توتەنشە جاعداي قىزمەتكەرى دەسەك – ساناعا بىردەن ءورت ءسوندىرۋشى نەمەسە قۇتقارۋشىنىڭ بەينەسى سارت ەتەدى. دەسە دە، اتالمىش مامان يەلەرىنىڭ قۇزىرەتتىلىگىنە بىرنەشە فۋنكتسيالار كىرەدى. بۇل تۋرالى وتكەن جولعى ماتەريالىمىزدا تارقاتقان بولاتىنبىز. بۇل جولى الماتى قالاسىنىڭ تقتەنشە جاعداي دەپارتامەنتىنەن ەلىمىزدەگى تج ماماندىعى جايلى اڭگىمەلەسكەن بولاتىنبىز
توتەنشە جاعداي قىزمەتكەرى – كۇردەلى فيزيكالىق جانە مورالدىق دايىندىقتى قاجەت ەتەتىن قيىن ءارى جاۋاپتى جانە قۇرمەتتى ماماندىق. ەلىمىزدە بۇل ماماندىقتىڭ قانشالىقتۋ اكتۋالدى ەكەنى جايلى دەپارتامەنت ءتۇسىندىردى:
“قازىرگى تاڭدا توتەنشە جاعداي قىزمەتكەرى ماماندىعى ۇلكەن سۇرانىسقا يە بولىپ جاتىر. 2023 جىلى 200 استام بوس لاۋازىمدار بولعان، 2024 جىلى 44 بوس ورىن بار. كوبى بىلمەۋى مۇمكىن بىراق، جالپى مينيسترلىكتىڭ قۇرامىنا قر تجم ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك كوميتەتى، قر تجم ازاماتتىق قورعانىس جانە اسكەري بولىمدەر كوميتەتى، قر تجم ورتكە قارسى قىزمەت كوميتەتى، قر تجم مەملەكەتتىك ماتەريالدىق رەزەرۆتەر كوميتەتى، قر تجم ۆەدومستۆولىق باعىنىستى ۇيىمدارى:، "سەلدەنقورعاۋ قۇرىلىس" شجق رمك، "قازاۆياقۇتقارۋ" اق، "ازاماتتىق قورعاۋ سالاسىنداعى ۇلتتىق عىلىمي زەرتتەۋلەر، دايارلاۋ جانە وقىتۋ ورتالىعى" اق، "قىزىلوردا تەمىرجول اۋرۋحاناسى" جشس، "سەيسمولوگيالىق بايقاۋ جانە زەرتتەۋ ۇلتتىق عىلىمي ورتالىعى" جشس كوميتەتتەرى كىرەدى» دەپ جازدى الماتى تجد ءباسپاسوز قىزمەتى ءبىزدىڭ ساۋالعا.
سونىمەن قاتار، ماماندىقتىڭ قيىن تۇسىن اتاپ، ومىرىنە قاۋىپ توندىرسە دە، ەرلىك جاسايتىن مامانداردىڭ دا كوپ ەكەنىن اتاپ ءوتتى:
«ماماندىقتىڭ قيىن تۇستارى ول: اۋا رايعا قاراماستان مەزگىلگە قاراماستان ءىرى ورتتەردى ءسوندىرۋ جانە ادام ءومىرىن قۇتقارۋ. سونداي-اق بىزدە ءوز ءومىرىن قاتەرگە تىگىپ، ەرلىكپەن قازا تاپقان، ەستە قالعان ازاماتتار دا بار. مىسالعا كەلتىرسەك №6 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ بولىمشە كومانديرى ازاماتتىق قورعاۋ ستارشيناسى نۋرجاۋباەۆ قايرات. №1 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ ءورت ءسوندىرۋشى-قۇتقارۋشىسى ازاماتتىق قورعاۋ كىشى سەرجانتى داۋرەنكۋلوۆ اديل. ءوز ءومىرىن قاتەرگە تىگىپ ءورت ءسوندىرۋ كەزىندە قايتىس بولعان قىزمەتكەرلەر: №7 ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ اعا ءورت ءورت ءسوندىرۋشى-قۇتقارۋشىسى ازاماتتىق قورعاۋ سەرجانتى كۋرمانبەكوۆ ارسلان، №19 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ بولىمشە كومانديرى ازاماتتىق قورعاۋ ستارشيناسى ۋالي اديلەت”.
دەسە دە، ەلىمىزدە تج ماماندارىن دايارلايتىن جالعىز عانا وقۋ ورنى بار ەكەنى تاڭعالدىردى. ول - قر تجم كوكشەتاۋ تەحنيكالىق ينستيتۋتى.
«1973 جىلى كوكشەتاۋعا الماتىدان ءورت ءسوندىرۋ كۇزەتىنىڭ وقۋ جاساعى كوشىرىلدى، قر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءورت قاۋىپسىزدىگى باسقارماسى مامانداردى دايارلادى، سول كەزدە وقۋ كورپۋسىنىڭ كۋرسانتتارى كوپ رەت كومەككە كەلىپ، جۇزدەگەن ادامنىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالدى. 1995 جىلى مەكتەپ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى توتەنشە جاعدايلار كوميتەتىنىڭ كوكشەتاۋ تەحنيكالىق ينستيتۋتى بولىپ قايتا قۇرىلدى. 1998 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا ينستيتۋتتا سىرتتاي وقۋ فاكۋلتەتى اشىلدى. جىل سايىن 100 كۋرسانتتان قابىلدايمىز. پليۋس 20 ادام رەسەي مەن بەلارۋسياداعى بەيىندى جوعارى وقۋ ورىندارىنا جىبەرەمىز» دەپ جاۋاپ بەردى وقۋ ورنى ساۋالىمىزعا.
توتەنشە جاعداي توسىننان ورىن الاتىن تابيعي اپاتتارمەن تىكەلەي بايلانىستى بولعاندىقتان، ونداي ۋاقىتتا مامانداردىڭ وزىندىك ىرەكەت ەتەتىن ەرەجەسى بولادى. ماسەلەن ولار:
ء“ورت كەزىندەگى ءىس-ارەكەت الگوريتمى:
- جاۋىنگەرلىك كيىمىن كيۋ
- بايلانىس پۋنكتىنەن انىقتالعان مەكەن-جايىن ءبىلىپ الۋ
- ءورت ءسوندىرۋ اۆتوكولىگىمەن بولىمشەدەن قاراۋىل قۇرامىمەن شىعۋ
- ورتكە كەشىكپەي وقىس وقيعاسىز جەتۋ
- ورتتەگى بارلىق مالىمەتتەردى ءبىلىپ كۇشتەر مەن ققۇرالداردى جەدەل باسقارۋ ورتالىعىنا راتسيا اركىلى بايانداۋ
- ءورتتى ۇستاپ قالۋ ءارى قاراي تارالۋىنا جول بەرمەۋ
- ەڭ باستىسى- ادام ءومىرىن قۇتقارۋ» الگوريتمىمەن جۇمىس ىستەيتىندەرىن ايتتى.
