28 qaraşada Astanada SJMED (Solutions Journalism in Medicine) jobasynyŋ qorytyndysy boiynşa döŋgelek üstel öttı. Jobany 2024 jyldyŋ mausymynan qaraşa aiyna deiın AQŞ-tyŋ halyqaralyq damu agenttıgı (USAID) qoldauymen, BŪŪ-nyŋ Balalar qory (IýNİSEF) jäne «Ädıl söz» söz bostandyǧyn qorǧau halyqaralyq qory jüzege asyrdy.
Jobanyŋ maqsaty – şeşım jurnalistikasy* janryn qoldana otyryp, medisina taqyryptaryna arnalǧan jurnalistık materialdardy tüsınıktı, qyzyqty, paidaly jäne däiektı etu.
«COVID-19 pandemiiasy şynaiy aqparatqa qol jetkızu aurulardyŋ taraluynyŋ aldyn aluda jäne ärbır adamnyŋ densaulyǧyn qorǧauda maŋyzdy röl atqaratynyn aiqyn körsettı. Faktılerge negızdelgen jauapty jurnalistika adamdarǧa sanaly şeşım qabyldauǧa kömektesedı – būl vaksinasiiaǧa, aldyn alu şaralaryn saqtauǧa nemese medisinalyq kömekke uaqytyly jügınuge qatysty bolsa da », – dep atap öttı IýNİSEF-tıŋ Qazaqstandaǧy ökılı, doktor Raşed Mūstafa Sarvar.
«IýNİSEF densaulyq saqtau salasyndaǧy kürdelı mäselelerdı qamtityn BAQ äleuetın arttyruǧa baǧyttalǧan bastamalardy qoldaidy. Bız sapaly aqparat ömırdı saqtaitynyna , al medisinalyq taqyryptarda materialdardy käsıbi türde äzırleu qoǧamnyŋ senımın arttyryp, ony jaŋa synaqtarǧa daiyn boluǧa kömektesetınıne senemız», – dedı doktor Sarvar.
Qazaqstannyŋ türlı öŋırlerınen 50 jurnalist şeşım jurnalistikasy, faktcheking, storitelling, tiımdı şeşımderdıŋ dälelderın tabu jäne olardy tüsınıktı tılmen tüsındıru boiynşa vebinarlar seriiasynan öttı.
«SJMED siiaqty jobalardy qoldai otyryp, USAID tek densaulyq turaly maŋyzdy aqparatty jetkızıp qana qoimai, adamdar men qauymdastyqtarǧa özderın qalai qorǧap, densaulyqtaryn saqtai alatyndyǧyn tüsındıretın sapaly jurnalistikanyŋ damuyna yqpal etedı. Būl densaulyq saqtau jüielerınıŋ tūraqtylyǧyn arttyruǧa jäne jaŋa syn-qaterlerge daiyn boluyna maŋyzdy röl atqarady», — dep atap öttı USAID-tyŋ Ortalyq Aziiadaǧy missiiasynyŋ atqaruşy direktory Monik Mosolf.
Joba qatysuşylary täjıribelı mamandardyŋ oqularynan öttı. Olar:
- Dmitrii Mazorenko (Vlast.kz redaktory) – «Şeşım jurnalistikasy janrynda qalai jazu kerek».
- Pavel Bannikov (OSINT mamany) – «Faktcheking».
- Djamilia Maricheva (Protenge.kz bas redaktory) – «Auqymdy derekterdı tüsınıktı etıp jazu».
- Oksana Akulova (jurnalist) – «Medinalyq taqyryptarmen jūmys ıstep üirenu».
- Asel Mūsabekova (biolog, ǧylymdy nasihattauşy) – «Medisina jaily qalai jazamyz».
Ekınşı kezeŋge eŋ belsendı 20 qatysuşy ırıktelıp, olar vaksinasiia, qazırgı jäne jaŋa virustarmen küres, antibiotikterdıŋ baqylausyz qoldanyluy mäselelerı turaly 21 bıregei maqala daiyndap, jariialady. Būl materialdardyŋ jalpy qaralym sany 235 myŋnan asty. Jurnalister Eljan Bırtanov, Botagöz Kaukenova, Anatolii İvanov-Vaiskopf, Oksana Akulova, Qalima Täjıgül, Elnūr Älımova siiaqty täjıribelı tälımgerlerdıŋ jetekşılıgımen jūmys ıstedı.
«Halyqqa tüsınıktı tılde jazylǧan medisinalyq taqyryptaǧy materialdar, onda tek densaulyq saqtau mäselelerı köterılıp qana qoimai, olardyŋ şeşu joldary da ūsynylsa, köpten kütken qaralym sanyna qol jetkıze alady. Mūny «Ädıl söz» qory men IýNİSEF-tıŋ bırlesken SJMED jobasy aiqyn körsettı. Kışıgırım fakt – jekelegen jariialanymdardyŋ özı 40 myŋ qaralymǧa deiın jinady», – dep atap öttı joba tälımgerı Anatolii İvanov-Vaiskopf.
Sättı şyqqan jūmystar:
- İrina Volkova. «Nezdorovyi keşbek» - o problemah beskontrolnogo ispolzovaniia antibiotikov»
- Marina Nizovkina. «Vsegda li liubov k koşkam i steikam dovodit do toksoplazmoza?»
- Dana Nūrmūhanbet. «Tabiǧi apattan keiıngı ındet. Saqtanudyŋ joly bar ma?»
- Ainūr Şoşaeva. «Soǧym mausymy kele jatyr»: Qazaqstanda sıbır jarasynyŋ aldyn qalai aluǧa bolady?»
«COVID -19 körsetkendei, jahandyq pandemiialarǧa daiyndyq tek densaulyq saqtau jüiesıne ǧana bailanysty emes. Ol azamattardyŋ öz densaulyǧyn qorǧau üşın dūrys şeşım qabyldauyna jäne qanşalyqty jaqsy ärı uaqtyly aqparattandyrylǧanyna da bailanysty. «Şyndyq şalbaryn kiıp ülgergenşe, jalǧan aqparat älemdı şarlap ülgeredı». Sol sebeptı äleumettık jelıler däuırınde būl mäsele öte özektı. Sondyqtan infodemiianyŋ aldyn alu boiynşa kez kelgen jūmys priventivtı sipatqa ie bolyp, mäseleler tuyndaǧanǧa deiın jürgızıluı tiıs. Qytailar aitqandai, «boranda tynyş ūiyqtau üşın», aspany aşyq künderde küş salyp, sapaly ärı däleldı media önımderın jariialauǧa qoldau körsetu qajet. Däl osy sebeptı «Ädıl söz» qory şeşım jurnalistikasy janrynda jūmys ısteitın jurnalisterdı jüielı türde qoldap, densaulyq saqtau salasynda osy jobany ıske asyrdy», – dep atap öttı «Ädıl söz» qorynyŋ prezidentı Karla Djamankulova.
Joba turaly tolyq aqparatty – https://solvefuture.kz/sjmed/ caitynan bıle alasyz.
