Jýrnalıst, ekonomıka baǵytynda izdenýshi maman Erkejan Aıtqazına ulttyq qor qarajatynyń jumsalýyna qatysty jazba jarııalady. Avtor óz jazbasynda ulttyq qordyq qarjylyq áleýetin, aktıvter men áleýmettik jobalardyń baǵyttaryn taldaıdy, dep málimdedi "Adyrna" ulttyq portaly.
Avtor "Ulttyq qor qarajatyn qaı memleket qalaı jumsaıdy?" taqyrybyn jilikteıdi.
- Buǵan deıin Ulttyq qor týraly talaı ret maqala jazǵan edim. Damýshy memleket retinde Ulttyq qor qarajatyn tıimdi ınvestıııalaýdyń mańyzdy ekenin bilsek te, jylda bıýdjet jyrtyǵyn aınalyp kelip qor esebinen jabamyz.
Qazaqstan 2020 jyly daǵdarys sharalaryna 6 trln teńge jumsady. Onyń ishinde 4,7 trln teńge Ulttyq qordan alyndy. Qazir Ulttyq qorda 55 mlrd dollar qaldy degen aqparat bar. Bul qarajat bizge týra 5 jylǵa ǵana jetedi eken.
Osy rette, ózge memleketter qorǵa saqtaǵan qarajatyn qaıda, qalaı jumsaıdy degen saýalǵa jaýap bere keteıin:
Norvegııanyń memlekettik zeınetaqy qory álemdegi eń iri táýelsiz ál-aýqat qory retinde tanymal. SWF ınstıtýtynyń málimeti boıynsha, 2021 jyldy qorda 1,1 trıllıon dollardan astam qarjy jınalǵan. Aktıvterdiń kópshiligi akııalarǵa, oblıgaııalarǵa jáne jyljymaıtyn múlikke qatysty. Ekinshi orynda Qytaı ınvestıııalyq yntymaqtastyq qory. Onda 1 trıllıon dollardan sál astam somaǵa teń kólemdegi aktıvter basqarady. Alǵashqy segizdikke kiretin basqa egemendik qorlar onsha úlken emes. Aktıvter 370 mıllıard dollardan 580 mıllıard dollarǵa deıingi aralyqta. Qorlardyń basym bóligi Azııa men arab elderinde – Gonkongta, Qytaıda, Sıngapýrda, sondaı-aq Kýveıt pen Birikken Arab Ámirlikterinde ornalasqan.Keıbir málimetter boıynsha SWF aktıvteri 1,9 trln. dollar jáne 2,9 trln. dollar aralyǵynda, - deıdi.
Conymen qatar, avtor Norvegııa úkimetiniń qor qarjysyn jumsaýyna qatysty tıimdi tetikterge toqtalady:
- Norvegııanyń biregeı qory memleket munaıdan túsetin tabysty eldiń bolashaǵyn qamtamasyz etý úshin jumsaýdy kózdeıdi. Nátıjesinde Norvegııa úkimeti jyl saıyn qor ınvestıııasynan túsken tabystyń úsh paıyzyna deıin áleýmettik maqsattarǵa paıdalanýǵa erkin jumsaı alady. Qazirgi ýaqytta bul kórsetkish 33 mıllıard dollarǵa jetken.
Qordy qarajatyn tıimdi basqaryp otyrǵan Qytaı men BAÁ bolsa, ınvestıııany jańa tehnologııa salasyna jumsaıdy. Al Parsy shyǵanaǵy elderi qor qarajatyna Afrıkada aýylsharýashylyq jerlerin satyp alýda jón kórgen eken.
Sóıtip, bar qarajatty "jumys jasatý" úshin tıimdi baǵyttar qarastyrady, - dep jazady avtor.
"Adyrna" ulttyq portaly
