Byltyr elımızdıŋ halyq sany 20 mlndyq mejeden öttı. Soŋǧy jyldary bızde demografiialyq ösım tuu deŋgeiınıŋ ölım deŋgeiınıŋ aiyrmaşylyǧynda körındı.
Osyǧan orai «Adyrna» ūlttyq portalynyŋ iutub arnasynyŋ kezektı qonaǧy ǧalym, demograf, elımızdıŋ halyq sany, tuu, ösu jäne migrasiia mäselelerı boiynşa zertteuler jürgızgen maman Bätjan Aqmoldinany sūhbatqa tarttyq.
Onyŋ jūmystary demografiialyq saiasatty qalyptastyruda, halyqtyŋ äleumettık-ekonomikalyq jaǧdaiyn zertteude maŋyzdy röl atqarady.
Eldegı demografiialyq jaǧdaidyŋ qazırgı küiı men jaǧdaiy turaly, tuu, ölım-jıtım deŋgeiı, jastardyŋ otbasy, neke qūru jasy, statistikalyq körsetkışter, aldaǧy boljamdar turaly aitylady. Sondai-aq tuu körsetkışterge yqpal etetın faktorlar, äleumettık-ekonomikalyq, memlekettık-demografiialyq saiasat, memlekettık baǧdarlamalar, etnikalyq jaǧdai, köşı-qon jäne basqa.
Tuu deŋgeiı bızge köbınese oŋtüstık aimaq beredı. Soltüstıkte tuu körsetkışı azdau. Astana, Almaty qalalarda urbandalu, köşı-qon nätijesınde ösım joǧaryraq basqa öŋırlermen salystyrǧanda maman öz zertteulerınmen bölıstı. Elımızdıŋ demografiialyq jaǧdaidyŋ özgeruıne köşı-qon da äser ettı. 90-şy jyldary nemıs-slavian, özge etnostardyŋ syrtqy migrasiiasy bolsa, sol jyldardan bastap 1 mln qandastarymyz keldı.
Qandastarymyzdyŋ tuu körsetkışı yqpal ettı. Soŋǧy jyldary qandastarymyzdyŋ elge keluı azaidy. Būl turaly sarapşy öz oiymen bölıstı. Būl köş nege baiaulady? Memleket qandai qoldau jasau kerek edı?
Qandastarymyzdy elge köşırude memleket belgılı bır aimaqtarǧa, oblystarǧa köşuge yntalandyrady. Mysaly soltüstıkke azyraq keldı, köbı oŋtüstıkte, batysta şoǧarlandy. Qandai demografiialyq strategiialar qūru kerek turaly aityldy.
Sondai-aq maman Ukrainadaǧy soǧys, onyŋ üstıne Reseidegı mobilizasiia basqa da sanksiialar nätijesınde elımızge reseilık relokanttardyŋ keluı qalai äser etıp jatyr.
Demografiialyq qūrylymǧa bailanysty elde jastar ülesı köp, būl 30 paiyzdai körsetıp tūr. Köp jaǧdaida köpbalaly otbasylar qūryp aldaǧy uaqytta demografiialyq ösım boljamdar turaly aityldy.
Eŋbek jäne bılım alu migrasiialar turaly äŋgıme boldy, būl bılımdı, daryndy jastar ketıp jatqanyn körıp jatamyz. Qazaq jastarynyŋ syrtqa ketuı eldıŋ damuyna qalai äser etetını jaiynda aityldy. Sonymen bırge eldegı tıl ahualy da söz qozǧaldy.
https://youtu.be/z74U-Tv0svU?si=jGEXT-DkuQM8GLrO
Ūqsas jaŋalyqtar
