Qazaqstan Respýblıkasynyń Mysyrdaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi Qaırat Lama-Sharıf memleket ataýyn ózgertý týraly usynys tastady. Bul týraly ol Facebook jelisindegi paraqshasynda jazdy, dep habarlaıdy «Adyrna» tilshisi.
«Búgingi tańda 193 memleket Birikken Ulttar Uıymyna múshe bolyp tabylady. Olardyń qatarynda 7 memlekettiń ataýy «stan» jurnaǵymen aıaqtalady: Afghanistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Pakistan, Tajikistan, Turkmenistan jáne Uzbekistan.
Stan – parsy sózi, el degen maǵyna beredi. Sózdiń shyǵý tórkinine úńilsek, jer (land) degen uǵymǵa da saı keledi. Irandyqtar provınııany («Ostan») deıdi. Ostan men Astana - túbirles sózder.
Irandaǵy 31 provınııasynyń beseýi «stan» jurnaǵymen aıaqtalady: Kúrdistan, Lýrestan, Hýzestan, Sıstan men Belýjıstan, Golestan.
Onyń ústine Iran turǵyndary aýdan ortalyqtaryn «shahrestan» deıdi. 324 shahrestannyń altaýy da «stan» jurnaǵyn jalǵap alǵan: Takestan, Deshtestan, Tengestan, Larestan, Erdestan, Bajestan.
Aýǵanstanda – Nýrıstan, Pákistanda – Belýjstan, Gılgıt-Baltıstan provınııalary, Iraqta – avtonomdy Iraq Kúrdistan aımaǵy, Ázirbaıjanda Gobýstan qalasy bar. Sonymen qatar Reseı Federaııasynda – Tatarstan, Bashqurstan men Daǵystan respýblıkalary, Ózbekstanda – Qaraqalpaqstan respýblıkasy bar. Osy 7 el, 20 irili-usaq eldi mekenderdiń ataýlaryna kóz júgirtsek, «stan» uǵymy BUU-nyń resmı termınimen aıtqanda – «memleket» (State) maǵynasyn bermeıdi. Sondyqtan, meniń pikirimshe, Ata Zańymyzǵa ózgerister engizgende QAZAQ MEMLEKETI, KAZAHSKOE GOSÝDARSTVO (orysshasy), STATE OF QAZAQ (aǵylshyn tilinde) dep, «taıǵa tańba basqandaı» jazýymyz kerek»,– dedi elshi.
Sondaı-aq ol «republic» sózine de toqtalyp ótti.
Respýblıka degenimiz elde halyq saılaýy arqyly bılik júrgizý. San ǵasyrlyq tarıhı bar «respýblıka» sózi XX jáne XXI ǵasyrlarda negizgi maǵynasynan aırylyp, jaýyr bolyp ketkenge uqsaıdy.
Qazirgi ýaqytta BUU-ǵa múshe 193 elderdiń 125-i memlekettiń tolyq resmı ataýyna «respýblıkasy» degen sózdi qosyp jazady. Deı turǵanmen, osy tizimde atyna zaty saı kelmeıtin, demokratııalyq qundylyqtaryn joǵaltqan, bir sýper prezıdentke jyldar boıy tabynǵan «respýblıkalar» jetkilikti.
Sondyqtan State of Israel, State of United Arab Emirates, State of Kuwait, State of Qatar, State of Libya, State of Eritrea sekildi memlekettigimizdi kórsetetin State of Qazaq ataýyn kópshiliktiń pikir talasyna salamyn. Osy rette BUU-na múshe 36 memleket ultyna latyn tilinen engen «ia» sóz týdyrýshy jurnaqty qosyp, qysqa ataýyn beredi: Albania, Romania, Serbia, Slovakia, Slovenia, Somalia, Tunisia. Biz de osy úrdisten qalmaı, Qazaq memleketiniń qysqa ataýyn QAZAQIA degenimiz jón bolar. Qazaq memleketi men Qazaqııa ataýlarynyń máni barabar.
Árıne, referendým kezinde usynys-pikirlerimizge tórelikti halyq beredi. «Halyq aıtsa, qalt aıtpaıdy» degen atadan balaǵa mura bolyp qalǵan danalyq sózge moıyn usynamyz»,– dep sózin qorytyndylady Qaırat Lama-Sharıf.
«Adyrna» ulttyq portaly
