Kúni keshe QR Qorǵanys salasynda eleýliózgerister oryn aldy. Murat Bektanov qyzmetinenbosatylyp, Rýslan Jaqsylyqov mınıstr bolypjańa laýazymdy ıelendi.
Alaıda oǵan deıin QR Premer-Mınıstri Álıhan Smaıylov Úkimetotyrysynda barlaý qúrylymdary men qarýlykúshterdi daıyndaý boıynsha jańa reformalarjasaýdy tapsyrǵan edi.
Ásirese áskerıqyzmetshilerdiń tabysyn arttyrý, áskerdi qarý-jaraqpen, tehnıkamen, kólik avıaııasymenjaraqtandyrý máselesine erekshe nazar aýdardy. Sebebi elde soqyr úreı týdyrǵan qaqtyǵystankeıin qalaı da QR-nyń qorǵanys qabiletin nyǵaıtýkerek ekenin atap ótti.
El basyna kún týsa, qolyna qarý alyp, maıdan shebiniń aldyńǵy qatarynda turatyn qazaqtyńqaısar áskeri bar. Tipti sońǵy keleńsiz jaǵdaılartýyndaǵan ýaqytta sol jaýyngerler basyn taýǵa, tasqa da soǵyp, kúni-túni el tynyshtyǵynkúzetýmen boldy.
Ókinishke oraı, ajaldyńqushaǵynda ketkender de joq emes. Er esimi - el esinde, degenmen aptaldaı azamattardy jerqoınyna tapsyrǵanymyz ókinishti órteıdi. Halyqarasynda "biz ishten shyqqan shubar jylandarǵaózimiz tótep bere almaımyz, endeshe syrttan kelgenjaýdan qalaı qorǵanbaqpyz?" degen qaýesetter de tarap júr.
Múmkin biz kóp nárseden habarsyzshyǵarmyz. Sonymen Qazaqstannyń Qarýlykúshteri týraly siz ben biz ne bilemiz?
Qarýly Kúshterdiń qataryna bir emes birneshemekemelerdiń kiretini belgili. Bul qurylym áskerıbasqarý organdary, Qarýly kúsh túrleri, arnaıydaıyndyqtan ótken áskerler, tyl jáne áskerı oqýoryndary, ǵylymı mekemelerden turady.
Alǵashynda osyndaı júıe bolǵanymen, keıinnenúlken ózgeris engizildi. Sóıtip Qorǵanysmınıstrligine Ishki ister mınıstrliginiń ishkiáskerleri, respýblıkalyq "Ulan" , Ulttyqqaýipsizdik komıtetiniń shekara qyzmeti, aýmaqtyqjáne azamattyq qorǵanysty basqaratyn organdarda engizildi.
Atalǵan áskerılerdiń basty mindeti«Qazaqstan Respýblıkasynyń qorǵanysy men Qarýly Kúshteri týraly» QR Zańynyń 5-taraý 18-tarmaǵynda taıǵa tańba basqandaı kórsetilgen. Olar agressııa týyndaǵan jaǵdaıda toıtarysberýge, el egemendigin qorǵaýǵa, aýmaqtyqtutastyqty saqtaýǵa, tipti áýe keńestigin kúzetýgejáne QR bekitken halyqaralyq sharttardaǵymindetterdi oryndaýǵa tıisti.
Bul soǵys qaýpitýyndaǵan jaǵdaıda jedel júzege asatynáreketter. Biraq bul Qarýly Kúshter elde haos ornaǵan jaǵdaıda ǵana óz qyzmetin atqaradydegendi bildirmeıdi. Beıbit kezeńdegi bastyfýnkııasy jaýyngerlik daıarlyqty qamtamasyzetý, memlekettik shekarany kúzetý, mańyzy bar áskerı nysandardy baqylaýda ustaý, kez kelgenqıyn jaǵdaıda batyl is-qımyl jasaý, ózge de túrlioperaııalarǵa qatysý sııaqty faktorlardyqamtıdy.
Qazaqstan Táýelsizdik alyp, túrli daǵdarystardandemigip shyqqanymen, bir kezeńderi geosaıasıjaǵdaıymyzda úlken qıyndyqtar boldy. Máselen, shekaraǵa taıaý mańdaǵy qaqtyǵystar, ekstremıstiktop ókilderiniń shabýyly. Osyndaıproblemalardan aınalyp ótý maqsatynda 2007 jyly 27 naýryzda QR Prezıdentiniń jarlyǵymenjańa Áskerı Doktrına bekitilgen edi.
Ásirese, qarýly janjaldardyń aldyn alý jáne ony boldyrmaý, áskerı qaýipsizdikti qamtamasyz etý, áskerı kúshterdi damytý, saıası, dıplomatııalyq, áleýmettik, ekonomıkalyq, aqparattyq, quqyqtyqqaýipsizdikti qamtamasyz etý baǵytyndaǵyqabyldanǵan bul eń durys sheshim bolatyn. 2003 jyldan bastap qurlyq kúshteriniń óńirlikqolbasshylyqtary quryldy.
Qazaqstannyń túkpir-túkpirinde ornalasqan áskerı bólimsheler, brıgadalar birneshe ortalyqqa biriktirildi. "Astana" óńirlik qolbasshylyǵy - QR Joǵarǵy bas qolbasshysy Stavkasynyń rezervi. Ol Aqmola, Qaraǵandy, Qostanaı, Soltústik Qazaqstanoblystarynyń ákimshilik shekarasynda ornalasqan.
Shtaby Qaraǵandyda oryn tepken. "Shyǵys" óńirlik qolbasshylyǵy Shyǵys Qazaqstan men Pavlodar aımaqtarynyń shekarasyn qamtıdy. Shtaby Semeıde. Batys Qazaqstan, Atyraý (shtab ornalasqan qala), Aqtóbe, Mańǵystaýaımaqtarynyń shekarasy "Batys" óńirlikqolbasshylyǵyna qaraıdy. Al sońǵy óńirlikqolbasshylyq "Ońtústik" degen ataýǵa ıe. OlQazaqstannyń kıeli Túrkistan, Jambyl (shtab), Almaty, Qyzylorda qalalarynyń shekarasyndaornalasqan. Olardyń árqaısysynyń quramynabelgilengen aýmaqtaǵy mehanıkalandyrylǵan, raketalyq, artıllerııalyq, ınjenerlik, tank brıgadalary, jeke barlaý polkileri, motoatqyshbatalonderi kiredi.
Qazaq jaýyngerlerin qarý-jaraqpen qamtamasyzetý 99 arnaıy mamandandyrylǵan kompanııalardyqamtıtyn 10 logıstıkalyq baza men 9 barlaýpolısine júktelgen. Sonymen qatar úkimettarapynan jyl saıyn úlken kólemde qarjybólinip otyrady. Mysaly, bir kezeńderi 3 mlrd teńgege Portatıvti spetrometlerdiń jıyntyǵy, KPO-1M úlgileý jınaqtaǵyshtary, Bıologııalyqzattardy taba alatyn jańa zamanaýı quraldarsatyp alynǵan. Sondyqtan Qazaqstanda qazirgitańda súıretiletin artılerııadan bastapjyljymaly zeńbirekter, dúrkin artıllerııa, taktıkalyq zymyran keshenderine deıin bar. Qazaqstan qorǵanys áleýeti jóninen álem boıynsha52-oryndy ıemdenedi, al turaqty ásker sany boıynsha 70-orynǵa jaıǵasqan.
Joǵardaǵy áskerıónimderden bólek qorǵanys kúshterin joǵarǵydeńgeıdegi tehnıkamen tolyqtaı jabdyqtaıtynnegizgi úsh alyp kásiporyn bar. Olar: QazaqstanParamaýnt Injınırıng, Eýrokop Qaz. Injınırıng, Granıt-Tales Elektronıks. Biribizdiń áskerlerdi Barys, Nomad, Arlan ataýymenbelgili brondyq kóliktermen, al ekinshisi ES-145 tikushaqtarymen, úshinshisi radıolokaııalyqtehnıkamen qamtamasyz etedi.
1998 jyly 1 maýsymda QR aýmaǵynda áýe qorǵanyskúshteri quryldy. Onyń da belgilengen ózindikmaqsattary men jaýapkershiligi bar. Olar elimizdińáýe shebi qorǵanysyn qamtamasyz etip, áskerı, memlekettik jáne áleýmettik nysandardy áýeshabýylynan qorǵap, QR Qarýly kúshteriniń ózge de qurylymdaryna avıaııalyq kómek kórsetýgemúmkindik beredi. Dál osyndaı ózderine júktelgenmindetti abyroımen atqaratyn áskerı-teńizkúshteri de Qazaqstanda jumys isteıdi.
Qysqasy, elimizdegi qorǵanys salasynyń qanatyqataıyp keledi. Jaýyngerleri batyl, qorǵanysymyqty eldi jaý da, daý da ala almaıdy. Aldaǵyýaqytta áli talaı reformalardyń jasalatynynajáne júzege asatynyna kámil senemiz. Ultshylemes ultjandy, qaısar, qaıratty, el tynyshtyǵynkúzetýge daıyn jastarymyz aman bolsyn deptileıik!
Aıjan SYLANOVA
