerdı de tartpaq. İnternet toraptaryndaǧy jarnamalarda Qazaqstan men Reseidıŋ memlekettık tularyn qatar qoiyp, "Plechom k plechu" degen ūran köterıle bastaǧan. Qiyr şyǧystaǧy Sahalin aimaǧyndaǧy Resei qaruly küşterıne qyzmet etkısı keletın erıktılerge bır rettık 495 000 rubl (2 286 900 teŋge) ötemaqy berıletını, sonymen qatar, ai saiyn 190 000 rubl (877 800 teŋge) ailyq tölenetını, mūnan da basqa jeŋıldıkter körsetıletını jarnamalanypty.
Būl jaitqa qatysty Fokus basylymy "Qazaqstan būrynǧy keŋestık respublika ekenın, Qazaqstanda 3 millionǧa juyq etnikalyq orystar tūratynyn, Qazaqstan men Resei özara öte jaqyn odaqtas ekenın, bıraq Aqorda Ukrainadaǧy Resei qaruly küşterınıŋ arnaiy operasiiasyn qoldamai otyrǧanyn" jazǧan.
Būǧan deiın mūndai jarnama Qazaqstan tarapy Reseige 2050 jylǧa deiın jalǧa bergen Baiqoŋyr qalasynyŋ prokuraturasy saitynda da jariialanǧan bolatyn. Baiqoŋyr prokuraturasy qala tūrǧyndaryn Ukrainadaǧy arnaiy operasiiaǧa şaqyryp, erıktılerge 260 000 rubl (1 201 200 teŋge) bır jolǧy tölem tölenetının, būdan da basqa jeŋıldıkter jasalatynyn resmi mälımdegen. Artynşa Baiqoŋyr qalasynyŋ äkımşılıgı būl bastamany 2023 jyldyŋ 7 aqpany küngı №46 qaulyǧa säikes jüzege asyrylyp jatqanyn, şaqyrtudyŋ Qazaqstan azamattaryna qatysynyŋ joqtyǧyn, jarnama Baiqoŋyrda tūratyn Resei azamattaryna arnalǧanyn aityp aqtaldy..
Qazybek Däuıtälı, zaŋ ǧylymdarynyŋ kandidaty:
- Resei tarapynyŋ soǧysqa Qazaqstan azamattaryn şaqyruy täuelsız Qazaqstan memleketınıŋ zaŋyna qaişy keledı. Ärine, körşı eldıŋ bızdıŋ azamattardy internet arqyly soǧysqa şaqyratyn jarnamalaryna şekteu qoiu qiyn. Söitse de, bızdıŋ Syrtqy ıster ministrlıgı atalǧan faktıge qatysty Qazaqstan azamattaryn Ukrainadaǧy soǧysqa şaqyrudyŋ zaŋsyz ekenın, qaruly qaqtyǧysqa qatysqan barlyq Qazaqstan azamattary quǧyndalatynyn, būl jait ekı el arasyndaǧy diplomatiialyq qatynastarǧa köleŋkesın tüsıretının resmi mälımdeuı kerek. Mäselen, QR Qylmystyq kodeksınıŋ 170 babynda jaldamaly äskerge tiym salynǧan. 171 bapta jaldamalylardy daiyndaityn baza qūruǧa bolmaityny, al 172 bapta şeteldegı äskeri qaqtyǧystarǧa qatysuǧa müldem tiym salynǧany anyq körsetılgen. Qazaqstan 2014 jyldan berı būl bappen bırneşe azamatty sottady. Olardyŋ ışınde Resei äskerıne qosylyp, Ukrainamen soǧysyp jatqandar da, Ukraina qaruly küşterı sapyna qosylǧandar da bar. Iаǧni, bızdıŋ memlekettıŋ zaŋy būl mäselede ekı tarapty da qoldamaitynyn, Qazaqstan zaŋy şeteldegı soǧysqa qatysqandardyŋ bärın bölıp-jarmai jazalaitynyn baiqatty. Ärine, Ukrainadaǧy qaruly qaqtyǧystarǧa qatysqan on bestei adam syrttai sottaldy. Olar qazır el aumaǧyna kıre almai jür.
Zaŋger Qazybek Däuıtälı Baiqoŋyrdy jalǧa beru turaly şartty ekı eldıŋ Parlamentı qaita qarap, onda jalǧa beru mänıne kıretın jäne kırmeitın mäselelerdı anyqtaluy qajettıgın aitady. Zaŋgerdıŋ oiynşa, Resei Baiqoŋyrdy ǧaryşty igeru üşın jalǧa alyp otyr. Iаǧni, Baiqoŋyrdy jalǧa aludaǧy maqsatyna qala tūrǧyndaryn soǧysqa şaqyru mäselesı kırmeidı.
"Baiqoŋyr prokuraturasynyŋ taratqan aqparatyna qatysty kesımdı oi aitu qiyn. Qazaqstan būl qalany Resei memleketıne 2050 jylǧa deiın jalǧa bergen. Ol qalada qos ükımet saltanat qūryp tūr. Qala tūrǧyndary Resei zaŋdaryna baǧynady. Bıraq, ol jerde Qazaqstan azamattary da tūrady ǧoi. Mūndai "qos ükımettılık" statusy bar (solai deuge kelse, ärine) qala älemnıŋ bırde bır elınde joq. Sondyqtan, Baiqoŋyr qalasyndaǧy Qazaqstan azamattarynyŋ qūqyǧynyŋ qorǧaluyna memleketımız müddelı boluy kerek. Menıŋşe, qalanyŋ prokuraturasynyŋ saitynda jariialanǧan jarnamany Resei tarapy öz azamattarynyŋ jeke meken-jaiyna joldaǧany dūrys bolar edı. Jalpy adresatqa joldanǧan habardy Qazaqstan azamattary da oqitynyn, būl bızdıŋ zaŋnamaǧa qaişy ekenın olar eskermei otyr" deidı zaŋger.
Al, saiasattanuşy Dos Köşım reseilık saittardaǧy jarnamalardy arandatuşylardyŋ äreketı dep baǧalaidy. Resei tarapy resmi mälımdeme jasap, Qazaqstan azamattaryn Ukrainadaǧy soǧysqa şaqyryp jatsa, "onda äŋgıme basqaşa bolar edı" degen pıkırde.
Dos Köşım, saiasattanuşy:
Men būl jaitty qarapaiym arandatuşylyq dep qaraimyn. 2014 jylǧa deiın bızdıŋ Qylmystyq kodekstegı zaŋymyz boiynşa şeteldegı qaruly qaqtyǧystarǧa aqşa tabu maqsatynda soǧysuǧa bolmaityn, eger saiasi közqarasyna qatysty öz qalauyŋmen soǧysqa barsa, oǧan şekteu qoiylmaityn. Būl zaŋ köptegen azamattarymyzdyŋ Siriia elındegı soǧysqa ketuıne jol aşty. Elımızdegı zaŋ oryndary osynyŋ aldyn alu üşın Qazaqstan azamattarynyŋ jalpy şeteldegı äskeri qaqtyǧystarǧa qatysuǧa bırjola tiym saluǧa mäjbür boldy. Demek, būl zaŋ bärıne qatysty. Bızdıŋ memleket Ukraina aumaǧyna soǧysqa barǧan kez-kelgen azamatyn qudalauǧa qūqyly. Qazaqstan memleketı halyqaralyq şarttarǧa säikes özge elge äsker jıbere alady. Al, jeke azamattyŋ özge eldıŋ Qaruly küşterımen kelısım-şart jasasuǧa qūqy joq.
Saiasattanuşy sarapşylar Resei tarapy Qazaqstan aumaǧynda mūnan da basqa astyrtyn şaqyrtular bolyp jatuy mümkın ekenın aitady. Olardyŋ aituyna qaraǧanda, būl Resei bilıgınıŋ tynysynyŋ taryla bastaǧanyn bıldıredı. Resei Qorǧanys ministrlıgı 2022 jyldyŋ 21 qyrküiegı men 31 qazan aralyǧynda mobilizasiia jariialap, 318 000 azamatty äsker sapyna alǧan bolatyn. Endı, qaita mobilizasiia jariialauǧa Putin bilıgınıŋ jıgerı jetpeidı. Sebebı, 2024 jyldyŋ 7 mamyry künı Reseide prezidenttık sailau ötpek. Kremel halqynyŋ narazylyǧyn örşıtıp almau üşın sailauǧa deiın öz azamattaryn jappai äskerge şaqyra almai mysy qūryp otyr. Sondyqtan da, olar Qazaqstan sekıldı etnikalyq orysy köp elderdıŋ azamattaryn ol memlekettıŋ ışkı zaŋdaryn elemei, qyzyl-jasyl jarnamamen qyzyqtyryp körmek. Būl qadamnyŋ nätijelı bolaryna senım az!
Qanat Bırlıkūly
Adyrna.kz
