Mäjılıs särsenbı künı "Zaŋsyz alynǧan aktivterdı memleketke qaitaru turaly" zaŋ jobasyn talqylap, deputattar ony alǧaşqy oqylymda maqūldady. Zaŋ jobasynda aktivterın erıktı türde qaitarudyŋ barlyq talabyn oryndaǧan tūlǧa qylmystyq jauapqa tartylmaidy. Taǧy bır qyzyq jaǧdai būl zaŋ aktivı 100 million dollardan kem tūlǧalarǧa qatysty emes. Jymqyrǧan aqşasyn elge qaitarǧan azamatty jauapkerşılıkten bosatu qanşalyqty dūrys? Sondai-aq ekı-üş qoi ūrlaǧan adam 7 jylǧa deiın sottalyp, 100 million dollar jasyrǧan adamdy jazalamau ädılettı şeşım be?
JASYRǦAN AKTİVIN JARİIаLAǦANǦA – RAQYMŞYLYQ?
Astana qalasynyŋ zaŋgerler odaǧynyŋ töraǧasy Serık Berkamalov Mäjılıs qaraǧan zaŋ jobasyn qoldaidy. Sebebı ol mūndai täsıldıŋ älemdık praktikada bar ekenın eskerttı.«Zaŋsyz ūrlanǧan aqşany elge qaitaratyn bolsa, oǧan keşırım beru älemdık praktikada bar. Onyŋ üstıne elımızde sottalǧandarǧa raqymşylyq jasalyp, adamdardy türmeden bosatyp jatady. Şet elde de, bızdıŋ elde de amnistiia qoldanylady. Menıŋ oiymşa, raqymşylyq beru dūrys şeşım dep oilaimyn. Eŋ bastysy – şet el asqan avtivterdı elge qaitaryp, ony el igılıgı üşın paidalanu. Syrtqa ketken aqşany elge qaitaryp, ol el ekonomikasy üşın jūmys ıstese memleketke paidaly ıs bolar edı. Qazırgı taŋda şet el asqan aqşany qaitaryp, el iglıgı üşın paidalanu öte maŋyzdy bolyp otyr. Sondyqtan da men būl zaŋdy uaqytynda qabyldanaiyn dep otyrǧan zaŋ dep sanaimyn. Būl şara qarapaiym azamattardan bastap zaŋgerler arasynda da qoldau tauyp otyr. Öitkenı būl şara özınıŋ oŋ nätijesın beredı. Şetelde de mūndai şaralar qoldanylady. Būl bır jaǧynan jauapkerşılıkten bosatady. Eger jauapkerşılıkten bosatpasa, olar ary qarai qarajattaryn tyǧyp, aktivtı qaitarudyŋ jolyn tıptı qiyndatyp tastaidy», – dedı zaŋger.Şyny kerek būl zaŋ jobasy qoǧam tarapynan synalyp otyr. Mysaly keibır adamdarda «Bız neǧūrlym köp ūrlai bereiık, erteŋ ükımet bızdı keşıredı» degen tüsınık qalyptastyrmai ma? Serık Berkamalov mūndai qauıptıŋ bar ekenın moiyndaidy. Alaida ol aktivın şet elge jasyrǧan adamdarǧa bır rettık raqymşylyq jasaǧan jön dep sanaidy. Mūndai bır rettık şaralar Nazarbaevtyŋ tūsynda da bolǧany belgılı.
MİLLİARD JŪTQAN QŪTYLYP, MAL ŪRLAǦAN TŪTYLA MA?
Zaŋger Älımjan Jūbathanov ärıptesı Serık Berkamalovtyŋ pıkırımen kelıspeidı. Älımjan Jūmathanov zaŋsyz qarjy jymqyrǧandan tiıstı jazasyn alu kerek dep sanaidy.«Zaŋdy jazatyn adamdar ǧoi. Parlamentte qaralyp, qabyldanyp ketse, zaŋdy bolyp ketedı. Al endı parlamenttegı deputattar qarsy bolsa, atalǧan zaŋ jobasy qabyldanbauy da mümkın. Bıraq Qazaqstannyŋ ışındegı lauazymdy tūlǧalar qarjy jymqyrsa, ony qylmysker dep tanimyz. Olarǧa eşqandai keşırım berıp, rahymşylyq jariialaimyz. Al endı şetelge qarjysyn tyqqan adamdarǧa bız keşırım bersek, zaŋ aldynda adamdar teŋ emes bolyp şyǧady. Būl jerde ädıldık joq. Kezınde aqşany ūrlap, şet elge qaşyp ketken adamǧa keşırım beru degen aqylǧa syimaidy. Eger qandai da da bır adamnyŋ qylmysqa qatysy bolsa, qylmystyq ıs qozǧap, aktivterın qaitaru kerek. Jalpy mūndai adamdardy Qazaqstanǧa ekstradisiialau kerek. Mysaly Hrapunov, Äbliazov sekıldı ükım şyǧyp, bıraq şet elde jürgen adamdardyŋ aktivterı elge qaitarylǧan joq. Osy uaqytqa deiın qaitara almaǧan qarjyny bilık qalai qaitarady? Qazaqstannyŋ qazynasyn tonap, şet elge jasyryp qoiu qylmys bolyp sanalady. Mūndai adamdar mındettı türde qylmystyq jazaǧa tartyluy kerek», - deidı zaŋger.Eger şet elge aqşa jasyrǧan adamdy jazalmasa būl el ışındegı adamdarǧa qandai oi salady? Bilıktıŋ būl qadamy azamattardy köp ūrlauǧa yntalandyryp jıbermei me?
«İä, «eldıŋ aqşasyn ūrlap, şet elge jasyruǧa bolady eken» degen oi qalyptastyrady. Eger mūndai qylmys bolsa, Qytaida atu jazasyna kesıledı. Memlekettıŋ aqşasyn jymqyrǧan adamǧa qanşa jyl ötse de keşırım bolmauy kerek. Ärine, qylmysy üşın şyn ökınetın bolsa, oǧan jeŋıldık qarastyruǧa bolady. Bıraq tūtastai jazadan bosatu degendı öz basym tüsınbeimın. Mäselen, Qazaqstannyŋ ışınde qarjy jymqyryp, ūstalǧan adamdar är türlı jazaǧa tartylyp jatyr. Al milliardtardy ūrlaǧan adamǧa «Tyqqan aqşaŋdy elge äkelseŋ, jauapkerşılıkten bosatamyz» dep otyr. Al Konstitusiiada «Zaŋnyŋ aldynda bärı teŋ» dep jazylyp tūr. Näsılıne, jynysyna, bailyǧyna qarap, adamdardy alalauǧa bolmaidy. Şyny kerek, şet elge aqşa ūrlap, tyqqandardyŋ köpşılıgı – kezınde Nazarbaevtyŋ arqasynda baiyǧandar. Solardyŋ ökılderı Aqordadan bastap, Parlamentke deiın otyr. Solar «Bız aktivterdı qaitaraiyq. Bızdı jazadan bosatyŋdar» dep lobbi jasaidy. Olardyŋ ışınde Qairat Boranbaev pen Qairat Satybaldynyŋ tuystary bar şyǧar. Milliardtaǧan aqşany qarapaiym adamdar emes, Nazarbaevqa qatysy bar adamdar ūrlady. Sondyqtan da «Osyndai zaŋ qabyldasaq, şet eldegı bailyǧymyz qaita keledı» dep adamdardyŋ basyn qatyryp jatyr. «Aŋqau elge aramza molda» degendei qarapaiym halyq ony qaidan bılsın. Bır-ekı qoi ūrlaǧan adam 3 jyldan bastap 7 jylǧa deiın sottalady. Al milliardtap ūrlaǧandarǧa eşqandai jaza bolmauy aqylǧa syimaidy», - deidı zaŋger.
Serık Joldasbai «Adyrna» ūlttyq portaly
