رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ «ءادىل رەسەي — شىندىق ءۇشىن» فراكتسياسىنىڭ جەتەكشىسى سەرگەي ميرونوۆ تاجىكستان مەكتەپتەرىندەگى وقۋلىقتار مازمۇنىنا نازار اۋدارۋدى تالاپ ەتتى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
اسىرەسە، 5-9 سىنىپتارعا ارنالعان «تاجىك حالقىنىڭ تاريحى» پانىندە رەسەيدىڭ ارەكەتتەرى «وككۋپاتسيا» دەپ سيپاتتالاتىنىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى.
«ءبىز دوستاس ەلدەردىڭ مەكتەپتەرى ءۇشىن وقۋلىقتاردى ءوز قاراجاتىمىزعا باسىپ شىعارامىز. مىسالى، تاجىكستاننىڭ بوحتار قالاسىنداعى ميحايل لومونوسوۆ اتىنداعى ورىس-تاجىك مەكتەبىندە «تاجىك حالقىنىڭ تاريحى» ءپانى وقىتىلادى. بۇل وقۋلىق رەسەي بيۋدجەتىنەن قارجىلاندىرىلدى. الايدا، ونىڭ ىشىندە «رەسەيدىڭ ورتا ازيانى وككۋپاتسيالاۋىنىڭ اياقتالۋى» جانە «وككۋپاتسيادان كەيىنگى جاعداي» دەگەن تاقىرىپتار بار. مۇنداي مازمۇندى قالايشا قابىلداۋعا بولادى؟» – دەپ سۇرادى ميرونوۆ.
ماسكەۋدەگى مەملەكەتتىك دۋمادا وتكەن وتىرىستا دەپۋتات بۇل ماسەلەنى شەشۋدى ۇسىندى. ونىڭ ايتۋىنشا، شەت مەملەكەتتەردەگى مەكتەپ باعدارلامالارى مۇقيات باقىلانۋى كەرەك.
سونداي-اق، بوحتار قالاسىندا لاڭكەستىك ارەكەتكە قاتىسى بار دەپ تانىلعان ادام دۇنيەگە كەلگەنى حابارلاندى. ول رەسەيدەگى تەراكتىگە قاتىسى بار دەگەن كۇدىكپەن ۇستالعان بولاتىن. بۇل جاعداي ورىس-تاجىك مەكتەبىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ارتتىرعانىمەن، ونىڭ مازمۇنىنا دەگەن سۇراقتاردى كۇشەيتۋدە.
رەسەي مەن تاجىكستان قارىم-قاتىناستارىن نىعايتۋعا باعىتتالعان ميحايل لومونوسوۆ اتىنداعى بۇل مەكتەپ رەسەيلىك ءبىلىم بەرۋ ستاندارتتارىنا سايكەس جۇمىس ىستەيدى.
مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، وقۋلىقتاردا رەسەيدىڭ ورتالىق ازياعا باسىپ كىرۋى، وككۋپاتسيا جانە انتيكولونيالىق كۇرەس تۋرالى اقپارات قامتىلعان. بۇل مالىمدەمە رەسەيلىك دەپۋتاتتاردىڭ نارازىلىعىن تۋدىردى.
ميرونوۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي جاعداي رەسەيدىڭ حالىقارالىق بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرۋى مۇمكىن. بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ماسكەۋ جاڭا شارالاردى قولعا الۋدى جوسپارلاپ وتىر.
بوحتار قالاسىنداعى م.ۆ.لومونوسوۆ اتىنداعى جەكەلەگەن پاندەردى تەرەڭدەتىپ وقىتاتىن ورتا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ 2009 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەيدى. مەكتەپ رەسەي-تاجىكستان مەملەكەتتىك بيۋدجەتىنەن قارجىلاندىرىلادى.
ايتا كەتەيىك، وتكەن جىلدىڭ قاراشاسىندا رەسەي قازاقستانمەن بىرگە بىرلەسكەن تاريحشىلار توبىن قۇرۋدى كوزدەپ وتىرعانىن حابارلاعان بولاتىنبىز.
"رەسەي مەن قازاقستاندا ءبىزدىڭ ورتاق تاريحي جولمەن وتكەنىمىزبەن جانە قازىرگى تاريحىمەن بايلانىستى تاقىرىپتار ارا-تۇرا تۋىنداپ وتىرادى. وسى رەتتە، بىرلەسكەن تاريحشىلار توبىن قۇرۋ تۋرالى وڭ كەلىسىمگە قول جەتكىزىلگەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى", - دەپ مالىمدەگەن رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ استاناداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ ديپلوماتيا ينستيتۋتىندا.
مينيستر مۇنداي قادامنىڭ ەكى ەلگە دە پايدالى ەكەنىن جانە قوعامنىڭ كەي بولىگىندە پايدا بولاتىن پىكىرتالاستاردى باسەڭدەتۋگە كومەكتەسەتىنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ سوزىنشە، بۇل باستاما ءوزارا كەلىسىم نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانى ايتىلعان.
ال ەرلان قارين قاراشادا رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ ەلدىڭ قازاقستانمەن ورتاق تاريحشىلار توبىن قۇرۋىنا قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن بولاتىن.
«بۇل ەشقانداي دا جاڭالىق ەمەس. بۇرىن دا ونداي جۇمىستار اتقارىلدى، الايدا پاندەميا كەزىندە ۋاقىتشا توقتاتىلعان بولاتىن. بۇنداي كەلىسىم رەسەيمەن عانا ەمەس، باسقا ەلدەرمەن دە بار. بىلايشا ايتقاندا، باياعىدان قولدانىلىپ كەلە جاتقان پراكتيكا عوي. بىزدە تاريحشىلاردىڭ ءتۇرلى اسسوتسياتسياسى بار. نەگىزگى ماقسات — ءبىر-بىرىمەن پىكىر جانە قۇجات الماسۋىنا جاعداي جاساۋ. ەۋروپا ەلدەرىنىڭ تاريحشىلارىمەن دە جەكەلەگەن جۇمىس توپتارى بار. بۇل ەلىمىزدىڭ تاريحىن وزگە ەلدىڭ عالىمدارى جازادى دەگەن ءسوز ەمەس. كەيبىرەۋلەر ادەيى اراڭداتۋ ماقساتىندا وسىنداي پىكىر قالدىرادى. ءبىز ءوز تاريحىمىزبەن ءوزىمىز اينالىسىپ جاتىرمىز، ونى اشىق ايتۋ كەرەك. پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا قازاقستان تاريحىنىڭ 7 تومدىعى دايىندالا باستادى. وعان 250 وتاندىق تاريحشى جۇمىلدىرىلدى. بيىل ول جۇمىستىڭ نەگىزگى بولىگى اياقتالدى»، - دەگەن ەرلان قارين.
