Memlekettik jáne Úkimettik baǵdarlamalardyń aıasynda Jambyl oblysy Sarysý aýdanynda aýqymdy jumystar qolǵa alynyp, birneshe jobalar júzege asýda. Osy oraıda oblys ákimi Nurjan Nurjigitov Sarysý aýdanyna jumys saparymen baryp, sondaı birqatar nysandardy aralady. Aldymen aımaq basshysy «Qazaq soda» kalıılengen soda óndirý zaýytynyń qurylys jumystarymen tanysty.
Búginde Sarysý aýdanynda elimizdegi alǵashqy kalıılendirilgen soda óndiretin zaýyttyń qurylysy júrgizilýde. Joba «Yildirim Holding» túrik kompanııasynyń enshiles kásiporny «Qazaq Soda» JShS-ne tıesili. Nysan 2023 jyly paıdalanýǵa beriledi. Joba 1 300 jańa jumys ornyn ashýǵa múmkindik beredi. Nysan qurylysyna 400 mıllıon AQSh dollaryn ınvestıııalaý josparlanyp otyr.
«Yildirim Holding»-tiń bas dırektory Ismaıl Djeılan munda qaldyqsyz ónim óndiriletinin atap ótti. I.Djeılan qyzmetkerlerge arnalǵan jataqhana salý, kásiporyn tóńireginde jasyl aımaq qurý josparlary bar ekenin de aıtty. Bas dırektordyń aıtýynsha, memleket tarapynan barlyq qoldaý kórsetilýde. «Bıznestiń jol kartasy – 2025» memlekettik baǵdarlamasy aıasynda elektr jelileri júrgizilgen, endi sý qubyryn tartyp, temirjol ınfraqurylymyn retke keltirý jumystaryn júrgizý kózdelýde.
Oblys ákimi jekelegen máseleler boıynsha aýdan basshylyǵyna ortalyq atqarýshy organdarmen birlesip sharalar qabyldaýdy tapsyrdy. Sondaı-aq Nurjan Nurjigitov kásiporynda jergilikti mamandardyń da jumys isteýi kerektigin atap ótti.
– Bul tek Sarysý aýdanynyń ǵana emes, oblystyń damýyna septigin tıgizetin asa mańyzdy joba, – dedi aımaq basshysy.
Munan keıin Nurjan Moldııaruly Jańatalap orta mektebine at basyn burdy. Jańatalap aýyldyq okrýginiń ákimi Temirlan Abdraevtyń aıtýynsha, bilim oshaǵynda 165 oqýshy bilim nárimen sýsyndaýda. Jalpy okrýgte 1 902 turǵyn tatý-tátti ǵumyr keshýde.
Mektep aýlasynda aımaq basshysymen kezdesken aýyl aqsaqaldary memlekettik qoldaýdyń arqasynda halyqty tolǵandyrǵan máseleler sheshimin taýyp jatqanyn aıta kelip, birqatar máselelerdi ortaǵa saldy.
– Búgingi tańda aýyl turǵyndaryn tolǵandyryp otyrǵan eń negizgi másele – sportzalǵa baılanysty. Aýyldaǵy jalǵyz mektepte sportzal joq. Eshqashan bolǵan da emes. Mektep ǵımaraty Keńes úkimetiniń kezinde jataqhana retinde salynǵan. Sondyqtan sportzal, májilis zaly, ashana qarastyrylmaǵan. Saldarynan oqýshylarymyz qys mezgilinde nemese kún sýyq kezderde sportzal retinde mektep kabınetterin paıdalanady. Al kún jyly kezde mektep aýlasyndaǵy atshaptyrym aýmaqta sportpen shuǵyldanady.
Eger zaman talabyna saı sportzal boı kóterse, tasada júrgen talanttardyń juldyzdaı jarqyraıtyny anyq qoı. Alaqandaı aýyldaǵy sportzalda sharbolattaı shyńdalyp ósken jastyń bolashaqta Olımp shyńyn baǵyndyrmasyna kim kepil?! Sondyqtan qurmetti Nurjan Moldııaruly, talaı tektini túletken Jańatalap aýyly turǵyndaryn alańdatqan máseleniń oń sheshimin tabýyna yqpal etýińizdi suraımyz, – dedi aýyl aqsaqaly, «Jeńis qaharmany» qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy Oryntaı Iztaı.
Jańatalap aýyldyq okrýgi ardagerler keńesiniń tóraǵasy Dúısenbek Pernebekov te sportzal máselesi kópten beri kóterilip júrgenin, biraq áli kúnge deıin ózekti kúıinde qalyp otyrǵanyn tilge tıek etti.
– Aýyldaǵy áleýmettik máseleler jyl sanap sheshilip, halyqtyń turmysy jaqsaryp keledi. Gaz tartylyp jatyr, aýyzsý kirgizilýde, jolymyz jóndelgen. Endi mektepke sportzal, ashana, májilis zaly salynsa, nur ústine nur bolar edi. Osydan birneshe jyl buryn oblys ákimi bolǵan Asqar Isabekulynyń kezinde qatyp qalǵan seń qozǵaldy. Bilim oshaǵyna kúrdeli jóndeý jumystary júrgizildi. Alaıda sportzaldyń syzbasy daıyn bolmaǵandyqtan keıinge shegerildi. Berdibek Mashbekuly da arnaıy kelip, kóp kómegin tıgizdi. Endi sizge deıin oblys ákimi bolǵan Asqar Isabekuly men Berdibek Mashbekuly bastaǵan jumysty ózińiz aıaqtap berseńiz eken, – dedi O.Iztaı.
Al Sarysý aýdany ákiminiń orynbasary Nurjan Nuralıev aýdan boıynsha tórt mektepte sportzal, ashana joq ekenin málimdedi. Jańatalap orta mektebine sportzal qurylysynyń jobasy ázirlenip, eksperttik saraptama qorytyndysy alynǵan. Qurylys jumystary kelesi jyly bastalady.
Osylaısha jaǵdaıǵa jan-jaqty qanyqqan N.Nurjigitov mektepti aralap kórdi.
Kelesi kezekte oblys ákimi «Igilik» óndiristik kooperatıviniń tynys-tirshiligine qanyqty. Jalpy kooperatıv 1995 jyly qurylǵan. Mal azyǵy ónimderin daıyndaýmen aınalysatyn kooperatıvtiń búginde 162 múshesi jáne 9 386,7 gektar jeri bar. Kooperatıv tóraǵasy Aslan Qaıratulynyń sózine súıensek, aýyl turǵyndary da jeke usaq sharýashylyqtarǵa qaraǵanda irilengen sharýashylyqtyń beretin paıdasynyń mol ekendigin túsine bastaǵan.
– Elimizde aýyl sharýashylyǵynda jumys isteıtin sharýashylyq sýbektilerin irilendirý máselesine kóp mán berilip keldi. Bul – durys saıasat. Óıtkeni, iri sharýashylyqqa ınvestıııa tartý, jańa tehnologııalar ákelý áldeqaıda jeńilirek. Munda mal tuqymyn asyldandyrý jumystaryn, ónimderdi ótkizý máselesin de jolǵa qoıýǵa bolady.
Búginde memleket tarapynan kooperatıvterge zań jóninde de, qarjylaı da jáne isti uıymdastyrý baǵytynda da barynsha kómek kórsetilýde. Kooperatıvke birigý degenimiz, mal men múlikti biriktirý emes, tek uıymdasyp ótkizý úshin ónimdi biriktirý bolyp tabylady. Biraq paıda birikpeıdi. Kim qansha ónim tapsyrsa, soǵan saı qarjy tabady. Mine, naq osy máseleni árbir azamattyń durys túsingeni abzal.
Eger usaq sharýashylyqtar birigip jumys istese halyqtyń da tabysy artyp, jaǵdaıy jaqsarady. Osy oraıda «Jambyl oblysy turǵyndarynyń turmystyq tabysyn arttyrý» jobasyn da atap ótý kerek. Pılottyq jobaǵa alǵashynda Sarysý aýdanynan Saýdakent aýyly endi. Bıyl da aýdannan bir aýyldyq okrýgti jobaǵa engizýdi josparlap otyrmyz. Al kelesi jyly ár aýdannan bes-alty okrýgti engizý josparymyz bar. Jalpy, jarqyn jobany jalǵastyrýǵa eshqandaı kedergi joq. Úkimet tarapynan barynsha qoldaý kórsetilýde. Nesıeni qaıtarýda da eshqandaı másele joq. Sondyqtan jambyldyqtar aldaǵy ýaqytta da jobanyń jemisin kóretin bolady, – degen Nurjan Nurjigitov mal azyǵyn daıyndaýǵa asa mán berýdi tapsyrdy.
– Ótken jyly qysqy mal azyǵy úshin 101 myń tonna shóp daıyndaý kerek bolǵanbyz. Biraq biz 200 myń tonna shóp daıyndap, jospar artyǵymen oryndaldy. Ári qys jyly bolyp, jınalǵan shóptiń 20-30 paıyzy ǵana paıdalanylyp, kóp bóligi sol kúıi tur. Bıyl da shóp bitik shyqty. Sondyqtan mal azyǵyn daıyndaýda eshqandaı másele týyndamaıdy. Artyǵymen jınap qoıýǵa kúsh salyp jatyrmyz, – dedi Sarysý aýdanynyń ákimi Marat Sultanǵalıev.
Nurjan Moldııaruly «Taraz kólik joly» jaýapkershili shekteýli seriktestiginiń asfalt zaýytynda da boldy. Seriktestiktiń Sarysý aýdanyndaǵy ókili Jumáli Orymbaevtyń aıtýynsha, zaýytta qurylys qumy, qıyrshyq tas, qum aralas qıyrshyq tastar óndelip, qıyrshyq tastyń ońtaıly qospasy jáne asfalt daıyndalady eken. Munda 10 adam turaqty jumyspen qamtylǵan. Zaýyt ótken jyly 50 myń tonnadan asa ónim óndirgen. Sarysý jáne Talas aýdanyn ónimmen qamtýda. Jumáli Orymbaev óz sózinde zaýytqa gaz jáne aýyzsý tartýǵa kómektesýdi surady. Nurjan Moldııaruly jobalyq-smetalyq qujaty daıyndalsa, qoldaý kórsetiletinin aıtty.
Aımaq basshysynyń aýdandaǵy jumys sapary «Solıanaıa kompanııa «Asyl tuz» jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginde jalǵasty. As tuzyn óndiretin jobanyń jalpy quny 710 mıllıon teńge bolsa, 70-ten asa adam jumyspen qamtylǵan. Joba basshysy Ádilbek Aqnazarov zaýyt jyldyq qýattylyǵyna jete almaı kele jatqanyn aıtyp, qolbaılaý bolyp turǵan máselelerdi ortaǵa saldy.
– Jobanyń jyldyq qýattylyǵy – jylyna 50 myń tonna ónim shyǵarý. Alaıda mejege jete almaı kelemiz. 2019 jyly – 13 258 tonna, 2020 jyly – 16 290, 2021 jyly – 13 830 tonna, 2021 jyldyń 1 maýsymyna deıin 6 257,92 tonna ónim shyǵardyq. Shıkizat tapshylyǵy jyldyq qýattylyǵymyzǵa jetýge múmkindik bermeýde. Qazirgi tańda shıkizat óndiretin ken orny joq desek te bolady. Ken oryndarynyń barlyǵy bos emes. Shıkizattyń kóp bóligi arzan baǵada Qyrǵyz Respýblıkasyna jóneltilýde. Osy oraıda, bizdiń usynysymyz – Qyrǵyz eline shıkizatty emes, bizdiń zaýyttyń daıyn ónimin jiberý. Odan bólek tasymaldaý máselesi de kóp qıyndyq týyndatýda. Sondyqtan temirjol tuıyǵy salynsa jón bolar edi, – dedi Á.Aqnazarov.
Osy oraıda aımaq basshysy ken oryndarynyń basshylarymen, ózge de quzyrly mekeme basshylarymen kezdesip, atalǵan máselelerdi sheshý úshin qoldaý kórsetetinin aıtty.
Sonymen qatar Nurjan Moldııaruly Jańatas qalasynyń ortalyq jylytý qazandyǵyn tabıǵı gazǵa aýystyrý jobasymen, «Jańatas» jel elektr stansasynyń. «EvroHım-Tyńaıtqysh» JShS-niń fosfor untaǵyn óńdirý zaýytynyń jumysymen tanysty.
Nurjan Nurjigitovtiń jumys sapary aýdan aktıvimen ótken jıynda qorytyndylandy. Basqosýda aýdan ákimi Marat Sultanǵalıev áleýmettik-ekonomıkalyq damýy týraly esep berdi.
Kezdesýde aýdan turǵyndary da sóz alyp, eldi mekenderdi gazdandyrý, halyqty jumyspen qamtý, jol, qurylys, ekologııa, basqa da san saladaǵy ózekti máselelerdi jetkizdi.
Jıynda sóz alǵan Nurjan Moldııaruly kóterilgen máseleler nazarda ekenin, kezeń-kezeńimen sheshimin tabanynyn málimdedi.
– Aýdanda atqarylǵan jumystar az emes. Biraq kemshilikter de bar ekenin joqqa shyǵara almaımyz. Halyqty tolǵandyrǵan máseleler barshylyq. Alaıda barlyq máseleni bir jylda sheship tastaý múmkin emes. Máselen tek Sarysý aýdanyn gazdandyrýǵa kóńil bólip, Moıynqumdy umyt qaldyra almaımyz. Sondyqtan bizge ýaqyt berińizder. Jospar boıynsha sizder kótergen árbir másele oń sheshimin tabatyn bolady.
Osy oraıda aıryqsha aıtyp ótkim keletini – barlyq jaýapkershilikti jergilikti atqarýshy organǵa artyp qoıýǵa bolmaıdy. Ákimdik pen halyq bir jeńnen qol, bir jaǵadan bas shyǵaryp aýyzbirshilikte jumys istesek qana kez kelgen qıyndyqty eńsere alamyz. Bir jylda aýdan ákimi aımaqtaǵy barlyq máselemen jiti tanysyp shyqty dep oılaımyn. Endi sol máselelerdi sheshýge kúsh salýǵa kerek, – dedi Nurjan Nurjigitov.
