Қазақстанда 19 қала сейсмикалық аймақта орналасқан. Оның ішінде еліміздегі екі миллионнан астам тұрғыны бар Алматы қаласы да бар. Аталмыш қалада сейсмикалық төтенше жағдайлар жиі болып тұрады. Халық қаншалықты үйренген болса да, әр төтенше жағдай болған сайын дүрбелеңге салынады. Осындай сәттерде төтенше жағдай қызметкерлері дереу әрекет етулері тиіс. Ал олардың құзыретіне не кіреді? Осы туралы материалымызда тарқататын боламыз.
Табиғи апаттар, төтенше жағдайлар кез келген сәтте орын алуы мүмкін. Осындай кезде әлемдегі құтқарушылардың рөлі маңызды бола түседі. Олар адам өмірі мен мүлкін қорғап, қауіппен күресуде алдыңғы шепте бірінші тұратын мамандар. Құтқарушылардың міндеттері нақты жағдайға байланысты өзгереді, бірақ олардың негізгі мақсаты әрқашан өзгеріссіз қалады. Бұл - халықты құтқару және қорғау.
Төтенше жағдай қызметкерлерінің құзыретіне не кіреді?
1. Жылдам әрекет ету және жағдайды бағалау:
Құтқарушылар төтенше жағдайларға жылдам әрекет етуге үйретілген. Олар апаттың ауқымын бағалайды, тәуекелдерді сараптайды және зардап шеккендердің де, олардың экипаждарының да қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін шаралар қолданады.
2. Эвакуация және құтқару:
Құтқарушылардың негізгі міндеттерінің бірі зардап шеккендерді құтқару және қауіпті аймақтан көшіру болып табылады. Бұл үйінділерден адамдарды босатуды, су басқан аумақтардан эвакуацияны ұйымдастыруды немесе жанып жатқан ғимараттардан адамдарды шығаруды қамтуы мүмкін.
3. Алғашқы көмек:
Құтқарушылар медициналық көмек келгенше зардап шеккендерге алғашқы көмек көрсетеді. Олар қан кетуді, күйіктерді, сынықтарды және басқа да жарақаттарды тоқтатуға көмектеседі.
4. Өрт сөндіру және техникалық құтқару:
Өрт болған жағдайда құтқарушылар жалынды сөндіру және өрттің таралуын болдырмау үшін өздерінің дағдылары мен құралдарын пайдаланады. Олар сондай-ақ қамалып қалған немесе қирандылар астында қалған адамдарды босату үшін арнайы жабдықты пайдалана отырып, техникалық құтқару жұмыстарын орындайды.
5. Іздеу және құтқару:
Құтқарушылар тауда, орманда немесе басқа да төтенше жағдайларда жоғалған адамдарды іздейді. Олар із-түзсіз жоғалған адамдарды табу және құтқару үшін навигациялық жабдықты, иттерді және басқа да құралдарды пайдаланады.
6. Психологиялық қолдау:
Төтенше жағдайларда құтқарушылар зардап шеккендердің физикалық денсаулығына қамқорлық жасап қана қоймайды, сонымен қатар психологиялық қолдау көрсетеді. Олар аман қалғандармен сөйлесіп және стресс пен жарақатты жеңуге жайлылық пен көмек көрсете алады.
7. Оқыту және алдын алу:
Құтқарушылар халықты қауіпсіздік шараларына және төтенше жағдайлардың алдын алуға үйретуге белсенді қатысады. Олар қоғамды ықтимал қауіптер мен олардың алдын алу жолдары туралы хабардар ету үшін тренингтер, семинарлар және түсіндіру жұмыстарын жүргізеді.
Жер сілкінісі жайлы қандай деректер белгілі?
Елімізде соңғы бес жылда 66 сейсмикалық жағдай тіркелген.
«Жалпы ел аумағының 42,9 пайызында қуаты 9 баллға жететін зілзала орын алуы мүмкін. Жағрафиялық ерекшеліктеріне қарай олардың өзіндік бейімділіктерін анықтауға болады. Әсем таулар жер сілкінсе алапат күшке айналады. Таулы аймақтарда күнделікті 20-30 мәрте әлсіз жер сілкіністері тексеріледі. Күшті жер сілкінісін алдын ала ескерту жүйесі жүзеге асырылған. Алайда арнайы құрылғылар жойқын апат орын алған жағдайда 40 секунд бұрын ғана ескерте алады», - дейді техногендік сейсмикалық жағдайлардың зертхана меңгерушісі Шолпан Құлбекова.
Сейсмологтардың айтуынша, үлкен апатты зілзаланың басқа аймақтарда орын алу қаупі төмен. Дегенмен де аз балдық жер сілкіністері байқалуы мүмкін. Мысалы, Шымкент қаласы мен Түркістан облысының аудандарында 2-3 балдық, ал Сарыағаш ауданында 3-4 баллдан аспайды.
«Ең қауіпті сейсмо аймақта Алматы қаласы орналасқаны бәріне мәлім. Одан басқа Оңтүстік шығыс және Шығыс Қазақстан аймақтарында жер сілкінісі болуы мүмкін. Себебі Тянь-Шань тауынан бастап Алтай таулары бір тау жүйесі бойынша шоғырланған. Оңтүстіктегі Тянь-Шань таулары Жерорта теңізі-Гималай белдеуіне іргелесе орналасқан. Мұнда жер сілкіну күші 9-10 балға дейін жету мүмкіндігі жоғары», - деді географ Тасқын Айдарханов.
"Адырна" ұлттық порталы
