28 qarashada Astanada SJMED (Solutions Journalism in Medicine) jobasynyń qorytyndysy boıynsha dóńgelek ústel ótti. Jobany 2024 jyldyń maýsymynan qarasha aıyna deıin AQSh-tyń halyqaralyq damý agenttigi (USAID) qoldaýymen, BUU-nyń Balalar qory (IýNISEF) jáne «Ádil sóz» sóz bostandyǵyn qorǵaý halyqaralyq qory júzege asyrdy.
Jobanyń maqsaty – sheshim jýrnalıstıkasy* janryn qoldana otyryp, medıına taqyryptaryna arnalǵan jýrnalıstik materıaldardy túsinikti, qyzyqty, paıdaly jáne dáıekti etý.
«COVID-19 pandemııasy shynaıy aqparatqa qol jetkizý aýrýlardyń taralýynyń aldyn alýda jáne árbir adamnyń densaýlyǵyn qorǵaýda mańyzdy ról atqaratynyn aıqyn kórsetti. Faktilerge negizdelgen jaýapty jýrnalıstıka adamdarǵa sanaly sheshim qabyldaýǵa kómektesedi – bul vakınaııaǵa, aldyn alý sharalaryn saqtaýǵa nemese medıınalyq kómekke ýaqytyly júginýge qatysty bolsa da », – dep atap ótti IýNISEF-tiń Qazaqstandaǵy ókili, doktor Rashed Mustafa Sarvar.
«IýNISEF densaýlyq saqtaý salasyndaǵy kúrdeli máselelerdi qamtıtyn BAQ áleýetin arttyrýǵa baǵyttalǵan bastamalardy qoldaıdy. Biz sapaly aqparat ómirdi saqtaıtynyna , al medıınalyq taqyryptarda materıaldardy kásibı túrde ázirleý qoǵamnyń senimin arttyryp, ony jańa synaqtarǵa daıyn bolýǵa kómektesetinine senemiz», – dedi doktor Sarvar.
Qazaqstannyń túrli óńirlerinen 50 jýrnalıst sheshim jýrnalıstıkasy, faktchekıng, storıtellıng, tıimdi sheshimderdiń dálelderin tabý jáne olardy túsinikti tilmen túsindirý boıynsha vebınarlar serııasynan ótti.
«SJMED sııaqty jobalardy qoldaı otyryp, USAID tek densaýlyq týraly mańyzdy aqparatty jetkizip qana qoımaı, adamdar men qaýymdastyqtarǵa ózderin qalaı qorǵap, densaýlyqtaryn saqtaı alatyndyǵyn túsindiretin sapaly jýrnalıstıkanyń damýyna yqpal etedi. Bul densaýlyq saqtaý júıeleriniń turaqtylyǵyn arttyrýǵa jáne jańa syn-qaterlerge daıyn bolýyna mańyzdy ról atqarady», — dep atap ótti USAID-tyń Ortalyq Azııadaǵy mıssııasynyń atqarýshy dırektory Monık Mosolf.
Joba qatysýshylary tájirıbeli mamandardyń oqýlarynan ótti. Olar:
- Dmıtrıı Mazorenko (Vlast.kz redaktory) – «Sheshim jýrnalıstıkasy janrynda qalaı jazý kerek».
- Pavel Bannıkov (OSINT mamany) – «Faktchekıng».
- Djamılıa Marıcheva (Protenge.kz bas redaktory) – «Aýqymdy derekterdi túsinikti etip jazý».
- Oksana Akýlova (jýrnalıst) – «Medınalyq taqyryptarmen jumys istep úırený».
- Asel Musabekova (bıolog, ǵylymdy nasıhattaýshy) – «Medıına jaıly qalaı jazamyz».
Ekinshi kezeńge eń belsendi 20 qatysýshy iriktelip, olar vakınaııa, qazirgi jáne jańa vırýstarmen kúres, antıbıotıkterdiń baqylaýsyz qoldanylýy máseleleri týraly 21 biregeı maqala daıyndap, jarııalady. Bul materıaldardyń jalpy qaralym sany 235 myńnan asty. Jýrnalıster Eljan Birtanov, Botagóz Kaýkenova, Anatolıı Ivanov-Vaıskopf, Oksana Akýlova, Qalıma Tájigúl, Elnur Álimova sııaqty tájirıbeli tálimgerlerdiń jetekshiligimen jumys istedi.
«Halyqqa túsinikti tilde jazylǵan medıınalyq taqyryptaǵy materıaldar, onda tek densaýlyq saqtaý máseleleri kóterilip qana qoımaı, olardyń sheshý joldary da usynylsa, kópten kútken qaralym sanyna qol jetkize alady. Muny «Ádil sóz» qory men IýNISEF-tiń birlesken SJMED jobasy aıqyn kórsetti. Kishigirim fakt – jekelegen jarııalanymdardyń ózi 40 myń qaralymǵa deıin jınady», – dep atap ótti joba tálimgeri Anatolıı Ivanov-Vaıskopf.
Sátti shyqqan jumystar:
- Irına Volkova. «Nezdorovyı keshbek» - o problemah beskontrolnogo ıspolzovanııa antıbıotıkov»
- Marına Nızovkına. «Vsegda lı lıýbov k koshkam ı steıkam dovodıt do toksoplazmoza?»
- Dana Nurmuhanbet. «Tabıǵı apattan keıingi indet. Saqtanýdyń joly bar ma?»
- Aınur Shoshaeva. «Soǵym maýsymy kele jatyr»: Qazaqstanda sibir jarasynyń aldyn qalaı alýǵa bolady?»
«COVID -19 kórsetkendeı, jahandyq pandemııalarǵa daıyndyq tek densaýlyq saqtaý júıesine ǵana baılanysty emes. Ol azamattardyń óz densaýlyǵyn qorǵaý úshin durys sheshim qabyldaýyna jáne qanshalyqty jaqsy ári ýaqtyly aqparattandyrylǵanyna da baılanysty. «Shyndyq shalbaryn kıip úlgergenshe, jalǵan aqparat álemdi sharlap úlgeredi». Sol sebepti áleýmettik jeliler dáýirinde bul másele óte ózekti. Sondyqtan ınfodemııanyń aldyn alý boıynsha kez kelgen jumys prıventıvti sıpatqa ıe bolyp, máseleler týyndaǵanǵa deıin júrgizilýi tıis. Qytaılar aıtqandaı, «boranda tynysh uıyqtaý úshin», aspany ashyq kúnderde kúsh salyp, sapaly ári dáleldi medıa ónimderin jarııalaýǵa qoldaý kórsetý qajet. Dál osy sebepti «Ádil sóz» qory sheshim jýrnalıstıkasy janrynda jumys isteıtin jýrnalısterdi júıeli túrde qoldap, densaýlyq saqtaý salasynda osy jobany iske asyrdy», – dep atap ótti «Ádil sóz» qorynyń prezıdenti Karla Djamankýlova.
Joba týraly tolyq aqparatty – https://solvefuture.kz/sjmed/ caıtynan bile alasyz.
