Búgingi kúni zaman talabyna saı erekshe úlgide qoldan tigilgen ulttyq kıimder úlken suranysqa ıe. Kóneniń kózin qaıta jańǵyrtyp, qazaqtyń zamanaýı ulttyq beınesin qalyptastyramyn dep aldyna zor maqsat qoıyp, soǵan jetý jolynda talmaı talaptanyp júrgen «MadinaQuandyQ» shyǵarmashylyq stýdııasynyń ıesi, «Qapsyrma» ulttyq kıimdi nasıhattaý jobasynyń avtory – Madına Qýandyqqyzyn oqyrmandarymyzben keńirek tanystyrýdy jón kórdik. Madına Qýandyq – etnodızaıner, konstrýktor-pishýshi ári kópbalaly áleýmettik kásipker. Ol kópbalaly jáne áleýmettik toptaǵy analarǵa tigin tigýdi tegin úıretip, óz kásipterin ashýǵa qoldaý kórsetip, ulttyq qolónerge ekinshi tynys berip júr.
ÁKENIŃ QANYMEN, ANANYŃ AQ SÚTIMEN DARYǴAN QOLÓNER
Es bilgeli qolónerge jaqyn bolyp óstik. Ákem jaǵynan úlken ájem quraqshy bolǵan. Ájem on saýsaǵynan bal tamǵan ismer, atam at ábzelderin jasaǵan usta boldy. Naǵashy ájem tiginshi edi. Anamyz – sýretshi, syzý, eńbek pániniń muǵalimi. Bala kúnimizden bizge kıim tigip beretin. Oıý úlgisin jasaýdy osy anamnan úırendim. Qolymyzǵa qaǵaz, qaıshy alyp oıý oıyp otyratyn edik. Qoıdy da ózimiz qyrqatynbyz. Júnin jýyp, tútip, urshyqpen ıirip, mata toqıtynbyz. Kıimderdiń barlyǵyn osylaı qoldan tigetin edik... Bul maǵan jat nárse emes. Qazir kóbi mentor, nastavnık degendi taýyp alyp, YouTube-tan qarap, arnaıy kýrstarǵa baryp, kitaptan oqyp jatady. Kishkentaıymyzdan osynyń bárin kórip óskendikten bolar, qolóner janyma erekshe jaqyn boldy. Basqa mamandyq týraly oılamadym da...
SÚIIKTI ISIM KÁSIBIME AINALDY
2000 jyly 9-synypty bitire sala, elordaǵa kelip Tehnologııalyq kolledjge «Tigin óndirisi jáne kıimderdi úlgileý» mamandyǵyna oqýǵa túsip, 2003 jyly támámdadym. Ol jerden kásibı túrde bilim alyp, modeler-konstrýktor, pishýshi, tiginshi ýnıversal bolyp shyqtym. Bir orynda toqtap qalmaı, alǵan bilimimdi ary qaraı damytamyn dep sheshtim. Haute couture, nemis, ıtalıandyq, neopalıtandyq t.b. tigin tigý tehnologııalaryn meńgerdim. Alǵashqy eńbek jolymdy osydan 20 jyl buryn "Kovaleva Sán úıinde" bastap, belgili modeler-konstrýktor Nına Kovalevamen birlesip jumys istedim.
Eń alǵashqy taqııalarymdy sol jaqta tikken edim. Buryn meniń atam sol taqııany tastamaı «Meniń nemerem tikti» dep maqtanyp kıip júretin edi. Qazir endi ózim «Meniń qolymnan shyqqan dúnıeni atam kıdi» dep maqtanyp júrmin...
Odan keıingi jyldary elimizge belgili dızaınerler - Dınara Satjan, Naıl Baıkýchýkovtiń komandasynda jumys istep, tájirıbe almastym.
ULTTYQ KIIMDI KÚNDELIKTI TASTAMAI KIEMIN
Ulttyq kıimdi kúndelikti ómirde kıip júrý maǵan tańsyq emes. Ájelerimiz, analarymyz barlyǵy kóz aldymyzda osylaı kıinip júretin edi... Áli esimde, qazaqsha kıimdi ózime tigip, kıip júrgen kezderimde kóbisi menen «qaıdan aldyń» dep suraǵan saıyn «ózim tiktim» dep emes, «ápkem satyp alyp berdi» dep aıtatynmyn. Sebebi, ol kezde «qoldan tigilgen kıim halyqqa qyzyq emes, qolóner áli damyǵan joq» dep oılaıtynmyn.
Sodan ýaqyt óte kele kópshilik artymnan qalmaı, «osyndaı ádemi kıimderdi qaıdan aldyń» dep qoımaǵasyn «ózim tiktim» dep aıta bastadym... Sóıtip qazaqsha kıimge suranys kóbeıdi. Adamdarǵa arnaıy tige bastadym. Klıentter de osylaı jınaldy. Qoldan tigilgen kıim dúkendegi daıyn kıimderge qaraǵanda áldeqaıda qymbat bolsa da, halqymyzdyń ulttyq kıimge degen qyzyǵýshylyǵynyń bar ekenin jáne ol kúnnen-kúnge ósip kele jatqanyn baıqadym.
ULTTYQ KIIMDERIMIZBEN MAQTANÝYMYZ KEREK
Taqııany basymnan tastamaı, qamzol, kóılegimdi kıip, ulttyq kıimderimizdi ne sebepti tigip, nasıhattap júrsiz deısiz ǵoı... Qazaqtyń ıisi múńkip turýy kerek. Bizdi syrttan kórgender qazaq ekenimizdi bilip turýy kerek. Shetelge shyqqan kezde de únemi qazaqsha kıinip júremin. Barlyǵy «This is Kazakhstan!» dep tańǵalyp, baǵalap jatady. Shynymen biz óz ulttyq kıimderimizben maqtanýymyz kerek. Bul maqtanýǵa turarlyq nárse.
Burynǵy kezdiń kıimderin qarasańyzdar... Grekter te, úndiler de, orystar da oranyp kıingen. Al bizdiń ata-babamyz atty da qolǵa úıretken, kıimdi de jeke-jeke kıgen. Atqa minýge yńǵaıly bolsyn dep shalbardy da oılap tapqan. Etikshiler de bizden shyqqan eken. Qazaqtar osyny shyǵardy dep orys shyǵystanýshylary da óz eńbekterinde jazyp, dáleldep ketken.
ULTTYQ KIIM TIGÝDI ÚIRENGISI KELETIN QYZ-KELINShEKTER ÓTE KÓP
Osydan 5 jyl buryn maǵan «Sizdiń qolyńyzdan shyqqan kıim ústimizde ádemi turady jáne tigilgeni de kórinbeıdi. Týra dúkennen satyp alǵandaı, bizge bar biletinińizdi úıretińizshi» dep adamdar kele bastady. Sol kezderi jalǵa alǵan ofıstiń ishi tar bolǵandyqtan tek 1-2 oqýshydan alyp otyrdym. Mine, qazir 10-25-ke jýyq adamǵa tiginshilikti úıretip, ustazdyq etip júrmin.
Qolóner adamdardyń suranysynda bar. Barlyǵy tek ulttyq kıim tigýdi ǵana emes, sondaı-aq ulttyq dástúrdi ustanǵysy keledi. «Siz, Qazaq elinde naǵyz qazaqqa tán ulttyq tárbıeni saqtap qalǵansyz. Buny bir jerden oqyp alyp, ne bolmasa jattap alyp, aıtyp júrgen joqsyz. Ákeniń qanymen, ananyń sútimen daryǵan qolóner taqyryby boıynsha bizge dáris oqysańyz, sizdiń dáristerińizdi tyńdaǵymyz keledi» degen suranys kóbeıgesin ustazdyqty da qolǵa aldym.
KIIM TIGERDE ARNAIY AFFIRMAIIa AITAMYN
Biz ejelden sóz qadirin uǵynǵan dana halyqpyz ǵoı. «Batamen el kógerer», «Jaqsy sóz jarym yrys» degenge sengen qazaq halqy batany ıgi jaqsylyq pen sáttiliktiń bastaýy dep, oǵan tereń mán bergen. Bala kúnimizden ata-ájelerimizdiń aýzynan «Kósegeń kógersin», «Órkeniń óssin», «Alla abyroı bersin» degen izgi tilekterdi estip óstik. Bir-birimizge qarǵys emes, tek qana alǵys aıtaıyqshy dep, ózim de klıentterdiń kıimin tigip otyryp «Osy kisiniń joly ashylsyn! Qatarynyń aldy bolsyn! Juldyzy joǵary bolsyn!» dep shyn júregimmen aq tilegimdi arnaımyn. Árýaqtarǵa arnap jeti shelpekti ılegende de, búkil árýaqtardy aıtyp ıleımiz ǵoı. Sol sııaqty men kıim tikken kezde de osynyń barlyǵyn aıta bastadym.
Búgingi tilmen aıtqanda affırmaııa deıdi ǵoı. Klıentterim qaıtyp kelgen saıyn maǵan «Osy sizdiń qolyńyzdan shyqqan myna pıdjakty kısem, men osyndaı osyndaı kelisim-sharttarǵa otyramyn, osyndaı osyndaı belesterdi baǵyndyrdym» dep alǵystaryn jaýdyrady. Anamnyń aıtýynsha, bizdiń ata-babalarymyz da kıim tigerde batasyn aıtyp tikken. Mysaly, atamnyń kıiminiń ishinde qyzyl jip ne úshin tigilgen dep suraǵanymda, «kóz tımesin» dep jaýap bergen edi. Bylaı qarasańyz, osynyń barlyǵynda úlken ıdeıa, tyń fılosofııa jatyr. Qazaqtyń jáıdan-jáı isteı salǵan nársesi joq. Án aıtsa da, tamaq pisirse de, kıim tikse de – ar jaǵynda fılosofııa turady.
ÁR OIý-ÓRNEKTIŃ MAǴYNASY BAR, ORYNSYZ QOLDANÝǴA BOLMAIDY
Mysaly, qazaq álipbıinde 42 árip bar. Osy 42 áriptiń kómegimen jýrnalıst, aqyndar úlken bir poemalar, esseler jazasyzdar, poezııalar shyǵady. Ánshilerdi qarasaq, 7-aq nota bar. Sol 7 notadan keremet ánder, jyrlar shyǵarady. Úlken bir kompozıııalar dúnıege keledi. Sol sııaqty bizdiń qolónershiler de tústerdi almastyra otyryp, basqa tús alady. Bizdiń oıý-órnek tek 4-aq túrge bólinedi. Ol kosmogonııalyq, ósimdik tektes, zoomorftyq jáne geometrııalyq órnek. Biraq biz osydan qanshama keremet dúnıeler shyǵaramyz.
Biraq, ár oıýdyń tereń maǵynasyna úńilmeı, ońdy-soldy orynsyz qoldanýǵa da bolmaıdy. Mysaly, etikke «qoshqar múıizdi» túsirýge bolmaıdy. «Bitpes» oıýy – ol seniń urpaǵyń ósip-órkendesin, urpaǵyń jalǵassyn degen maǵynany bildiredi. «Itquıryq» degen oıýdy dushpandar tabalamasyn dep tek shapannyń shetterine qoldanǵan. «Dushpandar tóbege shyqpasyn» dep ony bas kıimge salmaǵan. Mýzeıde saqtalǵan Abylaı hannyń shapanynda ıtquıryqtyń oıýy bar. Oıýlar syr shertedi degen bar. Túsine bilgen janǵa ár oıýdyń sakraldy maǵynasy bar. Adam úndemeı tursa da, oıý barlyǵyn aıtyp turady.
TAQIIa TRENDKE AINALYP, ÁLEMDI JAÝLAIDY
Bizde qazaqtardy tek sáýkelemen ǵana tanyp jatady ǵoı. Taqııa qazir trendke aınalyp, barlyǵy tigip jatyr. Qazaq qyzdarynyń bári taqııa kıip júr. Er-azamattarymyz da taqııa kıip júr. Meksıkada sombrero, Saýd Arabııada chalma, Franııada beret... Nege qazaqtarǵa taqııamen álemge tanylmasqa? Durys tendenııa!
Bizde tóbege kıetin taqııany – «Tóbeteı» dep ataǵan. Orystar «Tıýbeteıka» dep aýdaryp alǵan ǵoı. Ózbekter tórtburyshty úlgide tigedi. Tatarlar men túrikter ortasyn jıyryp tigedi. Evreıler shashaqty etip tigedi. Bizde «úkili taqııa» bolǵan jáne ǵalamtordan qarasańyzdar, Máshhúr Júsip Atamyzdyń úkili taqııasy áli kúnge deıin óziniń mýzeıinde saqtalǵan.
Biz bala kezimizden taqııa kıetinbiz. Qazir áıel adamdar «taqııa kımedi» dep jatyr. Shynymen áıelder taqııa kımegen, biraq boıjetken qyzdar «úkili taqııa» kıgen. Ary qaraı boıjetken kelin atanyp, oramal tartqan. Bul jerde de úlken fılosofııa jatyr. Mysaly, uzatylyp bara jatqan qalyńdyq sáýkele kıedi, kelin oramal tartady, ary qaraı jaýlyq, qasaba, kımeshek... Aq jaýlyqty ana deımiz. Bizde bas kıimderdiń san alýan túri bar. Ne kıem deseń de tabylady.
Qazir men júndi ıirip taqııa jasap júrmin. Mundaıdy bizdiń elde tek bir jerden ǵana kórdim. Biraq olar taqııa retinde emes, erlerdiń bas kıimi retinde jasap júr. Nege júnnen taqııa jasamasqa? dep oıladym.
TAQIIaNYŃ BIR ǴANA AVTORY BAR, OL - QAZAQ HALQY
Áleýmettik jelide buryn birge jumys istegen Janna Bektemisova esimdi qolónershi «Madına meniń taqııa tigýdegi avtorlyq tehnıkamdy urlap aldy» degen aqparat taratyp júr eken. Halyqtyń qolónerin qalaı urlap alýǵa bolady? Múmkin emes qoı. Máseleniń baıybyna bara bermeıtin adamdar shynymen de solaı oılap qalýy múmkin. Iá, Janna Bektemisovamen birlese jumys istegenimizde, taqııalardy zyǵyr matadan jasap, qazaqtyń oıý-órnegin sala bastaǵanymyz ras.
Biraq, baıqap qarasańyzdar, Japonııa, Malaızııa, Anglııa t.b. syndy álem elderi de óz kıimderine osyndaı oıý-órnekter túsiredi. Bul meniń ne bolmasa Jannanyń ózdiginen ashqan «jańalyǵy» emes. Bul álemde bar tájirıbe. Jannanyń taqııany kesteleý tehnıkasy «kamlanıe sherstıý» dep atalady, al men «zer taqııa», «syryp taqııa», «marjandy» taqııalar tigemin. Iaǵnı eshkimniń eshqandaı avtorlyq quqyǵyn buzyp turǵan joqpyn.
Bir aıta ketetin jaıt, qazirgi qolónershilerdiń qolynan shyqqan taqııanyń jalǵyz ǵana avtory – ol qazaq halqy. Qolóner – bir ǵana adamǵa tıesili dúnıe emes. Ony eshkim eshqashan ózine ıemdenip ala almaıdy. Sondyqtan biz eshkimge «sen ondaı taqııa tikpe» dep shekteý qoıa almaımyz. Adam istegendi adam isteıdi. Qolóner - burynnan jalǵasyp kele jatqan uly dástúr, barlyq qazaqqa tán ortaq shyǵarmashylyq.
Qazir «Rýhanı jańǵyrý» dep jatyrmyz ǵoı. Sol sııaqty biz de qolónerdi damytyp, ár túrli tehnıka qoldanyp, ispen «Rýhanı jańǵyryp» jatyrmyz. Zaman bir orynda turmaıdy, talǵam ózgerip otyrady. Sol sııaqty Ulttyq kıimderge de ár adam óz qalaýynsha basqasha stıl berip, túrlendire alady, jandandyra alady. Ulttyq kıimderdi trend retinde usynyp, nege zamanaýı qazaǵy brend shyǵarmasqa?
QAPSYRMA - JAI ZERGERLIK BUIYM EMES
Meniń ózimniń «Qapsyrma» ulttyq kıimdi nasıhattaý degen avtorlyq jobam bar. Biraq, mysaly erteń siz qazaqsha kıinip júrseńiz, men sizge kelip «Buny tek men ǵana kııýim kerek», «Men ǵana nasıhattaýym kerek» dep aıta almaımyn ǵoı. Olaı isteýge bolmaıdy.
Bala kezimde ájemniń qapsyrmasyn kóneniń kózi dep, ózime mura retinde alyp qalǵan edim. Keıin 2019 jyly sol qapsyrmany alyp, belbeý retinde ózime tigip aldym. Taza kúmisten jasalǵan. Qapsyrma jaıly ıdeıa osydan týdy. Babadan qalǵan uly muramyzdy qaıta jańǵyrtamyn dep sheshtim. Sodan beri elge tanymal belgili zerger - Berik Álibaıdyń qapsyrmalaryn klıentterge beldik retinde jasap, birlesip jumys jasap edik.
Qapsyrma - jaı zergerlik buıym emes. Maǵynasy tereńde jatyr. Kózden, tilden saqtaıdy. Qapsyrma moıynǵa, aıaqqa, qolǵa taǵylmaıdy. Tek belde, tek kindik tusynda turady. Qazaq qyzy eshqashan kindigin ashyp júrmegen. Kindik qany tamǵan jer, kindigi úzilmegen dep aıtyp jatady ǵoı. Beldikti jasaǵan kezde qapsyrma neǵurlym úlken bolsa, ol áıeldiń dárejesiniń soǵurlym úlken ekenin bildirgen. Mysaly, adam óz aldyna kelgen áıeldi qapsyrmasyna qarap bilgen. «Dárejesi joǵary kelinshek, kópbalaly ana» ekenin sodan bilgen. Sondaı-aq, belbeý degen belden tómen aýyr syrqattardyń aldyn alady. Energııanyń bári jerden keledi, sony joǵary kótermeý úshin bári belden tómen qalatyndaı, aıaqta nyq turatyndaı ózindik qasıetke ıe.
QAZAQ ÁIELINIŃ ZAMANAÝI BEINESIN QALYPTASTYRǴYM KELEDI
Biz qyz-kelinshekterge qazaqsha ulttyq kıimdi tigýdi úıretken kezde tek «qazaq áıeliniń garderobymen» shektelmeımiz, biz «qazaq áıeliniń zamanaýı beınesin» qalyptastyrǵymyz keledi. Ókinishke qaraı, qazirgi qazaq qoǵamy ulttyq bolmysynan ajyrap, óziniń ádet-ǵurpyn, salt-dástúrin umytyp, onyń ornyna ózgenikin sińirip álek...
Mysaly, buryn úıde qonaqtarǵa qyz balalar dastarhan jaıyp jatqan kezde qolynda qustumsyq saqınasy bolǵan jaǵdaıda ol úıge birden sóz salǵan eken. Eger boıjetken attastyrylmaǵan bolsa birden quda túsken. Qustumsyq saqınasy – "óz erki ózinde", "qyzdyń basy bos", "teńin tappady" degen uǵymdy bildirgen. Eki jas bas qosyp, qudalar jeke aq otaýyn tigip, 30 kún oıyn 40 kún toıyn jasaǵannan keıin qyzdyń anasy «Myna saqına qashan artqa keledi» dep qustumsyqty kútedi. Eger saqına artqa kelse, turmysqa shyqqan qyz sol úıde ózderiniń qyzyndaı bolyp ketkenin, ol jaqta oǵan eshqandaı qyspaqqa túspegenin bildirgen.
Anasy qudaǵıyna alǵys retinde «qudaǵı júzikti» syılap, óziniń analyq alǵysyn aıtqan. «Meniń qyzym seniń úıinde qul sııaqty emes, kún sııaqty emes, qyzdaı bolyp júr eken. Qyzymyzdy óz qyzdaryńyzdaı kórgenderińizge raqmet» dep qudaǵı júzigin aparyp bergen. Bul da bir keremet dástúr. Qazir qustumsyqtyń mán-maǵynasyn bilmeı, barlyǵy taǵyp júr ǵoı. «Otaǵasy qaıtys bolǵan ǵoı, turmysqa shyǵatynyn bildirip taǵyp alǵan shyǵar» dep sondaı maǵynada oılap qalamyz. Sóıtsek, ol apalarymyzǵa saqınanyń syrtqy formasy unap, qyzyǵyp ala salǵan eken. Birneshe márte suraǵanymda, kóbisi qustumsyqtyń maǵynasyn bilmeıtinine kózim jetti.
Qyz balalardyń shashbaýynda da úlken maǵyna jatyr. Mysaly, eger qyz balalar shashyn ekige órip, shashbaý taqsa, onyń boıjetken ekenin alystan-aq bilgen. Kóp nárse júris-turysyna da baılanysty bolǵan. Shashbaýy saldyr-gúldir bolsa, minezi de sondaı qyz dep baǵa bergen. Mysaly, er adamdar ózderiniń arasynda artyq áńgime aıtyp jatsa, shashbaýdyń syldyryn estı sala, birden áńgimelerin toqtatyp, «Áli turmys qurmaǵan boıjetken ondaı áńgime estimesin» dep áńgimeni basqa jaqqa burǵan...
Turmysqa shyqqan qyzdar shashtaryn ekige óredi, biraq ekeýin eki bólek jibermeıdi, mine «men teńimdi taptym, meniń joldasym bar» dep bir ǵana shashbaý taqqan. Áıel adam úıinde er-azamat qaıtqan kezde ǵana shashyn jalbyratyp, jaıyp júrgen. Esik aldynda da shash jaıyp júrýge bolmaıtyn edi... «Jaman yrym shaqyryp jatyrsyń, baıyń óldi me» degendi úlken ájelerimiz únemi aıtyp otyratyn edi.
KÓPBALALY ANALARǴA TIGIN TIGÝDI TEGIN ÚIRETEMIN
Ózgeler «taqııa trendte» dep tek paıda kórip jatsa, men budan paıda kórip jatqan joqpyn. Qaıta «bul taqııany basqa kelinshekter de úırensin» dep barlyǵyna tegin úıretip júrmin. Ózim kópbalaly ana, áleýmettik kásipker retinde byltyr tigin ehyn ashý úshin 4 mln teńge qaıtarymsyz grant utyp aldym. Memleketten bólingen qarajatqa tigin mashınalaryn satyp alyp, kópbalaly analar men áleýmettik osal toptarǵa kómek kórsetýdemiz. Úıde otyryp qalmaı, ózderi de osyndaı kásipti dóngeletip jasasyn degen maqsatta tiginshilikti úıretetin tegin oqytý kýrsyn ashtyq. Áleýmettik kásipker retinde basqa kelinshekterge óz kásibin ashýǵa barynsha kómektesemin.
BIZDE ShIKIZAT BOLMAǴASYN KIIMNIŃ DE BAǴASY QYMBAT
Osylaısha qazaqtyń ulttyq kıiminiń qoldaný aıasyn keńeıtip jatyrmyz. Sebebi, Qyrǵyzstan, Ózbekstanda árbir aýlada, ár úıde barlyǵy ulttyq kıimdi tastamaı kıip, ózderi tigedi. Ókinishke qaraı, bizde shıkizat bolmaǵasyn barlyq kerek-jaraqty shetelden ákelýge zárýmiz. Sol úshin de qoldan tigilgen kıimderdiń baǵasy aspanǵa sharyqtap tur... Kóbine premıým, lıýks segmentte tigemiz. Italıandyq matalardy qoldanamyz. Oǵan túsinistikpen qaraýymyz kerek. Bizde shıkizat joq. Ne jip óndirmeımiz, ne mata óndirmeımiz, ne ıne óndirmeımiz... Barlyǵy shetelden kelgesin, kıimderdi teginnen-tegin usyna almaımyz. Óziniń aqshasyn aqtaýy kerek...
Áleýmettik kásipker bolý úshin de, modeler-konstrýktor, kıim pishýshi bolý úshin de arnaıy bilim alyp, izdenip oqydym. Júnmen durys jumys jasaýym úshin Kamıla degen ustazymnyń «Kıiz basý» kýrsynan óttim. Barlyq otbasym tiginshilikpen aınalyssa da, qolónerge bala kúnimnen jaqyn óssem de, quraq kórpe tigýdi belgili etnodızaıner Yrza Tursynzadan úırendim.
Bul jerdegi aıtarym, tiginshilikpen aınalysý úshin de, jalpy kez-kelgen mamandyqta jetistikke jetý úshin únemi izdeniste júrý kerek. Sol kezde ǵana belgili bir jetistikterge qol jetkizemiz. Ońaı eshnárse joq. Búgin «taqııa trend eken» dep men taqııa tigeıin, maska tigeıin dep Iýtýbtan qarap, jeńil aqshanyń sońynan ketýge bolady. Ár nárseniń mán-maǵynasyn tereń túsinip, jaýapkershilikti sezine bilýimiz kerek. Qolóner oınaıtyn oıynshyq emes...
Áńgimelesken Zarına ÁShIRBEK,
"Adyrna" ulttyq portaly
