Qoǵamda «Bazz Laıter» mýltfılmine qatysty daý basylar emes. Daýdyń basy Nurtastyń jazbasy, artynsha mınıstrliktiń jaýaby bolsa da, bul mýltfılmge baılanysty daý-damaı álemde áldeqaıda buryn bastalǵan-dy. Álqıssa.
«Bazz Laıter» álemge áıgili «Pixar» jáne «Walt Disney Pictures» kompanııalarynyń ónimi. «Oıynshyqtar hıkaıasy» mýltfılminiń jalǵasy bolyp sanalady. Bazz ǵarysh álemin sharlaýshy reındjer jáne týyndy hıkaıasy oıdan shyǵarylǵan ǵalamsharda ótedi. Mýltfılmdi jasaýǵa jıyntyǵy 200 mln dollar qarjy ketken jáne oǵan jarnamasy da kiredi. Bul adamzat tarıhyndaǵy eń qymbat mýltfılmderdiń biri sanalady.
«Bazz Laıterdi» kórsetilimi Batys elderinde sátti ótti. Alaıda Taıaý Shyǵys pen Ońtústik Shyǵys Azııada Bazzdyń basy daýǵa qaldy. Nege? Sebebi mýltfılmde LGBT ókilderin nasıhattaý elementteri bar dep, birshama elder ony kórsetýden bas tarty. Mysaly Mysyr, Indonezııa, Lıvan, Kýveıt, Malaızııa, Saýd Arabııasy, BAÁ elderinde bul týyndy teatrǵa jiberilmedi. Al Qytaıda LGBT qundylyqtaryn nasıhattaýy múmkin degen tustaryn qıyp tastaýdy talap etti.
Mýltfılmde qyz keıipker Alısa Hotornnyń áriptesi, qurbysymen súıisetin sáti kórsetiledi. Bul kórinisti kóptegen musylman elderi LGBT-ny ashyq nasıhattaý jáne qundylyǵymyzǵa shabýyl dep málimdep, týyndyny kórsetýden bas tartty. Mýltfılm ishindegi sol bir ersi kórinisti kompanııa o basta qıyp tastaýǵa kelisken bolatyn, alaıda artynsha kompanııa barlyǵyn báz qalpynda qaldyrdy.
«Bazz Laıterdiń» daýy Qazaqstanǵa da keldi. Qoǵamda týyndyny kórsetý nemese kórsetpeý kerektigi jaıly daý týdy. Belgili rejısser, akter Nurtas Adambaı «LGBT elementteri bar, jas urpaqqa keri tárbıe beretin mýltfılmdi kórsetpeý kerek» dep jazdy. Ony qoldaýshylar men qarsy bolýshylar pikiri áleýmettik jelini jaýlap aldy. Biri «kórsetý kerek, ár adamnyń tańdaýy bolýy qajet» dese, endi biri «tárbıe tal besikten, balalarǵa kórsetýge bolmaıdy» dep jatty. «Bir adamnyń oıy qoǵamnyń tańdaýy bolmaýy tıis, enzýra» degender de tabyldy.
Mádenıet jáne sport mınıstri Dáýren Abaev 14 shildede daýdyń núktesin qoıyp, «El azamattary men BAQ ókilderi tarapynan sheteldik «Bazz Laıter» anımaııalyq fılmine qatysty kóptegen suraq kelip tústi. Jaýabymdy osy post arqyly jetkizýdi jón kórdim. Atalǵan kartına Qazaqstan kınoteatrlarynda kórsetilmeıdi» dep jazdy.
Artynsha mınıstr taǵy bir jazba jarııalap, bylaı dedi:
«Bizdiń elde enzýraǵa tyıym salynǵan. Sondyqtan mınıstrlik Qazaqstanda «Bazz Laıter» anımaııalyq fılmin kórsetýge tyıym salǵan joq. Meniń jazbamda ondaı sóz joq. Maǵan bul týyndyny elge taratý jumystary júrgizilmeıtinin aıtty. Odan ári BAQ pen birqatar blogerlerdiń ózderi qorytyndy jasap, aqparatty taratyp áketti. Osyǵan baılanysty birqatar nıýanstardy atap ótken jón.
Birinshiden, birqatar BAQ ókilderiniń Qazaqstanda mýltfılmniń kórsetilýine tek prodıýser Nurtas Adambaı ǵana qarsylyq tanytty degen málimdemeleri shyndyqqa saı kelmeıdi. Qazaqstanda 35000 qol jınaǵan Bazz Laıterge tyıym salýdy talap etken petıııa onlaın rejımde bastalǵanyn kópshilik aıtpady. «Tyıym salynbasyn» degender sany petıııada bar bolǵany 4 myńǵa jýyq edi. Ákimdikterdiń málimetinshe, mıtıngi ótkizýge ótinishter birden birneshe óńirde kelip túsken.
Mınıstrlik pen jergilikti atqarýshy organdarǵa azamattardan kóptegen ótinishter tústi. Bul kóńil-kúıdi eskermeý – elimizdiń qarapaıym azamattarynyń únin elemeý degen sóz. Ashyq memlekettik quraldar osy úshin jasalǵan ǵoı.
Ekinshiden, bizdiń saraptama kórsetip bergendeı, kópshiliktiń ashýyna birjynystylar arasyndaǵy súıisý faktisi emes, týyndyda birjynystylar arasyndaǵy mahabbattyń otbasylyq qundylyq retinde kórinis tabýy sebepker bolǵan.
Biz mınıstrlik retinde mundaı sıýjetterdi zańǵa qaıshy bolmasa, etıkalyq turǵydan baǵalamaımyz, biraq qoǵamdyq pikirdi de eskermeýge bolmaıdy.
Úshinshiden, joǵaryda aıtylǵandardyń barlyǵyn taldaı kele, mınıstrlik fılmniń Qazaqstan Respýblıkasy aýmaǵyndaǵy resmı dıstrıbıýtorymen birneshe ret keńester júrgizdi. Belgili bir usynystar aıtyldy. Týyndyny kórsetýge tyıym salynbady. Degenmen, fılmderdi jalǵa berý – bul bıznes. Al bıznes árqashan táýekelderdi, onyń ishinde boljaýy qıyn saldaryn eskeredi.
Joǵaryda atalǵan barlyq faktorlardyń jıyntyǵynda fılmdi prokatqa jibermeý týraly sheshim qabyldandy», - dedi mınıstr.
Osylaısha fılm aıasyndaǵy daý azaıyp, týyndy kórsetilmedi. Alaıda bul oqıǵa «bizdiń urpaq ne kórip júr, ne estip júr» degen suraqty qozǵap ketti. Onyń jaýabyn qoǵam, halyq, jekelegen tulǵalar men bılik ókilderi birlese izdeýi tıis. Fılm ol qashanda ıdeologııa. Qaı eldiń týyndysyn kórseń, sol eldiń bir ıdeologııalyq ushqynyn alasyń. Sondyqtan mundaı daý azaıý úshin mýltfılmder men fılmderdi túsirý salasyna bólinetin qarjy men qoıylatyn talap ta artýy tıis. Tarıh, til, mádenıet pen ónegeni otandyq kózqaraspen kórsete biletin týyndy artqan sátte, kınoteatrda tańdaý da bolady.
Al Qazaqstandaǵy «Bazz Laıter» daýy kórshiles Qyrǵyzstanǵa endi jetti. Qoǵam mýltfılm ishindegi sıýjetti de talqylap jatyr. Mýltfılm qyrǵyz prokatynda joq. «Cinematica» kınoteatrlar jelisi onyń kórsetilmeıtinin habarlaǵan edi. Jeliniń dırektory Almazbek Qaıypovtyń aıtýynsha, Qyrǵyzstannyń dıstrıbıýtory Qazaqstan bolyp tabylǵandyqtan, týyndyny kórsetý múmkin emes...
Ashat QASENǴALI
”Adyrna” ulttyq portaly
