ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ جەر كودەكسىنە تۇزەتۋلەر ەنگىزۋدى تاپسىردى. سونداي-اق پرەزيدەنت جەر جونىندەگى كوميسسيانى قايتا جانداندىرۋ قاجەت ەكەنىن ايتتى, دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى Arasha.kz سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
بيلىك جەر تۋرالى جىردى قايتا كوتەرىپ جاتقانىنا قاراعاندا قىتايعا جەردى جالعا بەرمەي تىنبايتىن سەكىلدى. ال مۇنىڭ ارتى حالىقتىڭ جاپپاي الاڭعا شىعىپ، كوتەرىلىس جاساۋىنا تۇرتكى بولماي ما؟ 2016 جىلى ەلىمىزدە اۋىل شارۋاشىلىعى جەرىن شەتەلدىكتەرگە ساتۋ جانە ۇزاق مەرزىمگە جالعا بەرۋدى قاراستىراتىن داۋلى وزگەرىستەرگە حالىق جاپپاي نارازى بولعان. حالىقتىڭ نارازىلىعىنان كەيىن بيلىك جەرگە بايلانىستى بەس جىلعا موراتوري جاريالادى. بيىل اتالعان ءموراتوريدىڭ مەرزىمى اياقتالادى.
«وسىعان وراي، جەر جونىندەگى كوميسسيانىڭ جۇمىسىن قايتا جانداندىرۋ قاجەت. ۇسىنىستار بايىپپەن تالقىلانىپ، تۇبەگەيلى شەشىم قابىلدانۋعا ءتيىس. ۇكىمەتكە بيىلعى قاراشا ايىنا دەيىن جەر كودەكسىنە تۇزەتۋلەر ەنگىزىلۋىن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىرامىن» دەگەن پرەزيدەنت ناقتى قانداي تۇزەتۋلەر ەنگىزىلەتىنىن ايتپادى.
وسىعان دەيىن قاسىم-جومارت توقاەۆ ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت «جەر شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايدى» دەپ ايتتى. ساراپشى قازىبەك بەيسەباەۆ جەردى ساتىلمايتىنىن جاقسى بىلەتىنىن، الايدا جەردى شەتەلدىكتەرگە جالعا بەرۋ ماسەلەسى تۇبەگەيلى شەشىلمەگەنىن ايتادى.
«نەگىزى موراتوري جاريالانعان زاڭدا جەردى شەتەلدىكتەرگە جالعا بەرۋگە رۇقسات ەتىلگەن. ناقتىراق ايتسام، شەتەلدىكتەرگە جەردى 49 جىلعا جالعا بەرۋ زاڭ بويىنشا شەشىلىپ قويعان. پرەزيدەنت «جەر ساتىلمايدى» دەپ قايتا-قايتا ايتا بەرگەننەن، «شەتەلدىكتەرگە جەر جالعا بەرىلمەيدى» دەپ ناقتى ايتۋى كەرەك ەدى. بۇل ءبىر. ەكىنشىدەن، زاڭنان جەردى شەتەلدىكتەرگە جالعا بەرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن باپتى الىپ تاستاۋ كەرەك. توقاەۆ ناقتى ارەكەت ەتپەي جەر ماسەلەسىنە بايلانىستى كوميسسيا قۇرىپ، تالقىلايىق دەپ وتىر. كوميسسيا قۇرىپ اۋرە بولعانشا جەر تۋرالى زاڭدى پارلامەنتكە قايتارىپ، جەردى شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايتىن جانە جالعا بەرمەيتىندەي ەتىپ بەكىتۋ كەرەك. باسقا ءسوزدىڭ ءبارى – بوس ءسوز»، – دەيدى ساراپشى.
قازاقتىڭ جەرىنە ىرگەمىزدەگى قىتاي ەلى قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعانى بەلگىلى. قازىبەك بەيسەباەۆ قىتايعا جەردى جالعا بەرگەننەن قاراعاندا ءوزىمىز ءونىم ءوندىرىپ ساتقان ءتيىمدى ەكەنىن ايتادى.
«ۇكىمەت جەردى كىمگە جالعا بەرگىسى كەلىپ جانىعىپ وتىر؟ ماسەلەن ىرگەمىزدەگى رەسەيدە اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاجەتتى جەر جەتەدى. ال ەكىنشى ءبىر الىپ كورشىمىز قىتايعا اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاجەتتى قۇنارلى جەر كەرەك. سەبەبى حالقى ميلياردتان اسقان قىتايعا كۇندەلىكتى قورەك ەتەتىن ازىق-تۇلىك قاجەت. ءبىزدىڭ بيدايىمىزدان باستاپ ەت، كوكونىسىمىزگە دەيىن قىتاي قىزىعىپ وتىر. سوندىقتان دا جوعارى شەندى شەنەۋنىكتەر قىتايعا جەر بەرۋگە قۇلشىنىپ وتىر دەپ ويلايمىن. قىتايعا جەردى جالعا بەرگەنشە ءبىز نەگە سول جەرگە ءارتۇلى ءونىم ەگىپ، سول تاۋاردى ساتپايمىز؟ نەگە وسى جۇمىستى ۇكىمەت ۇيىمداستىرىپ، جۇرگىزبەيدى؟ بيلىكتە وتىرعان ادامدار حالىقتىڭ قامىن ويلاپ وتىرعان جوق، ءوزىنىڭ قالتاسىنىڭ كۇيىن كۇيتتەپ وتىر»، – دەيدى ول.
ءيا، راسىندا قازاقتىڭ جەرىنە قىتايدىڭ كوز الارتىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. 2009 جىلى ەكس-پرەزيدەنت نۇسۇلتان نازارباەۆ قىتاي قازاقستاننان سويا مەن راپس ءوسىرۋ ءۇشىن 1 ملن. گەكتار جەر سۇراعانىن ايتقان بولاتىن. بۇل ماسەلە قوعامدا پىكىرتالاس تۋعىزىپ، حالىق قاتتى نارازىلىق بىلدىرگەننەن كەيىن باسىلعان.
ايتسە دە ارادا 10 جىلدان استام ۋاقىت وتكەندە جەر ماسەلەسى تاعى الدىمىزدان شىعىپ وتىر. دەنەسىنەن ەت كەسىپ السا ۇندەمەيتىن حالىق جەر دەگەندە الاڭعا القىنىپ شىعاتىنى بەلگىلى. وسى رەتتە «بيلىك نەگە جەر ساتۋعا قۇلشىنىپ وتىر؟» دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ جەر جونىندە كوميسسيا قۇرامىز دەپ حالىقتى الداعانشا، نەگە جەر تۋرالى زاڭدى پارلامەنتكە قايتارىپ، حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىن زاڭ قابىلداپ بەرمەيدى؟ ەگەر جەر تۋرالى زاڭ حالىقتىڭ تالاپ-تىلەگىنە ساي قابىلدانباسا، وندا بيىل نارازىلىق وتى بۇرق ەتە قالۋى مۇمكىن. بيلىك مۇنى نەگە ەسەپكە الماي وتىر؟ نەدە بولسا، بيىل «نە بەل كەتەر، نە بەلبەۋ كەتەر» دەيتىن جىل بولماق.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
