Bul týraly búgin Májilis otyrysynda «Aq jol» partııasy frakııasynyń depýtattyq saýalyn Serik Erýbaev málimdedi.
QR Bas prokýroryna
QR Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrine
Kaspıı teńiziniń jaǵalaýyndaǵy Atyraý jáne Mańǵystaý oblysy saılaýshylarmen kezdeskende, sol óńirdiń balyqshy qaýymdastyǵynyń mıllıondaǵan aıyppul tólep, tipti keıbireýleri sottalyp, túrmege qamalǵan azamattar men olardyń otbasylarynyń jan-aıqaıyn kórdik. Oǵan sebep Qazaqstan Respýblıkasynyń Qylmystyq Kodekstiń 335, 339 baptarynyń óte qatańdyǵy. Mysal retinde, úılengenine eki aı bolǵan Qaraqııa aýdanynyń turǵyny Nurbek degen azamatqa óziniń avtokóligimen balyqshylardyń balyǵyn aparyp berýge jaldanǵany úshin 339-shy bappen bes jylǵa sottalyp, múlki tárkilenip, 145 mln. 290 myń teńge aıyppul salynǵan.
Qazaqstan Respýblıkasy Mınıstrler Kabınetiniń 1994 jylǵy 22 jeltoqsandaǵy qaýlysymen, balyq aýlaý men óndirý obektisi bolyp tabylatyn, óte sırek jáne joıylyp ketý sheginde turǵan sý jándikteri túrleriniń tizbesi bekitilgen bolatyn. Qazirgi kezde bul tizbe Úkimetiniń 2006 jylǵy 31 qazandaǵy №1034 Qaýlysymen bekitilgen. Osy tizbedegi faýna túrleriniń biri
Kútim balyǵy Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna engizilgen. Barshaǵa «vobla» degen ataýmen belgili Kaspıı torta balyǵyn aýlaǵan kezde arasynda Kútim balyǵy da kezdesedi. Bir topqa jatatyndyqtan, olardyń aıyrmashylyqtary da shamaly.
Biraq, tek bir kılogramm Kútim úshin buzýshyǵa 900 000 teńgedenartyq aıyppul salynady, eger ol teńizdiń erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaǵynda ustalsa, aıyppul somasy 2 mln. 625 myń teńge jáne 12 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrylyp, múlki tárkilenedi!
Kútim balyǵy Reseıdiń Qyzyl kitabynan 2004 jyly alynyp tastalǵan. Sonymen qatar, Ázerbaıjan, Iran bazarlarynda dabul balyq erkin satylýda.
Al, bizdiń ókiletti organdardyń áreketsizdiginen, balyq aýlaýmen kúnin kórip otyrǵan jergilikti halyq qylmystyq kodekstiń qarmaǵyna túsýde.
Quqyqtyq statıstıkaǵa júginsek, tek Atyraýda 2021 jyly 89 is qozǵalyp, 50 adam jaýapkershilikke tartylyp, sonyń ishinde 335-babymen 21 adam, 339-babymen 29 adam sottalǵan. 2022 jyldyń bes aıy ishinde 15 adam sottalyp ketken. Mańǵystaýda da bul kórsetkish máz emes. Bul baptar boıynsha jaza 3 myń eseptik kórsetkishten bastap, 12 jylǵa deıin túrmeni qarastyryp, múlki tárkilenedi.
Adam óltirse de, keıbir jaǵdaılarda bundaı qatań jaza taǵaıyndalmaıdy. Al, jergilikti turǵyndardyń jalǵyz kúnkóris kózi bolyp otyrǵan balyq aýlaý kásibi, qoǵamǵa qanshalyqtyqaýipti? Olardyń keltirgen zııany tabıǵatqa neshe túrli óndiristerden túsetin zalaldan áldeqaıda az. Balyq aýlap, januıasyn asyraǵan balyqshylardyń baıyp ketkeni joq.
Sondyqtan, qarapaıym balyqshylarǵa osynshama qatań jaza taǵaıyndaý, shamadan tys dep esepteımiz. Júıeli túrde brakonerlik maqsatpen balyq aýlaǵan azamattardyjaýapkershilikke tartpaý kerek dep otyrǵan joqpyz. Biraq, bul tizbede kezdeısoq balyqshylardy! januıasynan aıyrmaı, keltirilgen zalalǵa para-par aıyppul salý jolymen ǵana shektelý kerek dep sanaımyz.
Osyǵan baılanysty, Kútim balyǵynyń popýlıaııasynyń qalpyna kelýin, jáne balyq úshin sottalǵan azamattardyń qorshaǵan ortaǵa qaýipsiz ekendigin eskere otyryp,
«Aq jol» frakııasy:
1) Kútim balyǵyn sırek kezdesetin jáne quryp ketý qaýpi tóngen túrlerdiń tizbesinen alyp tastap, óndiristik aýlaýǵa engizýdiqarastyrýdy;
2) Elimizde, balyq túrlerin aýlaǵany úshin sottalǵan azamattardyń jazasyn zańnama sheńberinde barynsha jeńildetý máselesin qarap, sáıkes aıyppulǵa aýystyrýdy suraıdy.
Qurmetpen,
«Aq jol» frakııasynyń depýtattary
