Ońtústik Koreıa prezıdenti Iýn Sok Iol elde engizilgen tótenshe áskerı jaǵdaıdy alty saǵattan keıin toqtatyldy, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly BBC News-ke silteme jasap.
Buǵan deıin tótenshe jaǵdaıdy joıý týraly eldiń Ulttyq Assambleıasy daýys bergen edi.
«Ulttyq Assambleıa tótenshe jaǵdaıdy toqtatýdy talap etti, biz osy operaııalarǵa qatysqan áskerı kúshterdi keri shaqyrdyq. Ulttyq Assambleıanyń talabyn qabyldaımyz jáne tótenshe jaǵdaıdy mınıstrler kabınetiniń otyrysynda joıamyz», – dedi Iýn Sok Iol teleúndeýinde.
Osydan keıin mınıstrler jınalyp, tótenshe jaǵdaıdy joıý týraly sheshim qabyldady. Áskerıler óz bólimshelerine oraldy.
Buǵan deıin seısenbi kúni keshke jergilikti ýaqytpen kórsetilgen úndeýinde prezıdent tótenshe áskerı jaǵdaıdy engizýdi «kommýnıstik kúshter» men Soltústik Koreıadan keletin qaýip-qaterlerden konstıtýııalyq tártipti qorǵaý úshin qajetti shara dep atady.
Prezıdenttiń aıtýynsha, qaýip tek Soltústik Koreıadan ǵana emes, sondaı-aq jergilikti «memleketke qarsy elementterden» de týyndaıdy, sondyqtan olardy joıý qajet. Alaıda prezıdent Soltústik Koreıadan qandaı naqty qaýip-qaterler týyndaıtynyn naqtylamady. Eki el tehnıkalyq turǵydan áli de soǵys jaǵdaıynda.
YTN telearnasynyń saıtynda jarııalanǵan prezıdenttiń halyqqa úndeý mátininde ol oppozıııany memlekettik jumysty toqtatýǵa tyrysyp, negizgi úkimet músheleri men sheneýnikterge ımpıchment jarııalaýǵa árekettengeni úshin aıyptady. Onyń aıtýynsha, jańa úkimet jumysyn bastaǵannan beri Ulttyq Assambleıa 22 memlekettik qyzmetkerge, onyń ishinde birneshe prokýrorǵa, ishki ister mınıstri men qorǵanys mınıstrine ımpıchment jarııalaımyz dep ses kórsetken.
«Bul erkin Koreıa respýblıkasynyń konstıtýııalyq tártibin aıaqqa taptap, Konstıtýııa men zańdarmen bekitilgen zańdy memlekettik ınstıtýttardy buzýǵa, azamattyq soǵys týdyrýǵa baǵyttalǵan anyq memleketke qarsy áreket», – dedi Iýn Sok Iol. Onyń aıtýynsha, mundaı jaǵdaı álemniń eshbir elinde, sondaı-aq Ońtústik Koreıa tarıhynda bolmaǵan.
«Bizdiń Ulttyq Assambleıa qylmystyq toptardyń ordasyna aınalyp, eldiń sot-ákimshilik júıesin jáne zańnamalyq dıktatýra arqyly lıberaldy demokratııa júıesin qulatýǵa tyrysýda», – dedi ol halyqqa úndeýinde.
Áskerı jaǵdaıdy engizý sheshimimen bıleýshi partııa da, oppozıııa da kelispedi. Parlamentte kópshilikke ıe Ońtústik Koreıa Demokratııalyq partııasynyń kóshbasshysy Lı Chje Men bul sheshimdi Konstıtýııaǵa qaıshy dep atady. Al prezıdenttik «Halyq kúshi» partııasynyń basshysy Han Don Hýn ony zańsyz dep atap, bul sheshimdi qoldamaıtynyn málimdedi.
Áskerı jaǵdaıdy saqtaý úshin jaýapty general Pak An Sýdyń buıryǵynda barlyq saıası qyzmetke, sonyń ishinde parlament, jergilikti keńester, saıası partııalar men qaýymdastyqtardyń jumysyna, sondaı-aq mıtıngterge, demonstraııalarǵa jáne ereýilderge tyıym salynǵany aıtylǵan.
Buıryqqa sáıkes, buqaralyq aqparat quraldary áskerı basqarý baqylaýyna ótedi. Osyǵan baılanysty «jalǵan jańalyqtar taratýǵa, qoǵamdyq pikirmen manıpýlıaııa jasaýǵa jáne jalǵan úgit-nasıhat júrgizýge» tyıym salyndy. Buıryqty buzýshylar qamaýǵa alynyp, tutqyndalyp, ordersiz tintý júrgizilýi jáne jazalananýy múmkin ekendigi kórsetilgen.
Ońtústik Koreıada áskerı jaǵdaı sońǵy ret 1979 jyly sol kezdegi dıktator Pak Chon Hıdiń óltirilýinen keıin engizilgen bolatyn.
Ońtústik Koreıa prezıdenti áskerı jaǵdaı engizilgenin habarlaǵannan keıin eldiń Ulttyq Assambleıasy ǵımaratynyń aldyna adamdar jınala bastady. Ǵımarattyń kireberisinde polıııa qyzmetkerleri sap túzep turdy, al shatyrynda áskerı tikushaqtar baıqaldy.
Demokratııalyq partııanyń kóshbasshysy barlyq partııa múshelerin parlamentke jınalýǵa shaqyrdy. Bul týraly partııa depýtaty Hon Kı Von málimdegen. Honnyń aıtýynsha, parlament spıkeri Ý Von Sık Ulttyq Assambleıaǵa kelgennen keıin áskerı jaǵdaıdy toqtatý máselesi boıynsha daýys berýdi uıymdastyrýǵa shaqyrǵan.
Bul ýaqytta ońtústik koreıalyq Yonhap agenttigi tikeleı efırde parlament mańyna adamdardyń birtindep jınalyp jatqanyn kórsetti. Ǵımaratqa tek Ulttyq Assambleıa músheleri, qyzmetkerler jáne jýrnalıster ǵana kirgizildi.
Nátıjesinde, jınalys zalyna kire alǵan 300 depýtattyń 190-y áskerı jaǵdaıdy toqtatý týraly sheshimge daýys berdi.
Sondaı-aq áskerı qyzmetkerler Ulttyq Assambleıa ǵımaratyna kirýge tyrysty (keıbiri kirgeni týraly da habarlanǵan), alaıda daýys berý aıaqtalǵan soń, olar ǵımarat aýmaǵynan shyǵa bastady.
Bı-bı-sıdiń aıtýynsha, parlament ǵımaratynyń janynda narazylyq bildirýshiler «Áskerı jaǵdaıǵa jol joq», «Dıktatýrany qulataıyq» jáne «Qaqpalardy ashyńdar» dep urandatqan. Parlament ǵımaratynyń bas kireberisinde polıııa men narazylyq bildirýshiler arasynda qaqtyǵystar bolǵany týraly da habarlandy.
Ońtústik Koreıa Konstıtýııasyna sáıkes, parlamenttiń kópshiligi talap etken jaǵdaıda áskerı jaǵdaı joıylýy tıis. Áskerıler túnde prezıdent ony joıǵanǵa deıin buıryqty oryndaýdy jalǵastyratynyn málimdedi.
New York Times túngi ýaqytta Ulttyq Assambleıa mańyna jınalǵan adamdar sany kóbeıip, prezıdenttiń otstavkasyn talap etken urandar qattyraq estilip jatqanyn habarlady.
Prezıdenttiń áskerı jaǵdaıdy joıý týraly kelisimin parlament mańynda jınalǵandar qýanyshpen qarsy aldy.
