5 جەلتوقساندا الماتى رەسمي تۇردە IQAir حالىقارالىق شۆەيتساريالىق كومپانياسىنىڭ جۇرگىزەتىن «الەمدەگى ەڭ لاستانعان ءىرى قالالار» ونلاين-رەيتينگىنە ەنگىزىلدى. العاشقى كۇنى الماتى توپ-10 قاتارىنا كىرىپ، 5-ورىنعا شىقتى. سول كەزدە قالاداعى ورتاشا AQI (اۋانىڭ ساپاسى يندەكسى) كورسەتكىشى 169-دى قۇرادى، بۇل «دەنساۋلىققا زياندى» دەڭگەيدەگى لاستانۋ بولىپ سانالادى. بۇل تۋرالى Almaty Air Initiative قورى جاريالادى، دەپ حاباردايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
Almaty Air Initiative قورى قالاداعى اۋانىڭ ساپاسىنا بايلانىستى ماسەلەلەرمەن اينالىسادى.
رەيتينگكە الەمنىڭ 120 ءىرى مەگاپوليسى ەنگىزىلگەن جانە ول ءار ساعات سايىن جاڭارتىلىپ وتىرادى. 2024 جىلدىڭ 6 جەلتوقسانىنداعى جاعداي بويىنشا، ساعات 13:00-دە الماتى 24-ورىندا تۇر، AQI كورسەتكىشى 108-ءدى قۇرايدى، بۇل «سەزىمتال توپتار ءۇشىن زياندى» دەگەندى بىلدىرەدى.
«قالالار اۋا ساپاسىنىڭ يندەكسى (AQI) بويىنشا باعالانادى، ول مىڭداعان مونيتورينگ ستانتسيالارىنان جانە سەنسورلاردان الىنعان دەرەكتەر نەگىزىندە ەسەپتەلەدى. بۇل ستانتسيالار مەملەكەتتىك ۇيىمدار، زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى، ۇەۇ، كومپانيالار مەن ەرىكتىلەر تاراپىنان باسقارىلادى»، – دەپ اتاپ ءوتتى قور وكىلدەرى.
رەيتينگتە سونداي-اق اۋانىڭ جاعدايىنا ورمان ورتتەرى، بيوماسسانى جاعۋ، ونەركاسىپتىك قىزمەت، قۇمدى داۋىلدار جانە اۋا رايى قۇبىلىستارى سياقتى فاكتورلاردىڭ اسەرى ەرەكشە كورسەتىلگەن.
ۇلتتىق قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ورتالىعىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، 2024 جىلدىڭ 9 ايىندا قازاقستان بويىنشا 477 مىڭنان استام اتموسفەرالىق اۋا ۇلگىسىنەن 7 149 ۇلگىسى، ياعني 1,5%-ى رۇقسات ەتىلگەن لاستاۋشى زاتتاردىڭ شەكتى كونتسەنتراتسياسىنان اسىپ كەتكەن.
الماتى، استانا قالالارىنىڭ جانە اباي وبلىسىنىڭ اتموسفەرالىق اۋاسىنداعى شەكتى رۇقسات ەتىلگەن كونتسەنتراتسيادان اسىپ كەتۋ رەسپۋبليكالىق ورتاشا دەڭگەيدەن جوعارى بولدى.
سونىمەن قاتار، استانا، الماتى، وسكەمەن، اقتوبە، سەمەي، اقتاۋ جانە باسقا قالالاردا ۇساق ديسپەرستى قاتتى بولشەكتەر (شاڭ), رم2,5, رم10, كومىرتەك وكسيدى، ازوت ديوكسيدى، ازوت وكسيدى، وزون سياقتى لاستاۋشى زاتتاردىڭ جوعارى كونتسەنتراتسيالارىنىڭ اسەرىنەن اۋرۋشاڭدىقتىڭ ءوسۋ قاۋپى جوعارى ەكەنى انىقتالعان.
الماتىنىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى بويىنشا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەلەرى بويىنشا، قالا تۇرعىندارىنىڭ ءار التىنشىسى ەكولوگيالىق احۋالعا بايلانىستى باسقا جەرگە كوشۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرىپ جاتقانىن حابارلادى Almaty Air Initiative قورى.
