Búgin Halyqaralyq Túrki akademııasy «ALJIR» memorıaldy-mýzeı keshenindeázerbaıjandyq saıası repressııa qurbandaryn eske alýǵa arnalǵan is-shara ótti.
Taǵylymdy is-shara túrki ádebıetiniń iri ókili, Ázerbaıjan ánuranynyń avtory, aǵarýtshy, kórneti qoǵam qaıratkeri, Ahmed Djavadtyń (Djavada Mýhammedalı oglý Ahýndzade) týǵanyna 130 jyl tolýyna oraı uıymdastyryldy.
«Azattyq uranshysy» atty eske alý jıynynaHalyqaralyq Túrki akademııasynyń prezıdenti Darhan Qydyráli, Ázerbaıjannyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshiciniń keńesshisi RovshanKazymov, Memlekettik tarıh ınstıtýtynyń dırektory Erkin Ábil, L.Gýmılev atyndaǵy EUÝ túrkitaný kafedrasynyń professory, QR Ulttyq Ǵylym akademııasynyń korrespondent múshesi Amantaı Shárip, «Aljır» memorıaldy-murajaı kesheni dırektory Samat Tergembaev, QazaqstanJazýshylar odaǵy Nur-Sultan qalasy fılıalynyń dırektory Dáýletkereı Kápuly,ázerbaıjan dıasporasynyń ókilderi, sonymen qatar uıym basshylary, zııaly qaýym ókilderi men kórnekti ǵalymdar qatysty.
Taǵylymdy is-sharaǵa qatysýshylary qýǵyn-súrgin qurbandarynyń rýhyna taǵzym etip, arnaıy «Eske alý qabyrǵasyna» gúlshoqtaryn qoıdy.
Budan keıin qatysýshylar, mýzeı ekspozıııalararymen tanysyp, osy is-shara aıasynda jasalǵan «ALJIR» lagerinde jazasyn ótegen ázerbaıjandyqtar týraly taqyryptyq kórmeni tamashalady. Olardyń qatarynda A. Djavadtyń 1938-1945 jyl aralyǵynda Qazaqstanǵa jer aýdarylǵan jary Ahýnd-ZadeShýkýrııa Sýleımanqyzyna arnalǵan ekspozıııa da bar.
Jıynda sóz sóılegen Akademııa basshysy D. Qydyráli A. Djavadtyń túrki álemindegi orny týraly baıandap berdi.
«Búgingi is-sharanyń «ALJIR» memorıaldy kesheninde ótýiniń sımvolıkalyq máni zor. Ahmed Djavad sanaly ǵumyryn ázerbaıjan halqynyń azattyǵyna arnaǵan ári sol jolda qýǵyn-súrginge ushyraǵan qaıratker tulǵa. Onyń aıaýly jary Ahýnd-Zade Shýkýrııa Sýleımanqyzy da Qazaqstanǵa jer aýdarylyp, 1938-1945 jyldary «ALJIR» lagerinde jazyqsyz 8 jyl otyrǵan. A. Djavad tek ázerbaıjan halqynyń ǵana emes, túrki álemine ortaq tulǵa. Ol Ahmet Baıtursynuly, Myrza Fatalı Ahýndzade, Gasan bek Zardabı, Mustafa Shoqaı, Ishenaly Arabaev syndy túrkige tutqa bolǵan tuǵyrly tulǵalardyń biri. Ol 26-28 jasynda azattyq uranshysy retinde baýyrlas Ázerbaıjannyń memlekettik ánuranynyń sózderin máńgige tańbalady. Onyń ómirsheń shyǵarmalary túrkilik sana-sezimniń qalyptasýyna zor yqpal etti. Osy kezeńde ol Ázerbaıjannyń táýelsizdigin ǵana emes, sonymen birge Anadoly men Túrkistan halyqtary azattyǵynyń jarshysyna aınalǵany jalyndy jyrlarynda kórinis tapty», ̶ dedi.
Sonymen qatar, qonaqtar nazaryna kórnekti qaıratker A. Djavadtyń ómirbaıany men jary Ahýnd-Zade Shýkýrııa Sýleımanqyzynyń estelik suhbaty týraly derekti fılm usynyldy.
Jıyn sońynda qýǵyn-súrgin qurbandarynyń rýhyna arnap Quran baǵyshtaldy.
Aıta ketý kerek, bıyl Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Prezıdenti Ilham Álıev A. Djavadtyń týǵanyna 130 jyl tolýyn atap ótý jóninde Jarlyqqa qol qoıdy. Osyǵan oraı, Halyqaralyq Túrki akademııasy da atalǵan mereıtoıdy 2022 jyldyń aıtýly datalarytizimine qosyp, birqatar aýqymdy sharalar uıymdastyrýda.
«Adyrna» ulttyq portaly
