Käsıpker Marat Äbievtıŋ 32 jasyna deiın kanadalyq bidai tūqymymen egıs egıp, jıksız qūbyr şyǧaratyn zauyt aşyp, «bolaşaqtyŋ arhitekturasyn» salǧanyn jäne Nazarbaevtyŋ ūlymen jäne oligarh Raşit Särsenovpen qalai yntymaqtasa jūmys ıstegenı belgılı boldy. Būl turaly Orda.kz tılşısı anyqtady, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
Ötken aptada İnternettı TDFA tegın korporativtık konsertınen bas tartu turaly jaŋalyqtar paida bolǧan edı. Käsıpker Marat Äbiev Qazaqstannyŋ astanasyna elımızdıŋ barlyq öŋırınen 15 myŋ adamdy äkelmek boldy.
«Konsert ötkızuden bas tartu turaly resmi habarlamaǧa qaramastan, ūiymdastyruşy alaiaqtyq jolmen konsertke şaqyrudy jalǧastyruda, sol arqyly adamdardy adastyruda!»,- dep Nūr-Sūltan qalasynyŋ äkımdıgı būl jaǧdaiǧa qatysty ötkır pıkır bıldırdı.
Agroholding nemese «memleket ışındegı memleket»
Marat Äbiev 2020 jyly Qazaqstannyŋ aqparattyq kün tärtıbıne Kanadadan dändı daqyldar tūqymyn äkelgenın jäne qazır eldı daǧdarystan, älemdı aştyqtan qūtqaratyn tamaşa auylşaruaşylyq jobasy bar ekenın mälımdedı.
Auylşaruaşylyq holdingınıŋ mūndai ideiasy Auyl şaruaşylyǧyn damytu qorynyŋ (TDFA) Genesis ışkı äleumettık jüiesımen «Bolaşaq säuletşılerı» brendın qalyptastyrdy.
Būl turaly ol üş bölımdı beinematerialda TDFA ökılderı anonimdı europalyq investordan 7 milliard dollardy, Qazaqstan ükımetınen 5 million gektardy qalai alu keregın, olardy 1200 «tiımdı menedjerlerdıŋ» auylşaruaşylyq käsıporyndary arasynda bölu jäne super astyq öndıru turaly aitady.
Mūnyŋ bärı salyqtan jäne memlekettık baqylaudan bosatu jaǧdaiynda jūmys ısteuı kerek. Alynǧan azyq-tülık eksportqa şyǧarylady, al artyǧy gumanitarlyq kömek retınde Afrika elderıne jetkızıledı.
Genesis ekojüiesınıŋ ışınde qūzyrlylyq jüiesı bar biler instituty engızılıp, arnaiy daiyndalǧan adamdar sybailas jemqorlyqpen küresedı. Olar qyzmetkerlerge jeŋıldetılgen avtonesie shemalaryn äzırleidı, öz bankterı paida bolady. Äbiev dollar men euroda jabyq ekonomikalyq jüie qūrudy da josparlap otyr.
Osylaişa, joba avtorlary memleket esebınen özderınıŋ «memleket ışındegı memleketın» qūrǧysy keledı jäne sonymen bırge ükımetten olardyŋ ısıne aralaspauyn talap etedı.
https://youtu.be/Gl6iRWRgtVgKanadalyq tūqymdarǧa artylǧan ümıt aqtalmady
«Säuletşıler» respublikanyŋ tyŋ jerlerındegı kanadalyq tūqymdar gektaryna 35 sentnerden önım beretının (qazır ortaşa önım gektaryna 12 sentnerdı qūrap otyr) qadap aitqan elı. Alaida oŋ nätije bermedı.
«Genesis ökılderı serıktestıkke bırneşe tabysty, täjıribelı fermerlerdı şaqyrdy. Olarǧa importtyq kanadalyq tūqymdardy synau ūsynyldy. Soltüstık Qazaqstan oblysynda syrttan äkelıngen kanadalyq tūqymdar egılgen alqaptar 15 sentner/ga, Germaniiadan 24 sentner/ga, reseilık Omskaia-36 sorty 23,5 sentner/ga önım berdı», - dedı būrynǧy Qazaqstan Respublikasynyŋ Auyl şaruaşylyǧy ministrı Saparhan Omarov informbiuroǧa bergen sūhbatynda.
Täjıribelık «Kanada» alqabynyŋ nätijesı qazaqstandyq jäne reseilık seleksiianyŋ tūqymyn egıp jatqan «Rodina» agrofirmasynyŋ egıs alqaptary deŋgeiınde bolyp şyqqanyn Rodina bas agronomy Qanat Ädılbekov te aitty.
Sätsız täjıribeden keiın, «Bolaşaqtyŋ säuletşılerı» diqandarmen, bır mezgılde Auyl şaruaşylyǧy ministrlıgımen daulasyp qaldy. Bırı käsıpqoi emes dep aiyptalsa, Auyl şaruaşylyǧy ministrlıgı satqyndyq jasady dep aiyptaldy.
Kanadadan “siqyrly” tūqymdar zaŋsyz alynǧan
Kanadalyq ösımdıkterdı damytu agenttıgınıŋ direktory Lorn Hedli sonau 2020 jyly Qazaqstannan jasyryn satyp aluşylar bidai, arpa, būrşaq jäne soia tūqymdaryn zaŋsyz alyp ötpek bolǧanyn aitqan.
«Alǧaşynda qazaqstandyqtar tūqymdardy aşyq türde satyp aluǧa tyrysty. Bıraq kanadalyq öndıruşıler bas tartqannan keiın olar kanadalyq kölık kompaniialary men azyq-tülık brokerlerın tapsyrysty jetkızu orny turaly aldap, tūqymǧa qol jetkızdı. Qazaqstan jaŋa ösımdıkterdıŋ sorttaryn qorǧau jönındegı halyqaralyq odaqqa müşe emes. Odaq aiasynda eksport jasalsa, kanadalyq bidaidyŋ sorttaryn äzırleuge 15 jyldan astam milliondaǧan dollar jūmsaǧan seleksionerlerge roialti berıledı. Zaŋsyz satyp alu fermerler üşın ädıl emes », - dedı Lorn Hedli kanadalyq BAQ-qa.
Hadli qazaqstandyq satyp aluşylardy «öte agressivtı» dep sipattap, fermerlerge abai boluǧa keŋes berdı.
Kanadalyqtardyŋ mälımdemelerıne qaramastan, Äbiev älı künge deiın Düniejüzılık sauda ūiymynyŋ ziiatkerlık menşık qūqyǧynyŋ sauda aspektılerı (TRIPS) kelısımı arqyly tūqymdy zaŋdy türde alǧanyn aitady. Būl rette ol äkelıngen tūqymdardyŋ sanyn aitqan joq.
«Olja Agro» agroönerkäsıptık holdingınıŋ iesı Aidarbek Hodjanazarov «Bolaşaq säuletşısıne» kanadalyq tūqym egu üşın 5 myŋ gektar jer ūsynyp, tehnika da beruge uäde etkenımen, Äbiev nege ekenı belgısız bas tartqan.
Marat Äbievtıŋ ömırbaiany
Äbievtıŋ äkesı Jaqsylyq - Aqtöbe mūnai barlau ekspedisiiasynda dizelşı, Oktiabr būrǧylau basqarmasynda jäne «Qazaqstan-Qytai būrǧylau kompaniiasy «Ūly qabyrǧa» JŞS-da seh bastyǧy, Ortalyq öndırıstık qyzmet körsetu bazasynda bas injener, «Aq jüktı» memlekettık äskeri käsıporny komandirınıŋ jedel jūmys jönındegı orynbasary.
Al Äbievanyŋ anasy Tamara - universitette säulet jäne qūrylys qūrylymdarynyŋ oqytuşysy, şahmattan QazKSR chempiony.
Foto vk.com
Forbes jurnalyna bergen sūhbatynda bolaşaq «säuletşı» 2007 jyly mobildı kartridjdı toltyruǧa patent alǧanyn aitty. Alaida «Obektılerge qūqyqtardyŋ memlekettık tızılımınıŋ mūraǧatynda» mūndai patent joq.
Sol maqalada Äbievtıŋ 2009 jyly kölıktı sputniktık baqylau üşın «Evromobil Qazaqstan» JŞS qūrǧany aitylady. Būl aqparat Egov portalynyŋ derekterıne säikes kelmeidı .«EuroMobile Kazakhstan»-dy JŞS 2013 jyly Renat Kenjeǧaliev tırkegen.
2011 jyly Äbiev jer qoinauyn paidalanuşylar men KSP Steel öndıretın mūnai-gaz kompaniialary üşın tıgıssız qūbyrlardy satu maqsatynda «KSP Steel Trading House» JŞS (Qazaqstan jıksız qūbyrlar zauyty) qūrdy.
Bır jyldan keiın şeteldık NEWBRIDGE ALLIANCE LTD kompaniiasy KSP Steel sauda üiınıŋ negızın qalauşylar tızımınde paida boldy. Ol bastapqyda Virgin araldarynda, sodan keiın Singapurda tırkelgen.
Qūbyrlardy satuda Energetika ministrlıgı Qaldyqtardy basqaru departamentınıŋ būrynǧy basşysy Jan Nūrbekovtıŋ rölı orasan.
Aita keteiık, bır jyl būryn ol jymqyru dauyna qatysyp, Energetika vise-ministrlerımen bırge sotta bolǧan.
Däl Nūrbekovtyŋ qoldauymen Äbiev «SNPS Aqtöbemūnaigaz» AQ men qytailyq qūbyr öndıruşı kompaniiaǧa tiesılı ekenın däleldedı, keiın «Aqtöbemūnaigaz» KSP Steel-ten qūbyrlar satyp ala bastady.
Aitpaqşy, «KSP Steel» JŞS qūryltaişylary – Eduard Kreimer jäne Asia Pasific Investments Limited oligarh Raşit Särsenovpen bailanysy bar. Soŋǧysy öz kezegınde Nazarbaevtar otbasyna jaqyn.
Äbiev 2014 jyly «Atameken» Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq käsıpkerler palatasynyŋ Memlekettık satyp alu jäne jergılıktı qamtu departamentınıŋ direktory qyzmetın atqarǧan. Bıraz uaqyttan keiın ol 2015 jyldyŋ aqpan aiynan bastap Energetika ministrlıgıne jer qoinauyn paidalanuǧa arnalǧan kelısımşarttardaǧy jergılıktı qamtu dinamikasyn taldau boiynşa qyzmetterdı körsetu funksiialaryn alǧan «Naryq monitoringı jäne saraptama ortalyǧy» JŞS-yn basqardy.
Jemqorlyqpen küres nemese Äbievtıŋ Timur Qūlybaevpen bailanysy
Genesis jelısınıŋ negızgı maqsattarynyŋ bırı – sybailas jemqorlyqty joiu. Äbiev qazırdıŋ özınde 15 jemqor şeneunıktı türmege qamap, taǧy 1000 şeneunıktı türmege jıberetının aitady. Onyŋ sybailas jemqorlyqqa qarsy küres jospary aiasynda taratqan ideialary bırden Qylmystyq kodekstıŋ bırneşe babyna jatady: adam ūrlau, olardy zaŋsyz ūstau, elden zaŋsyz äketu jäne suisid.
«Men halyqty bırlıkke şaqyramyn. Maǧan 10 myŋ küresker, menımen bırge sybailas jemqorlyqpen küresetın jıgerlı jıgıtter kerek. Eger qandai da bır jemqorlar tym bolmasa bır halqymyzdy renjıtetın bolsa, bız būl adamdy şetelge qauıpsız aumaqqa aparamyz. Al men būl sūmdyqpen jeke özım ainalysamyn», - dedı Äbiev bloger Älıbekovke bergen sūhbatynda.
Beinejazba sot şeşımımen joiyldy. Bıraq internetten jasyra almaidy.
Äbiev myrza jemqor şeneunıkterdı «otyrǧyzyp» qoiǧanyn jasyrmaidy. Paraqorlyqpen küreste «Bolaşaq säuletşısıne» Timur Qūlybaev pen Sybailas jemqorlyqqa qarsy qyzmet kömektestı.
2016 jyly Marat Äbiev «Qazaqstan mūnai öŋdeu zauyty» JŞS direktory bolyp tırkeldı, ol öz kezegınde Kaspii mūnai kompaniiasy käsıpornynyŋ serıktesı boldy (tüpkı iesı Timur Qūlybaev).
Äbiev pen Qūlybaevtyŋ kompaniiasynyŋ ökılderı mūnai zertteu bölımınıŋ bas mamany Arman Agubaevqa qatysty para alu ısı boiynşa tergeuge öz erkımen kömektesken. Qūlybaevtyŋ serıktestıgı öndıretın şikı mūnaiǧa oŋ pıkır bıldırmedı. Agubaev qajettı saraptama qorytyndysyn alu üşın 150 000 dollar sūraǧan. Äbiev bastama köterıp, keden qyzmetkerın para alyp jatqan jerınen ūstau üşın «säuletşıge» jalǧan aqşa bergen Sybailas jemqorlyqqa qarsy qyzmetke jügıngen. Qūndy bır qylmystyq detektiv oqiǧasyna ūqsaidy.
Marat Äbiev kımnıŋ müddesı üşın äreket etedı?
Äbiev özın «kryşasy joq adam» dep sanaidy. Degenmen, onyŋ ömırbaianyn mūqiiat zerttegennen keiın onyŋ mansabyn qūruǧa kömektesken oligarhtarmen jäne şeneunıktermen (Timur Qūlybaev, Jan Nūrbekov, Raşit Särsenov) qatysy bar ekenın bıluge bolady.
Jaqynda «Nūrsūltan būlbūl» Telegram-arnasy onyŋ oligarhtarmen bırlesken ıs-äreketınıŋ jaŋa nūsqasyn jariialady.
“Ol ūzaq uaqyt Qairat Satybaldy men Änipa Nazarbaevanyŋ qoldauyna ie boldy. Äbiev Qazaqstan-Qytai şekarasynda kontrabandamen ainalysyp, şyn mänınde ol Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ otbasy müşelerınıŋ közıne tüsıp, olardan ırı kölemde aqşa alyp, olar üşın kontrabandalyq tauarlarǧa qatysty eŋ las shemalardy jüzege asyrǧan. Eger būl aiyptaular ras bolsa, Äbievtıŋ Nūr-Sūltanda josparlaǧan konsertınıŋ maqsaty Satybaldy men Qairat Boranbaevtyŋ müddesı üşın arandatuşylyq boluy mümkın», - dep jazady basylym.
”Adyrna” ūlttyq portaly
