Zamannyń qarýyna aınalǵan ınternettiń múkindikterin jan-jaqty, ári saýatty paıdalana alý - ıfrlyq saýattylyqtyń deńgeıin kórsetedi. Kerekti aqparattardy durys izdep qana qoımaı, kıber qaýipterden saqtana alý qajet. Bul, ıaǵnı, ıfrlyq biliktilik – tek IT, ne ekonomıka salasynyń ǵana suraǵy emes, jalpy áleýmettik problema bolyp otyr. Bul týraly "Adyrna" ulttyq portalyna IT mamany, Amjilt Cyber School oqý ortalyǵynyń dırektory Tápsir Jánibekuly aıtyp berdi.
“Sandyq saýattylyq - bul ıfrlyq tehnologııalar men ıfrlyq medıany, sondaı-aq olarmen baılanysty quraldar men proesterdi túsiný jáne paıdalaný múmkindigi. Buǵan sandyq aqparatty paıdalaný, qurý, berý jáne tutyný múmkindigi kiredi jáne ol tıimdi ıfrlyq kommýnıkaııa daǵdylaryn damytý men saqtaýdy qamtıdy. ıfrlyq salada saýatty bolý qazirgi damyp kele jatqan ıfrlyq álemde alda bolý úshin mańyzdy. Sebebi, ıfrlyq tehnologııalar keń taralýda jáne bizdiń ómirimizde mańyzdy ról atqarady. ıfrlyq saýattylyq adamdarǵa sońǵy tehnologııalyq jetistikterden habardar bolýǵa jáne olardy kúndelikti ómirde tıimdirek paıdalanýǵa kómektesedi. Mysaly, ıfrlyq saýattylyq adamdarǵa jumys tabýǵa, oqýǵa túsýge, mansabyn damytyp, otbasymen jáne dostarymen baılanysýǵa kómektesedi. Saıyp kelgende, ıfrlyq saýattylyq zamanaýı ıfrlyq landshaftty sharlaý úshin óte mańyzdy. Odan bólek, jahandyq dáýirde tez arada ıfrlyq dáýirde tabysqa jetý úshin qajetti daǵdyǵa aınalady”, - dedi maman.
Tápsir Jánibekulynyń aıtýynsha, árbir adam óziniń ıfrlyq saýattylyq deńgeıin anyqtaýǵa bolady.
“Árbir azamat GenPROTEC ıfrlyq daıyndyq synaǵy sııaqty onlaın daǵdylardy baǵalaýdan ótý arqyly óziniń ıfrlyq saýattylyq deńgeıin anyqtaı alady. Mundaı test sizdiń sandyq bilimińizdi baǵalap, qandaı aspektilermen jumys isteý keregin anyqtap beredi. Digital Marketing Institute sııaqty basqa veb-saıttar sizdiń ıfrlyq saýattylyǵyńyzdy odan ári damytý úshin arnalǵan. Olar tegin kýrstar usynady”, - dedi Tápsir Jánibekuly.
Al ıfrlyq saýattylyq deńgeıin odan ármen arttyrý úshin birneshe tásil bar.
“ıfrlyq saýattylyqty arttyrý úshin birneshe tásildi usynǵym keledi. Aldymen, adamda qyzyǵýshylyq bolý kerek. Qyzyǵýshylyq bolǵan jerde suraq ta týyndaıdy. Bilmegen suraqty mamandarǵa qoıyp, tehnologııalar týraly túsinikti arttyrý qajet. Ekinshi, kýrstardan ótýge bolady. Kompıýterler, ınternet, baǵdarlamalar týraly onlaın kýrstardy qarastyrǵan durys. Úshinshiden, tájirıbe adamdy ósiredi. Sondyqtan jańa tehnologııalarmen, ǵalatormen tájirıbe jasaý arqyly ıfrlyq saýattylyq daǵdylaryn damyta alasyz. Tórtinshi, baǵdarlamalyq jasaqtamalardy únemi jańartyp otyrý qajet. Olar vırýs pen zııandy baǵdarlamalardan saqtap, keıin qolaısyzdyq týdyrmaıdy. Besinshi, qupııalyq parametrlerin qoldaný mańyzdy. Barlyq júıeniń, qyzmetterdiń qupııalylyq deńgeıine kóz jetkizgen durys. Altynshy, kómek suraýdan qysylmaý. ıfrlyq saýattylyqty arttyrýǵa onlaın nemese oflaın rejımindegi qoljetimdi ıfrlyq saýattylyq resýrstaryn paıdalanǵan áldeqaıda damýǵa ákeledi”, dep birneshe tásilmen bólise ketti.
IT mamannyń aıtýynsha, álemdik tájirıbede ıfrlyq saýattylyqty arttyrý úshin kóptegen el ıfrlyq alshaqtyqty azaıtýǵa yqpal etetin kodtaý lagerleri, onlaın sabaqtar men semınarlar, baǵdarlamalar engizýde.
“Álemdegi ıfrlyq saýattylyq tájirıbesi barǵan saıyn qarqyndy damý ústinde. Árbir el kompıýterlik ınfraqurylymǵa ınvestıııa salý jáne ıfrlyq bilim berý resýrstaryn usyný arqyly óz azamattarynyń ıfrlyq saýattylyǵyn arttyrýǵa tyrysady. Úndistan, Qytaı jáne Japonııa sııaqty elder ıfrlyq saýattylyqty damytýǵa úlken ınvestıııa saldy. Amerıka Qurama Shtattary, Ulybrıtanııa jáne Avstralııa sııaqty basqa elder de óz halqyn negizgi ıfrlyq daǵdylarǵa úıretýde tabysqa jetýde. ıfrlyq saýattylyqty arttyrý úshin kóptegen elder ıfrlyq alshaqtyqty azaıtýǵa yqpal etetin kodtaý lagerleri, onlaın sabaqtar jáne semınarlar sııaqty baǵdarlamalardy engizdi”, - dedi Tápsir Jánibekuly.
Osyndaı álemdik tájirıbelerdi eskere otyra, Tápsir Jánibekuly Qazaqstanda IT salasynda daıarlaıtyn oqý ortalyǵyn ashqan. Ortalyq IT salasy boıynsha kósh bastap turǵan Úndistan eliniń Bangflor ýnıversıtetiniń halyqaralyq baǵdarlamasymen programmıst jáne grafıkalyq dızaın mavandyǵy boıynsha oqytady. Oqý merzimi - 1,5 jyl ýaqytqa sozylady.
“Oqý ortalyǵyna 12 jastan asqan kez kelgen adam oqýǵa bolady. Qazir eń joǵary jastaǵy stýdentimiz 45 jasta. Osydan-aq, jas ereksheligine qaramaı, úlken adamdar da ıfrlyq damýǵa úlesterin qosqysy keletinin kórýge bolady. Ustazdarymyz bilikti, tájirıbeli mamandar. Odan bólek, ortanshy deńgeıdegi stýdentterimizge Úndistan elinen mamandar kelip, tájirıbesin almasyp, bilimimen bólisedi. Kúrdeli sabaqtardy arnaıy mamandarmen jumys jasaý arqyly ózderin jetildiredi. Oqyp shyqqannan keıin kez kelgen jerde jumys jasaı alady. Bizdiń oqý ortalyǵyn bitirip, úlken platformalar jasap jatqan, anımaııa salasyna úlesin qosyp jatqan stýdentterimiz kóp”, dep Amjilt Cyber School oqý ortalyǵymen tanystyryp ótti.
Halyqtyń ómir súrý sapasyn jaqsartý, básekege qabilettiligin attyrý, oqý proesin jeńildetý jáne jedeldetý, oqýshylarǵa, stýdentterge, ustazdar men ata-analarǵa júktemeni azaıtý, bul - ıfrlandyrýdyń negizgi maqsaty. Memleket basshysy atap kórsetkendeı, eldi ıfrlandyrý – bul maqsat emes, bul – Qazaqstannyń absolıýttik artyqshylyqqa qol jetkizý quraly. Sondyqtan halyqtyń ıfrlyq saýattylyǵyn arttyrý memlekettiń kıberqaýipsizdigin de qorǵaý ekenin de umytpaǵan jón.
“Qazaqstan naqty kıberqaýipsiz dep aıtýǵa kelmeıdi. Óıtkeni, úlken sheteldik kompanııalar endi-endi qaýipsizdikterin qamtyp jatyr. Bizdiń el keshýildep keledi. Sondyqtan ıfrlyq saýattylyqty ár adam úırený kerek. Bul qazirgi zamannyń talaby, bolashaqtyń suraýy”, dep sózin qorytyndylady Tápsir Jánibekuly.
