Bügın Halyqaralyq Türkı akademiiasy «ALJİR» memorialdy-muzei keşenındeäzerbaijandyq saiasi repressiia qūrbandaryn eske aluǧa arnalǧan ıs-şara öttı.
Taǧylymdy ıs-şara türkı ädebietınıŋ ırı ökılı, Äzerbaijan änūranynyŋ avtory, aǧarutşy, körnetı qoǧam qairatkerı, Ahmed Djavadtyŋ (Djavada Muhammedali oglu Ahundzade) tuǧanyna 130 jyl toluyna orai ūiymdastyryldy.
«Azattyq ūranşysy» atty eske alu jiynynaHalyqaralyq Türkı akademiiasynyŋ prezidentı Darhan Qydyrälı, Äzerbaijannyŋ Qazaqstandaǧy Tötenşe jäne Ökılettı elşıcınıŋ keŋesşısı RovşanKazymov, Memlekettık tarih institutynyŋ direktory Erkın Äbıl, L.Gumilev atyndaǧy EŪU türkıtanu kafedrasynyŋ professory, QR Ūlttyq Ǧylym akademiiasynyŋ korrespondent müşesı Amantai Şärıp, «Aljir» memorialdy-mūrajai keşenı direktory Samat Tergembaev, QazaqstanJazuşylar odaǧy Nūr-Sūltan qalasy filialynyŋ direktory Däuletkerei Käpūly,äzerbaijan diasporasynyŋ ökılderı, sonymen qatar ūiym basşylary, ziialy qauym ökılderı men körnektı ǧalymdar qatysty.
Taǧylymdy ıs-şaraǧa qatysuşylary quǧyn-sürgın qūrbandarynyŋ ruhyna taǧzym etıp, arnaiy «Eske alu qabyrǧasyna» gülşoqtaryn qoidy.
Būdan keiın qatysuşylar, muzei ekspozisiialararymen tanysyp, osy ıs-şara aiasynda jasalǧan «ALJİR» lagerınde jazasyn ötegen äzerbaijandyqtar turaly taqyryptyq körmenı tamaşalady. Olardyŋ qatarynda A. Djavadtyŋ 1938-1945 jyl aralyǧynda Qazaqstanǧa jer audarylǧan jary Ahund-ZadeŞukuriia Suleimanqyzyna arnalǧan ekspozisiia da bar.
Jiynda söz söilegen Akademiia basşysy D. Qydyrälı A. Djavadtyŋ türkı älemındegı orny turaly baiandap berdı.
«Bügıngı ıs-şaranyŋ «ALJİR» memorialdy keşenınde ötuınıŋ simvolikalyq mänı zor. Ahmed Djavad sanaly ǧūmyryn äzerbaijan halqynyŋ azattyǧyna arnaǧan ärı sol jolda quǧyn-sürgınge ūşyraǧan qairatker tūlǧa. Onyŋ aiauly jary Ahund-Zade Şukuriia Suleimanqyzy da Qazaqstanǧa jer audarylyp, 1938-1945 jyldary «ALJİR» lagerınde jazyqsyz 8 jyl otyrǧan. A. Djavad tek äzerbaijan halqynyŋ ǧana emes, türkı älemıne ortaq tūlǧa. Ol Ahmet Baitūrsynūly, Myrza Fatali Ahundzade, Gasan bek Zardabi, Mūstafa Şoqai, İşenaly Arabaev syndy türkıge tūtqa bolǧan tūǧyrly tūlǧalardyŋ bırı. Ol 26-28 jasynda azattyq ūranşysy retınde bauyrlas Äzerbaijannyŋ memlekettık änūranynyŋ sözderın mäŋgıge taŋbalady. Onyŋ ömırşeŋ şyǧarmalary türkılık sana-sezımnıŋ qalyptasuyna zor yqpal ettı. Osy kezeŋde ol Äzerbaijannyŋ täuelsızdıgın ǧana emes, sonymen bırge Anadoly men Türkıstan halyqtary azattyǧynyŋ jarşysyna ainalǧany jalyndy jyrlarynda körınıs tapty», ̶ dedı.
Sonymen qatar, qonaqtar nazaryna körnektı qairatker A. Djavadtyŋ ömırbaiany men jary Ahund-Zade Şukuriia Suleimanqyzynyŋ estelık sūhbaty turaly derektı film ūsynyldy.
Jiyn soŋynda quǧyn-sürgın qūrbandarynyŋ ruhyna arnap Qūran baǧyştaldy.
Aita ketu kerek, biyl Äzerbaijan Respublikasynyŋ Prezidentı İlham Äliev A. Djavadtyŋ tuǧanyna 130 jyl toluyn atap ötu jönınde Jarlyqqa qol qoidy. Osyǧan orai, Halyqaralyq Türkı akademiiasy da atalǧan mereitoidy 2022 jyldyŋ aituly datalarytızımıne qosyp, bırqatar auqymdy şaralar ūiymdastyruda.
«Adyrna» ūlttyq portaly
