ەنەرگيا ادامزات ءومىر ءسۇرۋ داعدىسىنىڭ اجىراماس بولشەگىنە اينالعالى قاشان؟! وعان دەگەن قاجەتتىلىكتىڭ قارقىنى كۇن ساناپ قارىشتاپ كەلەدى. تەحنولوگيالار توڭكەرىسىندەگى بۇل عاسىر ەنەرگياعا تاۋەلدىلىكتى ءتىپتى ارتتىرىپ جىبەردى. ءتۇرلى گادجەتتەر، تسيفرلىق قۇرال-جابدىقتار، تۇرمىستىق تەحنيكانىڭ توقتاۋسىز قىزمەت اتقارۋى ەنەرگياعا تىكەلەي بايلاۋلى. بۇگىندە باسىم قولدانىستاعى ءداستۇرلى ەنەرگيا تاراتۋشى مۇناي، گاز، كومىر سارقىلىتىن قازبا بايلىق قاتارىندا. ال جەر شارىن مەكەن ەتۋشى تۇرعىنداردى بۇل فاكتور الاڭداتپاي قويمايدى. سوندىقتان سوڭعى جىلدارى ادامزاتتىڭ الدىندا التەرناتيۆتى ەنەرگيا كوزىن قولدانىسقا ەنگىزۋ ماسەلەسى اكتۋالدى كۇيگە اۋىستى.
ءداستۇرلى ەنەرگيانى قولدانۋداعى وزەكتى پروبلەمانىڭ كەلەسى بولىگى – ەكولوگيالىق جاعىمسىز جاعدايلاردىڭ ورناتۋىمەن تۇسىندىرىلەدى. ولاردى پايدالانعاننان كەيىنگى قالدىقتار ەكولوگيالىق بالانستىڭ بۇزىلۋىنا اكەلىپ سوعادى. سوڭعى ون جىلدىقتاعى اۋا-رايىنىڭ قۇبىلۋى، ماسەلەن كوكتەمنىڭ ورتاسىندا جاۋعان قار، ۋراگاندار مەن تورنادونىڭ باس كوتەرۋى - سوزىمىزگە دالەلدى دايەك. اتالعان تەمپتى تومەندەتۋدىڭ جالعىز جولى – تابيعي تۇردە الىناتىن بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىن كوبەيتۋ. بالامالى ەنەرگەتيكا ءتىزىمىن كۇن، سۋ، جەل، بيوگاز قۋاتى تولىقتىرادى. زاماناۋي جاڭا ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ارتىقشىلعى مەن كەمشىن تۇسىن بىرگە ساراپتايىق.
كۇن ەنەرگياسى – ارنايى ەلەكتر ستانتسيالارىن جابدىقتاۋ ارقىلى كۇن ساۋلەسنەن وندىرىلەتىن قۋات. كۇن ەنەرگياسىن پايدالانۋدىڭ نەگىزگى ارتىقشىلىعى قورشاعان ورتاعا زالال كەلتىرەتىن زياندى شىعارىندىلاردىڭ اتموسفەراعا بولىنبەۋى. سونىمەن بىرگە كۇن قۋاتى ورتايمايتىن جاراتىلىس قۇدىرەتى. ال ايتارلىقتاي كەمشىن تۇسى تاۋلىك ىشىندە الىنعان قۋاتتىڭ بىركەلكى كولەمىنە كەپىلدىك جوق. ءتۇن بۇلتتى، كۇن جاڭبىرلى بولسا، ەلەكتر قۋاتىن وڭدەۋ جۇزەگە اسپايدى.
گيدروەنەرگەتيكا (سۋدان الىناتىن ەنەرگيا ءتۇرى). جاھان جۇرتى ەنەرگيا الۋدىڭ بۇل ءتۇرىن بۇرىنىراق ىسكە قوستى. سۋدان قۋات ءوندىرۋ ءۇشىن وزەندەرگە ارنايى گەنەراتورلار ورناتىلادى. سۋدىڭ قاتتى اعىنى مەن توقىنداردىڭ كۇشى زنەرگيا بولەدى. گيدروەنەرگەتيكانىڭ ارتىقشىلعى – ەكولوگيالىق تازالىعى بولسا، مينۋسى – سۋدان ەنەرگيا وندىرۋگە اتسالىساتىن قۇرال-جابدىق قۇنىنىڭ قولجەتىمسىزدىگى.
جەل ەنەرگياسى. جەل بولەتىن بالامالى ەنەرگيانىڭ بۇل ءتۇرى ەجەلدەن قولدانىسقا يە ەكەنىن جەل ديىرمەندەرىنەن بىلەمىز. ونىڭ زاماناۋي ءپروتوتيپى – جەل ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ جابدىقتالۋى. ءبىر جەلىگە بەكىتىلگەن بىرنەشە جەل گەنەراتورلارى جەل ەلەكتر ستانتسياسىن قۇرايدى. قۋات الۋدىڭ بۇل ءتۇرى ادامزات قالتاسىنا جۇك تۇسىرمەيتىن قولجەتىمدى التەرناتيۆتى ەنەرگيا سانالادى. ونىڭ باستى كەمشىلىگى – ترۋبينالار شىعاراتىن شۋلى داۋىس پەن بىرگە قۇستاردىڭ گەنەراتور جۇزىنە ءجيى ىلىگۋى.
بيوگاز – ەنەرگيا ءوندىرۋ ىسىندە بولاشاعى جارقىن پەرسپەكتيۆتى بالامالى قۋاتتىڭ بىرەگەيى. بيوگاز تابيعي وسىمدىك ماتەريالدارىن اشىتۋ ناتيجەسىندە الىنادى. ونىڭ قۋاتى جىلىتۋ جۇمىسىنا دا پايدالانىلادى. الەمدىك ارەنادا اتالعان ەنەرگيا كوزىن وڭدەۋ ترەندكە اينالدى دەسەك ارتىق بولماس. قولدانۋ دەڭگەيىنە قاراي كۇن جانە جەل ەنەرگياسىنان كەيىن ۇشتىكتى تۇيىندەيدى.
جوعارىدا ايتىلعان التەرناتيۆتى جاڭا ەنەرگيا تۇرلەرىن تۇتاس اكتيۆ قولدانىسقا كىرىكتىرۋ - ادامزات الدىنداعى ابىرويلى مىندەت، ۇرپاق الدىنداعى بورىش.
دانا جوبالاەۆا
