39 ميلليون ادامى بار كاليفورنيا شتاتىندا قازاق قىزى نارگيز تۇرادى. ونى كىشكەنتاي كەزىندە شەتەلدىكتەر اسىراپ العان. قىز بالانىڭ تاعدىرىنا قاتىستى بەلگىلى جۋرناليست جانار بايسەمىزوۆانىڭ "شەتەلدەگى قازاق بالالارى" اتتى اۆتورلىق باعدارلاماسىندا ارنايى تاقىرىپ كوتەرىلدى.
نارگيز - قوستانايدىڭ قىزى. ونىڭ شەتەلدەگى ەسىمى – كيرا. قىزدى اسىراپ العان امەريكالىق ايەل قازاقستاننان تاعى ءۇش بالانى باعىپ العان. ول بۇگىندە كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتىندە پسيحولوگيا ماماندىعىن وقىپ جاتىر. ول قازاق تىلىندە «قالىڭ قالاي؟»، «قالايسىڭ؟»، «ساۋ بول!» «قايىرلى تاڭ!» «قايىرلى ءتۇن!» دەگەن سوزدەردى بىلەتىنىن ايتتى.
«قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ ءۇشىن ءالى كوپ ەڭبەكتەنۋىم كەرەك. بىراق، مەن قالاي دا قازاقشا سويلەپ ۇيرەنەمىن»، - دەيدى ول.
قازاقتار باس قوساتىن لاگەر
سونداي-اق، شەتەلدەگى قازاق بالاسى قازاقشا اندەردى ءسۇيىپ تىڭدايتىنىن ايتادى. «دوس-مۇقاسان» توبىنىڭ «كۋا بول» اتتى ءانىن دە جاتقا بىلەدى ەكەن. ول سونداعى «قازاق اۋىلىنا» دا بارعانىن اتاپ ءوتتى.
«بالا كەزىمدە «قازاق اۋىلى» دەگەن جازعى لاگەرگە باراتىنمىن. سول جەردە قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن. قازاق مۋزىكاسىن دا تىڭدادىق. دومبىرا تارتىپ، قازاق ءبيىن ۇيرەندىك. اباي مەن نۇرعيسا تىلەنديەۆتىڭ اۋەندەرىنە بيلەيتىنبىز. سول جەردە قازاق مادەنيەتىمەن تانىستىم. بىراق لاگەردەگى ۋاقىت شەكتەۋلى بولعاندىقتان تولىق يگەرىپ كەتە المادىم»، - دەيدى نارگيز (كيرا).
بۇگىندە «قازاق لاگەرىن» ءۇش امەريكالىق ايەل قولعا العان.
«قازىر بالا اسىراپ الۋ باعدارلاماسى جابىق. 2004-2005 جىلدارى قازاقستاننان بالا اسىراپ الۋ وتە قارقىندى جۇرگەن. قازىر لاگەردە بۇرىنعىداي قازاق ءتىلى ساباعىن وتكىزبەيمىز. ايتسە دە قازاق اۋىلىنىڭ باستى تاقىرىبى – قازاق قوعامى. ءتۇرلى ويىندار ارقىلى قازاق مادەنيەتى مەن ءتىلىن بالالاردىڭ بويىنا ءسىڭىرىپ جاتىرمىز»، - دەيدى لاگەر جۇمىسىن ىسكە اسىرىپ وتىرعانداردىڭ ءبىرى كريستين حيپپيلي.
ءتورت بالانى اسىراپ العان ايەل
قوستانايدىڭ قىزى شەتەلدىكتەر اسىراپ، شەكارا اسقانعا دەيىن نارگيز كەلدىباي اتانعان. ءبىر جاس ءۇش ايلىعىندا ونى امەريكالىق ايەل اسىراپ العان.
شەللي فورنام بۇگىندە ءتورت بىردەي قازاق بالاسىن اسىراپ وتىر. ول نارگيز –كيرا، ينديرا – لەينا، باقىتجان – دجون، نۇركەن – مەتيۋ ەسىمدى بالالاردىڭ اناسى.
«كەي ادامدار بالالى بولعاننان سوڭ جاقسى اتا-انا بولمايتىنىن ءتۇسىنىپ جاتادى. ول كەزدە ءبارى كەش. ۇزاق ۋاقىت بويى بالا اسىراپ الۋعا جۇرەكسىندىم. جاقسى انا بولا الامىن با دەپ كوپ ويلاندىم. ون جىل تۇرمىستا بولدىم. بىراق اجىراسىپ كەتتىم. ءوزىم بالا كوتەرە المايتىنىمدى ءبىلدىم. 2001 جىلدىڭ تامىزىندا بالا اسىراپ الۋعا قۇجات تاپسىردىم. كيرانى اسىراپ العاندا 47 جاستا ەدىم. باسىنان-اق ەكى ۇل، ەكى قىز اسىراپ الامىن دەپ جوسپارلادىم»، - دەيدى جول اپاتىنان امان قالعان شەللي فورنام.
ول كيرانى – 2002 جىلى، قالعان بالالاردى 2004-2007 جىلدار ارالىعىندا اسىراپ العان. ينديرا مەن باقىتجاندى ءبىر جاسىندا استانادان، نۇركەندى ەكى جاسىندا ارقالىقتان العان ەكەن.
«كيرانى اسىراپ الاردا دارىگەرلەر ونى «ەشقاشان جۇرە المايدى» دەپ ايتتى. بىراق، امەريكاعا كەلگەن سوڭ ول 1 ايدان سوڭ ءجۇرىپ كەتتى. دەمىكپەسى بار. بىراق، جۇگىرەدى. لەينانىڭ (ينديرا) دەنساۋلىعى بولماي ءجۇر. بالكىم، تۇقىمىندا بار اۋرۋ ما، بىلمەيمىز. دجون شالا تۋعان ەكەن. سال اۋرۋىنا شالدىققان. اسىراپ العاندا كوزى قىلي بولدى. بىرنەشە رەت وپەراتسيا دا جاساتتىم. ال مەتيۋدىڭ دەنساۋلىعى جاقسى»، - دەيدى ايەل.
باۋىرلارىم مەن تۋرالى بىلمەيدى...
كيرا (نارگيز) 6-7 جاسىندا تۋعان اناسى تۋرالى سۇراي باستاعان ەكەن. شەللي قازاقستاننان ادام جالداپ، ارنايى تۋعان اناسىن ىزدەپ تاپقانىن ايتادى. 12 جاسىندا كيرانى قازاقستانعا اكەلگەن. بىراق، تۋعان اناسى ول كەزدە ءۇشىنشى بالاسىنا اياعى اۋىر بولعان. ول تەك تۋعان اناسىمەن 18 جاسىندا كەزدەسە العان.
«تۋعان انامدى العاش رەت 2019 جىلى كوردىم. قوستانايدا ەكەن. بۇل قۇپيا كەزدەسۋ بولدى. قاتتى قوبالجىدىم. مەنى كورگەندە «نارگيز» دەپ قۇشاقتاي الدى. ءوزىنىڭ سول كەزدەگى جاعدايىن ءتۇسىندىرىپ، جىلادى. «سەن مەنى جەك كورەسىڭ بە؟» دەپ سۇرادى. سونى قاتتى بىلگىسى كەلدى. «جەك كورمەيمىن، تۇسىنەمىن» دەدىم. مەنى تۋعاندا تۇرمىسقا شىقپاعان، جاس ءارى ستۋدەنت بولىپتى. سول كەزدە مەنى مەملەكەتتىڭ قاراۋىنا بەرۋدەن باسقا امال كورمەپتى. ءوزى ءبىر كىشكەنتاي اۋىلدىڭ قىزى ەكەن. ونى قولداعان ەشكىم بولماپتى. كەزدەسكەنگە دەيىن شامامەن 10 جىلداي سۋرەت جىبەردىك. تىعىپ، قاراپ جۇرەدى ەكەن. مەنىڭ ويىمشا، ول مەنى ءبىر كورۋگە زار بولدى. اماندىعىمدى بىلگىسى كەلدى. ماعان كوپ سۇراق قويدى. نە ىستەدىم، ءبارىن بىلگىسى كەلدى. ءجۇزى تۇنەرىپ، جانىن قويارعا جەر تاپپاعانى بايقالدى»، - دەيدى ول.
نارگيز ءوزىنىڭ تۋعان انامىمەن جاسىرىن كەزدەسكەنىن ايتتى. سەبەبى ول وتباسىنا نارگيز تۋرالى ەشتەڭە ايتپاپتى. ال قىزدىڭ اكەسى نارگيزدىڭ تۋعان اناسىمەن كەزدەسكەنگە دەيىن وتباسىلى، ءۇش بالالى اكە بولعان. سول سەبەپتى نارگيز تۋرالى ەشقانداي اقپارات ايتىلماعان. بۇگىندە نارگيز (كيرا) تۋعان اناسىمەن سويلەسۋدى توقتاتقان ەكەن.
