Mügedek jandardyŋ joldaǧy erejelerı men erekşe qūqyqtary arnaiy zaŋnamada körsetılgen. "Avtomobil kölıgı turaly" 2003 jylǧy 4 şıldedegı Qazaqstan Respublikasynyŋ Zaŋy 13-babynyŋ 23 tarmaqşasyna jäne "Qazaqstan Respublikasynda mügedektıgı bar adamdardy äleumettık qorǧau turaly" 2005 jylǧy 13 säuırdegı Qazaqstan Respublikasynyŋ Zaŋyna säikes mügedekterdı avtokölık qūraldarymen tasymaldau boiynşa qyzmet körsetu tärtıbı bekıtıldı.
Zaŋnama qaǧidalary avtomobil kölıgımen tasymaldau boiynşa qyzmetter körsetu kezınde mügedekter üşın qoljetımdı kölıktık ortany qamtamasyz etudıŋ jalpy tärtıbı men şarttaryn anyqtaidy. Qaǧidalar Qazaqstan Respublikasynyŋ bükil aumaǧynda qoldanylady jäne barlyq jeke jäne zaŋdy tūlǧalar üşin menşik nysandaryna qaramastan mindetti bolyp tabylady.
Avtokölık qūraldarymen mügedekterdı tasymaldau boiynşa arnaiy qyzmet körsetu tärtıbı bar:
Mügedekterdı tūraqty qalaaralyq oblysaralyq marşruttarda tasymaldau kezınde jäne halyqaralyq avtomobil tasymaldarynda "Jolauşylar tasymaldary boiynşa avtokölık qyzmetterı" 1040-2001 Qazaqstan Respublikasy memlekettık standartynyŋ talaptaryna säikes keletın jolauşylar salonyndaǧy ötudıŋ enı 44 santimetrden kem emes qalaaralyq avtobustar (II klass) nemese alysqa jüretın avtobustar (III klass) paidalanylady.
- Avtobustarda mügedekterge arnalǧan oryndar jäne mügedekterdıŋ qozǧalysyna arnalǧan kreslo-arbalar avtobustyŋ janama qabyrǧasynyŋ enı boiynda bır qatarda ornalastyrady jäne olar avtobustyŋ jürısı boiynşa alǧa qaraidy.
- Kreslo-arbany ornalasu oryndaryndaǧy jolauşylar salondarynyŋ edenınde jäne olarǧa qoljetımdılık aimaqtarynda pandustar jäne baspaldaqtar bolmauy tiıs.
- II jäne III klass avtobustar oryndyqtarynyŋ arqasy jastyǧymen bolady, būl rette oryndyqtardyŋ arqasy eŋkeiu būryşy boiynşa ornalasudy retteuı bolady.
- Mügedekterdı tıkelei kreslo-arbalarda tasymaldaǧan jaǧdaida avtobusta qozǧalys kezınde kreslo-arbany bekıtetın jabdyqtar men qūraldar közdeledı.
- Jürgızuşınıŋ jūmys orny mügedekterdıŋ ornalasu oryndarynan bolsyn, kreslo-arbalardy ornalastyru ornynan bolsyn ıske qosylatyn dybys jäne jaryq signaldarymen jabdyqtalady.
- II jäne III klass avtobustary jolauşylar salonynda mügedektıŋ qozǧaluy üşın arnalǧan arnaiy kölıktık arbamen jabdyqtalady.
- II jäne III klass avtobustarynda kreslo-arbany tasymaldau üşın paidalanylatyn bagaj bölımı közdeledı. Bölımde jinastyrǧan küide kreslo-arbany bekıtu üşın qūraldar közdeledı.
- Kölık qūraly aialdamalar, kelu jäne ketu uaqyttary jönınde habarlaityn dybys jäne köretın aqparattyq tablomen jabdyqtalady.
- Qalalyq marşruttyq avtobustardyŋ jolauşylar salondarynda kreslo-arbadaǧy mügedektıŋ avtobusqa kıruı üşın arnalǧan esıkke qarama-qarsy bos alaŋ (būrylu şeŋberı) közdeledı.
- Kreslo-arbany ornalastyru üşın arnalǧan eden uchaskesınde büiır qabyrǧanyŋ enı boiynda köldeneŋ tūtqa ornatylady.
- Avtobustarda kemınde 2 jolauşy esıgı közdeledı. Onyŋ bıreuı kreslo-arbadaǧy mügedekke avtobusqa kıruge jäne şyǧuǧa mümkındık beretın jabdyqpen jabdyqtalady. Şaǧyn avtobusta jabdyqpen jabdyqtalǧan jäne kreslo-arbadaǧy mügedekterdıŋ qoljetımdılıgı üşın de, mügedektermen bırge jüretın adamdar üşın de paidalanylatyn bır esıktıŋ boluyna jol berıledı.
- Kreslo-arbadaǧy mügedekterdıŋ avtobusqa qoljetımdılıgı üşın paidalanylatyn esıktıŋ tiıstı belgılerı (jazular nemese piktogrammalar) bolady.
- Avtobustar mügedekterge avtobusqa koljetımdılıgın qamtamasyz etetın rampalarmen nemese kreslo-arbadaǧy mügedekterdı avtobusqa (avtobustan) köteruge (tüsıruge) arnalǧan jabdyqtarmen jabdyqtalady.
Mügedek jandarǧa taksi qyzmetın ūiymdastyru boiynşa:
"Avtomobil kölıgı turaly" 2003 jylǧy 4 şıldedegı Qazaqstan Respublikasy Zaŋynyŋ 26-babyna säikes jolauşylar men bagajdy taksimen tasymaldaudy ūiymdastyru kezınde jeke käsıpker nemese zaŋdy tūlǧanyŋ otyz jäne odan da köp taksiı bolǧan kezde är otyz taksige arnaiy qozǧalys qūraldaryn paidalanatyn mügedekterdı tasymaldau üşın beiımdelgen kemınde bır taksiı bolady.
Mügedekterdı tasymaldau üşın, sonyŋ ışınde kreslo-arbada otyratyn mügedekterdı tasymaldauǧa arnaiy qaita jabdyqtalǧan "Taksi tasymaldary boiynşa avtokölık qyzmetterı" 2272-2012 Qazaqstan Respublikasy memlekettık standartynyŋ talaptaryna säikes keletın jeŋıl avtokölık qūraldary paidalanylady.
Taksidıŋ aldyŋǧy jäne artqy jaqtarynda törtbūryş türınde "Mügedek" airyqşa belgıler jäne Qazaqstan Respublikasy Ükımetınıŋ 2014 jylǧy 13 qaraşadaǧy № 1196 qaulysymen bekıtılgen Jol jürısı qaǧidalaryna 1-qosymşaǧa säikes Jol belgılerınıŋ 7.17-tarmaǧynda körsetılgen jol belgısı nyşanynyŋ beinesı belgılenedı.
Mügedek adamdar üşın "İnvataksi" qyzmetı qamtylǧan
Qazaqstan Respublikasy Eŋbek jäne halyqty äleumettık qorǧau ministrlıgınıŋ bastamasy boiynşa Avtomobil kölıgımen mügedekterdı tasymaldau jönınde qyzmetter körsetu qaǧidalaryna (QR Kölık jäne kommunikasiia ministrınıŋ m. a. 01.11.2013 j. № 859 būiryǧy) (būdan ärı – Qaǧidalar) jergılıktı atqaruşy organdardyŋ invataksi qyzmetterın körsetuın retteitın bölım engızıldı. Būl erejeler Qazaqstannyŋ barlyq aumaǧynda qoldanylady jäne menşık nysanyna qaramastan barlyq jeke jäne zaŋdy tūlǧalar üşın mındettı bolyp tabylady.
İnvataksi qyzmetı jürıp-tūruy qiyn bırınşı jäne ekınşı toptaǧy mügedektıgı bar, kreslo-arbamen jäne jeke kömekşınıŋ qyzmetımen qamtamasyz etuge körsetkışterı bar adamdardy qoldau jönındegı qosymşa şara bolyp tabylady.
Qazırgı uaqytta eldıŋ barlyq öŋırlerınde jergılıktı atqaruşy organdar ükımettık emes ūiymdar arasynda memlekettık äleumettık tapsyrysty ornalastyru arqyly invataksi qyzmetterınıŋ jūmysyn ūiymdastyryp jatyr.
Mügedektıgı bar adamdar jūmys ornyna deiın (jäne kerı qarai); oqu oryndaryna; jergılıktı ökıldı jäne atqaruşy organdarǧa; sotqa, prokuraturaǧa, notariattyq keŋselerge; medisinalyq mekemelerge (jedel (şūǧyl) medisinalyq kömek körsetu jaǧdailaryn qospaǧanda); äuejailarǧa, temırjol vokzaldaryna, avtovokzaldarǧa, teŋız jäne özen porttaryna; arnauly äleumettık qyzmetter körsetetın ūiymdarǧa jäne äleumettık salanyŋ basqa da obektılerıne tegın jetkızıledı.
"Adyrna" ūlttyq portaly
