Tynyshtyqbek Ábdikákimuly. Esińde me, Shaǵanaı, Qaraýylda

2107
Adyrna.kz Telegram

BAQYT QOShY

Esińde me, Shaǵanaı,
Qaraýylda,
Úshinshi ret ekeýmiz kezikkende,
Shyńǵystaý da najaǵaıly bult orandy!
Qulpyrady solaısha myı ǵana ańqyp!
Radıotorap úıi aldy – gúl, torańǵy...
Sóz sóıleýge qaqysyz til qarańǵy!..

Sonda,
Jańbyrstan alapat kúrkiregen!
Torǵaıkózdi tamshylar dúrkiregen!..
Japyraqtarynda qubylyp jasyl ýaqyt,
Bizdi qushyp jaıqaldy-aý shirkin emen!..
Sonda,
Úr qyzynikindeı qyzaryp araı-túriń,
Úlgerdiń be meńgerip toǵaı tilin!..
Men de sonda baıqaǵam,
Qara Jerdiń
Bulttarǵa da adamsha qaraıtynyn!
Ǵaıyp bolyp qý tirlik-mystanstan,
Kelgen qonaq sekildi ek biz ǵaryshtan!..
Ón-boıymyzdan alaýlap myń san sezim!..
Alaýynan da sıqyrly qustar ushqan!..
Sonda...
Kelispeı-aq kezdeskenimiz – jumbaqtylyq.
Mende – ór minez, ózińde – bulǵaq qylyq.
Alǵandaımyz ótkizip bir ǵumyrdy,
Kempirqosaq mýzykasyn tyńdap turyp!
Sonda,
Ińir qyzylyn qaýlatyp Kún quzdardan,
Túngi armanǵa ulasqan kúndizgi arman.
Sen ekeýmiz bet alǵan qol ustasyp
Qara joldyń ushynda juldyz janǵan!
Sonda,
Samal sóılep Shyńǵystaý tobylǵyly,
Ǵashyqtyqpen ólshendi-aý ómir quny...
Baqyt qoshy – jap-jaryq!..
Sony uqtyq biz,
Aı nurynan da búr atyp kóńil gúli!..
Sonda,
Kezdespeı de qalýymyz múmkin edi.

Búgin taǵy kún ǵajap kúrkiredi...

***

Qaıran, adasqaq-ańǵal Qazaǵym,
Sen meni qaıyrly Qara Jerimdeı álpeshte,
Qara tyrnaǵyma deıin jupar gúldesin!
Solaı ómir súreıik, súrgesin!

Sen Aspandaı baýra Janymdy,
Ańqyǵan armandaryńa ushqan kókúl - men.
Ardaqtasań, alapat jasyndaı qush meni!
Ólip te ketsem ókinben!

Al, men Seni onsyz da ólerdeı súıemin,
kúpinshek juldyzdy kúdikteriń sypsańdap,
qara tánimdi abaqtyńa jazyqsyz tyqsań da.
Qańǵyryp ketse de qaıǵyma Ar.
Eshqashan sónbeıdi, Saǵan degen qaperim oıqumar.
Táńirden túsken sondaılyq jarǵy bar.

Men Seni súıemin,
Aqyra shyǵyp patshań da,
Ata Jaýyńa qul ǵyp satsań da.
Tipti, qaq mańdaıdan atsań da, kárlenip.
Óleń-Sóz ben óleń-shóp laýlaǵan topyraǵyńa jerlenip,
Óziń úshin ómir súre beremin men, ókpelep Saǵan jatsam da.

Qaıran, adasqaq-ańǵal Qazaǵym...

***

Shirkin-aı, sheksiz bolsa ǵumyr degen!..
kókshil kesh, kóbelekter kúbirlegen.
Ózińe jazar hatty bastaı almaı,
otyrmyn ıek súıep ińirge men.

Keler tún – qalyń sáýle qalyń-qalyń.
Keıime, tek ózime málim halim.
Átteń-aı, estip kórseń, ár sekýndtyń
mendegi jalǵyzdyqta jarylǵanyn!..

Bilmeımin, men baıǵusty «aǵalaýyń» –
jasyryn jas mólsherin shamalaýyń?..
Seniki durys ta ǵoı.
Túsin, biraq,
Seniń sol «durystyǵyń» – maǵan aýyr.

Baq pen Sor ... bar júrekke quzyry – bir,
meńgerip úlgersek qoı biz ilimin.
«Sen!» degen, «Senem!» degen sekemshildeý
sendelgen Saǵynyshtyń Qyzyrymyn!

Kóp boldy, kórgen joqpyn dúrmek betin.
Shyn aıtsam, úmit – qysqa, kúrmetpedi...
Ózińe asyqtyǵym úshin, maǵan
Ózińe aǵa bolý mindet pe edi?..

Torymyn, Oı sortańyn aylaǵan.
Tolǵansa Sen týraly tosyn «aǵań»,
toqıdy kóńiline kempirqosaq,
torǵaıdyń shyrylynan shashyraǵan...

Saǵymsyz – Shyńǵystaýdyń atyraby.
Saratan salqynynda jatyr aýyl.
Seni oılap, sonaý-ý joldyń qarasyna
kózimniń qarashyǵyn matyramyn.

Aqshamnyń ár adymyn baspalar tún.
Aǵańnyń bar tabary – shashty aǵartý.
Ókintip taǵy bir kún ótip barad...
o da bir – ómirdegi kóshpeli altyn.

Osylaı bolǵany da durys maǵan.
Túsimde Tún kóreıin kúmistaban.
Kúlkisin saǵan uqsas qyz balanyń
kúreńot japyraǵy ýystaǵan.

Salarmyn shyrqap qalaı «Idaı-da»-ǵa,
Ózińdi jat ózekke qımaıdy «aǵań».
Jazýly aqsham hatyn kókeıdegi,
jarqanat qanatymen shımaılaǵan..

***

ATAMEKEN

Shyńǵys Taýlaryn aıtaıynshy, Taýlaryn!..
Solar biledi - Dúnıe men zamannyń qalaı aýnaryn.
Aspandy tyńdap, shejire sóılep jatady,
Kıe-bulttardyń simirip alyp saýmalyn.

Sol Taýlardyń ishinde,
Jumaqtan bastaý alatyn,
Baqyt ólkesine aǵyp baratyn "Shybyndy" degen ózen bar.
Baqalary da baqa emes, - qosmekendi sazandar.
Men Dúnıege kelgen sol jerdegi
gaýhartekti bolyp keledi árbir jasampaz tozań da.
Japyraǵyn da eshkim japyra almaıdy nadansha -
sebebi, qaraqaty men búldirgeni de oılaı biledi adamsha!

Jatqa soǵamyn ondaǵy árbir Quz atyn.
Kók shybyndary da kózime alqyzyl bal tyshatyn.
Jalań tabanymnan dárý egip árbir tikeni,
árbir qusy da qanatymen basymnan sıpap ushatyn.

Bárin aıt ta, birin aıt,
Bóri ıisin sezse, ańshy bitkenniń úreıden kózi baǵjańdar.
Týǵan Jerimniń kókjaldary-aı...
Kókjaldar...
saptyaıaq mańynda qyńsylatyp aýyldyń myń ıtin,
Kókke qarap, tańǵa deıin kóktektiligimdi ulıtyn!...

Qaıran Týǵan Jer!
Jarap turýshy edi-aý Taýlary - Táńir kúmbezin de tireýge.
Ashkóz qoǵam qasıetti sol Atamekenimdi de
satyp jiberdi alapat ashkóz bireýge.

Endi qarashy,
qý tirliktiń mıtyńy men ıtińi
kóshe boıy, úı túbi udaıy qozdyratyn túıtigin
menmen Qalanyń
men de qosaıaqty bir ıtimin...

***

Kókáláıim, qulynym,
Myna Dúnıede - ári sheksiz, ári tar,
Jazmysh jazýy boıynsha, bári - dál.
Kóktemgi shýaq pen Saǵan degen saǵynyshym
Aýaǵa jupar darytar!

Óleń gýletken bul Basym
Oılaýmen de júredi saǵyńnyń synbasyn.
Esimińmen alastap ta otyrady kúnde asyn.
Sońyra Semeıge kelgenińde bar ǵoı, Kókáláı,
Saǵan
Gúlderden de ásem qulpyrysty kórsetem, kóbelekter kózindegi!
Bulbul úni maıynyń da ishkizem oıly tunbasyn!..

Kókáláıim sol,
Mendegi Jan – qoshynan aıyrylmaǵan kóne Kúz.
Júregimmen Sen – egiz!..
Ekeýmiz sońyra, kádimgideı, Shóp Álemine de enemiz,
Juldyzqurttaı jasyldanyp denemiz!
Sonda oınaımyz..
Sonda oılaımyz shóptershe!
Atań kúle de biledi keptershe!..
Shirkin, myna qatygez Ómir jumaqtana keter edi ǵoı,
Bizdiń balalyǵymyzdy basynan kúnde ótkerse!

Kókáláıim sol, qulynym,
Kóktem túgil, jaz da keler máýeli.
Múmkin, bizdi qonaqqa da shaqyrar Dáý Eli,
Dos bolýdan dámeli!..
Biletinim –
Sen kelseń-aq, bir ǵajapty bastap ketemiz ekeýmiz!..
Árıne, balmuzdaq jep alamyz áýeli!

***

Kúnde, tańerteń Kúnniń qyzyl nuryna shomylam,
Aqylym ishi ábden jasyldana shalqyǵansha ómir-án.
Sonsoń, uıaty qaımaqtanǵan sút ishem. 
Beskúndik ıt tirlikti bajaılaımyn, sońynan.
Sonsoń, barmaq shaınaımyn, oqatarymnyń joǵynan.

Qasıetti jerlerim qasıetsizderden bos emes...
Degenmen, táýba, Kóktem samaly – kósem Es.
Jadymdaǵy tańǵy qosh tańbalar – ańqaý Elime degen asqaq sálemim
jáne
Kókáláıime arnalǵan kórkem SMS.

Ár tynysym – otbasym úshin bir qurban.
Otanyma da ses ústeıdi qarasurlanǵan túr-tulǵam.
Tek, kóńilim... – eń názik keńistik,
Kez kelgen kemseńnen de demde jyrtylǵan.

Baq qandaı erteńgi, sor qandaı,
Kóredi mendik ór mańdaı.
Jyr jazarda, qaryndashymdy qushyrlana ushtaımyn,
Tilimmen súıek jonǵandaı.

Ańqyldamaıtyn adamdarǵa kórsetken dalbasam –
– bólmedegi gúlderimmen jupar almasam.
Sonsoń, jap-jaryq kúrsinip alam da Qudaıǵa,
Tirligimdi bastap ketem...
Jan – masań...

***

MÝZA

Alash Arystarynyń Sheshesindeı
Semeıdiń
muń ańqyǵan kóshesinde,
qarama-qarsy ana betten,
bir Arýdyń tostaǵandaı kózin kórdim, júregime qarap ótken!..
Sol-aq eken,
bir tylsym qýattan teńsele ketkendegim...
Kóktemge súısinip, búrshikterinen ópkendegim;
ıt tirliktiń jeteginen tartyna tura qalyp,
Týǵan Elimniń kóne ánderine jylaǵanym;
Jan Jarymdy baýyryma basyp ezilgenim;
nemeremniń kúlkisi ishinde sátke kóz ilgenim;
Qara Óleńimen qaǵaz tiriltken qalamyma ǵana súıengenim...
Sonda, sanama sybyrlaǵan Jupar Iıem meniń!..
perishtelerdiń de sezinip ıisin kerim,
Dúnıeniń mýzykaly tynysyn da túısingenim;
Tóbekózime kádimgideı kórine - qııaldaǵym men armandaǵym,
Ómirdiń mánisin uǵyna, áp-sátte nurlana qalǵandaǵym!...
Bári-bári (shiltender tilegi me?!..)
asyqqandaı meıirimdi jyn eline:
bir-aq ret tóńkerile qaraǵan júregime
álgi Arýdyń
janarynda kete bardy dóńgelenip!...
Mendeı bolar - kókjıektegi kóshpeli shuǵylaǵa ergen elik..

Pikirler