Muratbek Esenǵazynyń qysqasha tarıhyn aıta keteıik:
Muratbektiń atasy Almas Omarov qypshaq rýynan. Keshegi Alashorda úkimetiniń basty ıdeology, Ahmet Baıtursynovtyń senimdi serikteriniń biri bolǵan. 1918 jyly Alash úkimetiniń quramynda Lenınniń qabyldaýynda birge bolady.
1919 jyly Torǵaı Alash ýálaıatynyń mılıııa bóliminiń bastyǵy bolyp turǵanda qyzyldarmen soǵysyp, mert bolady.
Sovet úkimeti ornaǵannan keıin álbette, Almas Omarovtyń balalary, týma-týystary kóp japa shekti.
Muratbek bala kezinen atasynyń erlik isterin eldegi aýzy dýaly qarttardan estip óskeni belgili. Mektepti jaqsy bitirgen soń jalpyǵa birdeı áskerı mindetin ótkeredi de QazMÝ-dyń hımııa fakýltetine oqýǵa túsedi. 4 kýrsta oqyp júrgende, áıgili Jeltoqsan kóterilisine qatysyp, kýrstastarymen birge alańǵa barǵandary úshin tergeýge alynǵan edi.
1990 jyly Aron Atabek jáne Rashıd Nútúshevter qurǵan "Alash" ulttyq demokratııalyq partııanyń belsendi múshesi boldy. Bilimdi, sózge sheshendigimen kózge tústi. Ózi quralpy jastardy ertip keldi.
Onyń "Alash" partııasyna kelýiniń bir sebebin joǵaryda aıtqan atasy Almas Omarovqa baılanysty bolatyn.
"Alash" partııasy birden radıkaldyq baǵytta boldy. Basqa qurylǵan partııa men qozǵalystar sovet úkimetiniń quramynda "konfederaııa" dep júrgende alashtyqtar Sovet Odaǵynyń quramynan shyǵyp ketýdi basty maqsat sanady.
1990 jyldyń 13 qańtarynda qazirgi Sa atyndaǵy balalar teatrynyń ǵımaratynda, sol kezdegi 1-hatshy Nazarbaev Almaty qalasynyń jastarymen alǵashqy ashyq kezdesýin ótkizdi.
Odan keıin ondaı kezdesýler bolǵan emes. Sol jıynda Aron Atabekti tuńǵysh kórdik. Ol kezde Jeltoqsan kóterilisine qatysýshylardy Nazarbaev "hýlıgandar, ulttar arasyna jik salýshylar,norkamandar, buzylǵandar" dep dúnıe júzine mıllıondap taraıtyn "Drýjba narodov" jýrnaly, basqa da iri basylymdar arqyly jar salyp qoıǵan edi.
Eshkim bilmeıtin jas ǵalym jigit Aron Atabek kópshiliktiń aldynda "Jeltoqsanda qaza bolǵan qazaq batyrlaryn bir mınýt únsiz eske alaıyq" dep aıdy aspanǵa bir-aq shyǵardy.
Nazarbaev amalsyz ornynan kóterilýge májbúr boldy.
Arty belgili, Arondy qýdalaý bastaldy. Eren er Máskeýge ketýge májbúr boldy. Ol jaqta da tynysh júrmeı "Alash ı Kazahskaıa naııa" degen kitapshasyn 100 000 tırajben shyǵaryp, Qazaqstanǵa taratyldy. Mılıııalar talaı ret tartyp ta aldy.
Jalyndy kúresker, qıyndyqtan qaıtpaıtyn, qara nardaı qaısar Aron Atabek úlken tırajben "HAK" gazetin shyǵara bastady. Kárishal Asanov sııaqty shynshyl jazýshylardyń Nazarbaevqa qatysty maqalalary shyǵa bastaǵasyn, qazaq bıligi reseı bıligimen aýyz jalasyp, Aron Atabekti Máskeýden urlap áketýge áreket jasady. Máskeýlik "ne formaldar" aralasyp, aram oılary júzege aspaı qaldy.
Nazarbaev tarapynan qatal qysymǵa dýshar bolǵan Alash partııasynyń júmystary árıne, turalap qalýy da zańdy edi. Onyń ústine meshitke shabýyl jasady degen jala aıyppen Qazaqstandaǵy belsendi Alashtyqtar bir jyl túrmege otyrǵyzyldy. Jetekshisi Aron Atabek qýǵyndalyp shetke ketse, partııa belsendileri túgeldeı túrmege otyrǵyzylsa, partııa jumysy qaıdan júrsin?!
Alashtyqtardyń úlken jeńisi - tolyq shynaıy táýelsizdik talap etti.
Sol jolda qaısarlyq, tabandylyq kórsete aldy. Nazarbaev óziniń menmendigin jeńip, Aron Atabek sııaqty kúresker, memleketshil azamattardy janyna alǵanda, qazirgideı masqara kúıge túspegen bolar edi. Óziniń jaǵympaz aınalasy qoldan "tiri Qudaı" jasap, jeme-jemge kelgende satyp otyr.
Bul taqyrypqa keıin keńirek oralamyz!
Qazir belsendi MURATBEK ESENǴAZY týraly ǵoı áńgimemiz!
Alashtyqtardyń taǵy bir jeńisi, sol ýaqyttan birge kúresip kele jatqan qyz-jigitterdiń bir úıdiń balasyndaı tatý-tátti, baýyrdaı aralasyp, bir-birine kómektesip, úlkendi aǵalap, kishini inilep turatyn kishipeıildiginde. 15 jylyn nazarbaev konlagerinde ótkizip, qur súldesi shyqqan, biraq rýhy synbaǵan qatepti qara nar Aron Atabekti de izdegen osy qarapaıym alashtyqtar bolatyn.
Olar ózderine jarnama jasamaıdy. "Oń qolyńnyń bergenin, sol qolyń kórmesin" degen prınıpti ustanady. Aronnyń qasynda sońǵy demi bitkenshe birge boldy.
Endi, Muratbekke qaıta oralaıyq!
Qańtardyń basynda erjúrek qala, Jańaózennen bastaý alǵan tolqýlar búkil Qazaqııany dúr silkindirgen edi.
Almatyda da bul sherýler beıbit túrde bastalǵan bolatyn.
Jastar 3 qańtarda jańaózendikterge qoldaý kórsetý maqsatynda alańǵa shyǵyp júrdi.
Sol kúni Aron Atabektiń 40 kúndik asyna jınalǵan qaýym da alańǵa baryp, jastarǵa qoldaý kórsetpek nıetpen Dýlatı kóshesi boıymen tómen túsip kele jatqanda arnaıy jasaqtyń shabýylyna ushyrady.
15-20 adam qamaýǵa alynyp, sol kúni túngi saǵat 4-te onlaın arqyly ótken sot biraz jastarǵa 15 sótkige jabý úkimin shyǵardy.
Muratbek Esenǵazyny da 15 sótkige qamady.
5 qańtarda keshki saǵat 17:00 ýaqyt shamasynda túrme vertýhaılary aıaq astynan sheshim shyǵaryp "polıtzaklıýchıonnyılar na vyhod"- dep bárin bosatyp jiberedi.
Muratbek alańǵa kelip, órtengen ákimshilik ǵımarattaryn kórip, ishi qan jylap, qatty qamyǵyp, jedel qareketke kóshedi.
1986-nyń Jeltoqsan qyrǵynyn kórgen ol arty jaqsylyqqa aparmaıtynyn túsinip, aınalasyna beıbit sherýge shyqqandardy jınap, beıbit sherý bolsyn, arandatýshylarǵa ermeńder, múlikterdiń bári ózimizdiki, aınalamyzdy taza ustaıyq dep úndeý tastaıdy. Olardyń bári vıdeoǵa jazylyp qalǵan.
6 qańtarda beıbit sherýge qarsy kele jatqan áskerı toptyń aldynan shyǵyp polkovnıkke sherýshilerdiń beıbit ekenin túsindirip beredi. 6 erkek, bir áıel adam 7 jan jandaryn shúberekke túıip barypty. Polkovnık qazaq jigiti eken "keshe arandatýshylar bizge oq atty.
Búgin kórip turmyn... úlken adamdar ekensizder, sherýlerińizdi jalǵastyra berińizder. Arandatýshylardy aralaryńyzǵa kirgizbeńizder! Eger de meniń janymdaǵy serikterime oq tıetin bolsa, qarap turmaımyn ǵoı. Ondaı jaǵdaıda renjimeısizder. Onyń ústine ákem de qarapaıym qarýsyz halyqqa oq atpa... degen” depti de "biz qazir ketemiz. Basqalar kelip atyp jatsa, bylaı qaraı qashyńdar!" dep, Baıseıitova kóshesin meńzeıdi. Arandatýshylar 6-qańtar da alańǵa kelmegen. Olar qan-qasaptyń bolaryn aldyn-ala bilip otyrǵan. 5 qańtarda alańǵa qarý ákelip úlestirgender ózderi taıyp turady.
Muratbek Esenǵazylar jastardy qyryp almaý maqsatynda ózderiniń bastaryn qaýip-qaterge tigip, qanshama adamnyń ómirin saqtap qala aldy. Bunyń bári keıin aıtylady.
Qala basshylary belsendi azamattar men qoıan-qoltyq qımyldar jasaǵanda qyrǵynnyń aldyn alýǵa bolar edi.
Baıbek aýzyn toltyryp aıtatyn “nur-otan" partııasynyń músheleri, Almatydan saılandy degen jepýtattar qaıda boldy? Eldiń basyna aýyr kúnder týǵanda elimen birge bolmaǵan masyldardan ne úmit, ne qaıyr bolmaq!?
Toqaev Nazarbaevtyń qatelerin qaıtalamaýy tıis. Shuǵyl túrde jaǵympazdardan arylýy kerek.
Bir satqan adam ekinshi rette satatynyn túsiný kerek.
P.S. M.Esenǵazynyń advokaty Ǵalym Núrpeıisov óte kishipeıil jigit eken.
Muratbek bosap shyǵýyna óziniń úlesin qosqan Abzal Quspan inime de alǵysymyz zor!
Keshe túrmedegi adamdarmen keshtiń bir ýaǵyna sheıin kezdesýlerinen soń telefon arqyly sóılesip edim. Qatty sharshap turǵanyn kórip qatty aıadym.
Jaralylardyń jaǵdaıyn kórý, zarlaǵan analardyń daýysyn estý ońaı bolyp pa? Bir kún prokýratýra aldynda kórgenimizdiń ózi bizge aýyr tıdi.
Qazir Abzal Quspandarǵa naqty derektermen qoldaý kórsetý kerek.
Bolar eldiń balasy bolýǵa jazsyn.
Amankeldi Jumashuly
