Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev «Zaŋsyz iemdenılgen aktivterdı memleketke qaitaru turaly» Qazaqstan Respublikasynyŋ Zaŋyna qol qoidy. Būl turaly Aqorda jazdy, dep habarlaidy «Adyrna» tılşısı.
Zaŋ normalaryna säikes qaitaru tetıkterı ırı sybailas jemqorlyq subektılerıne jäne äkımşılık-bilık resurstary (bailanystary, yqpaly) bar adamdarmen sybailas oligopoliialyq toptarǧa qoldanylady.
Zaŋ jauapty memlekettık lauazymdy atqaratyn (atqarǧan) subektılerge, memlekettık zaŋdy tūlǧalarǧa, kvazimemlekettık sektor subektılerıne, sondai-aq atalǧan tūlǧalarmen affilirlengen subektılerge qoldanylady.
Zaŋ erejelerın qoldanu üşın körsetılgen kriteriilerge qosymşa tūlǧalarda Zaŋda belgılengen şektı somadan – 13 mln. AEK-ten asatyn (44 mlrd. 850 mln. teŋge nemese şamamen 100 mln. AQŞ dollary) aktivterı boluǧa tiıs.
Aktivterdı qaitaru jūmystaryn arnauly uäkılettı organ (Bas prokuratura vedomstvosy) jüzege asyrady. Ol memlekettık organdardyŋ aqparaty jäne zaŋnamada tyiym salynbaǧan basqa da közder negızınde monitoring pen taldau jürgızedı.
Monitoring jäne taldau barysynda aktivterdı zaŋsyz şyǧaru shemasyna qatysy bar tūlǧalar toby, olarmen ülestes tūlǧalar toby, aktivterdıŋ jiyntyq mölşerı, aktivterdı zaŋsyz iemdenudıŋ, olardy elden tys jerge şyǧarudyŋ belgılerı men män-jaiy jäne özge de mälımetter aiqyndalady.
Taldau qorytyndysy boiynşa, eger uäkılettı organda satyp alynǧan aktivterdıŋ zaŋdylyǧyna qatysty oryndy kümän tuyndasa, ol aktivterdı qaitaru jönındegı komissiiaǧa (Parlament deputattarynan, qoǧam qairatkerlerınen, Ükımet müşelerınen, memlekettık organdardyŋ bırınşı basşylarynan jäne özge de tūlǧalardan qūralǧan komissiiany Premer-Ministr jasaqtaidy) osyndai subektıler men olardyŋ ülestes tūlǧalaryn tiıstı reestrge qosu turaly ūsynystar engızedı.
Zaŋda uäkılettı organnyŋ oryndy kümändanuyna negız bolatyn kriteriiler naqty aiqyndalǧan. Būl – aktivter qūnynyŋ zaŋdy kırıster kölemıne nemese aktivterdı iemdenuıne, tūlǧanyŋ nemese onyŋ ülestes tūlǧalarynyŋ aktivterdı belgılengen şekten joǧary baǧada (jauapty lauazymǧa ornalasu kezınde ne odan keiın) satyp aluyna arnalǧan şyǧystardy jabudyŋ özge de közderıne säikes kelmeitın jäne Zaŋda belgılengen basqa da negızder.
Komissiia tūlǧalardy Reestrge engızu turaly şeşım qabyldaidy. Sondai-aq äleumettık, saiasi jäne ekonomikalyq tūraqtylyqty eskere otyryp, aktivterdı qaitaru jönındegı aldaǧy şaralar turaly şeşım qabyldaidy, qala qūrauşy käsıporyndardyŋ aktivterı boiynşa ūsynymdar äzırleidı.
Komissiia adamdardy Reestrge engızgen jaǧdaida, uäkılettı organ būl turaly olardy habardar etedı jäne osy sätten bastap tūlǧalar aktivterdı iemdenudıŋ zaŋdylyǧyn rastai otyryp, aktivter turaly deklarasiiany tapsyra alady (bır ai ışınde ne 3 ai ışınde – qūjattardy jinau jäne daiyndau üşın neǧūrlym ūzaq merzım qajet bolǧan jaǧdaida).
Deklarasiiada subektıler zaŋdy tūlǧanyŋ kırısterın, aktivterın, jarǧylyq kapitalyna qatysu ülesterın, Qazaqstandaǧy jäne şeteldegı qaryzdardy, aktivterdıŋ şyǧu tegı turaly özge de mälımetterdı körsetuge tiıs.
Eger tūlǧa aktivterdı iemdenudıŋ zaŋdylyǧyn rastai almasa, onda mūndai aktivter şyǧu tegı tüsınıksız aktivter dep tanylady.
Aktivtı elden şyǧaru nemese ony ielıkten şyǧaru qaupı tuyndaǧan kezde, uäkılettı organ aldyn alu şaralaryn qabyldau turaly ötınışpen sotqa jügınedı.
Ūqsas jaŋalyqtar
