«دەموگرافيالىق ساياساتتا ساننان ساپا ماڭىزدى»

191
Adyrna.kz Telegram

بىلتىر ەلىمىزدىڭ حالىق سانى 20 ملندىق مەجەدەن ءوتتى. سوڭعى جىلدارى بىزدە دەموگرافيالىق ءوسىم تۋ دەڭگەيىنىڭ ءولىم دەڭگەيىنىڭ ايىرماشىلىعىندا كورىندى.
وسىعان وراي «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالىنىڭ يۋتۋب ارناسىنىڭ كەزەكتى قوناعى عالىم، دەموگراف، ەلىمىزدىڭ حالىق سانى، تۋ، ءوسۋ جانە ميگراتسيا ماسەلەلەرى بويىنشا زەرتتەۋلەر جۇرگىزگەن مامان ءباتجان اقمولدينانى سۇحباتقا تارتتىق.

ونىڭ جۇمىستارى دەموگرافيالىق ساياساتتى قالىپتاستىرۋدا، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايىن زەرتتەۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى.

ەلدەگى دەموگرافيالىق جاعدايدىڭ قازىرگى كۇيى مەن جاعدايى تۋرالى، تۋ، ءولىم-ءجىتىم دەڭگەيى، جاستاردىڭ وتباسى، نەكە قۇرۋ جاسى، ستاتيستيكالىق كورسەتكىشتەر، الداعى بولجامدار تۋرالى ايتىلادى. سونداي-اق تۋ كورسەتكىشتەرگە ىقپال ەتەتىن فاكتورلار، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق، مەملەكەتتىك-دەموگرافيالىق ساياسات، مەملەكەتتىك باعدارلامالار، ەتنيكالىق جاعداي، كوشى-قون جانە باسقا.

تۋ دەڭگەيى بىزگە كوبىنەسە وڭتۇستىك ايماق بەرەدى. سولتۇستىكتە تۋ كورسەتكىشى ازداۋ. استانا، الماتى قالالاردا ۋرباندالۋ، كوشى-قون ناتيجەسىندە ءوسىم جوعارىراق باسقا وڭىرلەرمەن سالىستىرعاندا مامان ءوز زەرتتەۋلەرىنمەن ءبولىستى. ەلىمىزدىڭ دەموگرافيالىق جاعدايدىڭ وزگەرۋىنە كوشى-قون دا اسەر ەتتى. 90-شى جىلدارى نەمىس-سلاۆيان، وزگە ەتنوستاردىڭ سىرتقى ميگراتسياسى بولسا، سول جىلداردان باستاپ 1 ملن قانداستارىمىز كەلدى.

قانداستارىمىزدىڭ تۋ كورسەتكىشى ىقپال ەتتى. سوڭعى جىلدارى قانداستارىمىزدىڭ ەلگە كەلۋى ازايدى. بۇل تۋرالى ساراپشى ءوز ويىمەن ءبولىستى. بۇل كوش نەگە باياۋلادى؟ مەملەكەت قانداي قولداۋ جاساۋ كەرەك ەدى؟
قانداستارىمىزدى ەلگە كوشىرۋدە مەملەكەت بەلگىلى ءبىر ايماقتارعا، وبلىستارعا كوشۋگە ىنتالاندىرادى. مىسالى سولتۇستىككە ازىراق كەلدى، كوبى وڭتۇستىكتە، باتىستا شوعارلاندى. قانداي دەموگرافيالىق ستراتەگيالار قۇرۋ كەرەك تۋرالى ايتىلدى.

سونداي-اق مامان ۋكرايناداعى سوعىس، ونىڭ ۇستىنە رەسەيدەگى موبيليزاتسيا باسقا دا سانكتسيالار ناتيجەسىندە ەلىمىزگە رەسەيلىك رەلوكانتتاردىڭ كەلۋى قالاي اسەر ەتىپ جاتىر.
دەموگرافيالىق قۇرىلىمعا بايلانىستى ەلدە جاستار ۇلەسى كوپ، بۇل 30 پايىزداي كورسەتىپ تۇر. كوپ جاعدايدا كوپبالالى وتباسىلار قۇرىپ الداعى ۋاقىتتا دەموگرافيالىق ءوسىم بولجامدار تۋرالى ايتىلدى.

ەڭبەك جانە ءبىلىم الۋ ميگراتسيالار تۋرالى اڭگىمە بولدى، بۇل ءبىلىمدى، دارىندى جاستار كەتىپ جاتقانىن كورىپ جاتامىز. قازاق جاستارىنىڭ سىرتقا كەتۋى ەلدىڭ دامۋىنا قالاي اسەر ەتەتىنى جايىندا ايتىلدى. سونىمەن بىرگە ەلدەگى ءتىل احۋالى دا ءسوز قوزعالدى.

پىكىرلەر