Қоғамдық бірлестік – жалпы мақсаттарға қол жеткізу үшін ерікті негізде құрылған азаматтардың бірлестігі. Бүгінде олардың саны күн санап артып келеді. «Адырна» ұлттық порталының кезекті сұхбаты «Ақ босаға» әйелдер қоғамдық бірлестігінің атқарушы директоры, экономика ғылымдарының кандидаты Тажиева Зейнар Дастанқызымен болды.
– Зейнар ханым, «Ақ босаға» қоғамдық бірлестігі қалай құрылды?
– «Ақ босаға» әйелдер қоғамдық бірлестігі 2006 жылы 5 шілдеде қоғамның барлық саласындағы әйелдердің белсенділігін арттыру және бала тәрбиесіндегі, отбасындағы әйел ананың рөлін арттыру мақсатында Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің профессор оқытушылар құрамының негізінде құрылды. «Ақ босаға» бірлестігінің мүшелері Сыр өңіріндегі білім, ғылым саласында еңбек етіп жүрген тәжірибелі ғалымдардан құралған. Жарғыда көрсетілгендей, қоғамның барлық өмірінің салаларындағы әйел-ғалымдардың рөлі мен азаматтық бастамшылығын, қоғамдық саяси белсенділігін арттыра отырып, олардың әр түрлі жобаларға, байқауларға қатысуға ықпал ету көзделген. Сонымен қатар, әйелдер қоғамдық бірлестігі мемлекеттің демографиялық саясатын насихаттап, отбасы құндылықтарын дамытуға арналған шараларды іске асырады. Бірлестіктің мүшелері әр түрлі мамандық иелері, яғни олар психологтар, педагогтар, экономисттер, қоғам қайраткерлері, белсенді жастар болып табылады. Бірлестіктің төрайымы – тарих ғылымдарының кандидаты, профессор Ансатова Меруерт Нагметовна, атқарушы директоры- экономика ғылымдарының кандидаты Тажиева Зейнар Дастановна.
– Осы күнге дейін қоғамға қажетті қандай жұмыстар атқарылды?
– «Ақ босаға» әйелдер қоғамдық бірлестігі 2007-2014 жылдар арасында облыстық ішкі саясат басқармасының мемлекеттік тапсырысының байқауларына қатысып, «Қазақстан Республикасының гендерлік теңдік Стратегиясын насихаттау», «Аймақтағы отбасы демографиялық саясатты дамыту әлеуметтік қызметін ұйымдастыру» сынды тапсырыстарды орындады. Осы әлеуметтік мемлекеттік тапсырыстар аясында көптеген іс шаралар іске асырылды. «Жастарды отбасылық некелік өмірге даярлау», «Зорлық зомбылыққа қарсы күресті ұйымдастыру», «Отбасылық бюджетті қалыптастыру», «Отбасылық бизнес негіздері» және т.б семинар тренингтер өткізілді. «Жас отбасы», «Қанатты әйел» сияқты форумдар ұйымдастырылды. Осы іс-шаралардың аясында 4 әдістемелік құрал, 2 каталог, 3 конференция жинақтары басылымнан шықты.
2015-2016 жылдары «Ақ босаға» ӘҚБ-і Біріккен Ұлттар Ұйымының «Жергілікті халыққа, оның ішінде халықтың әлжуаз тобына экономикалық, әлеуметтік және экологиялық қызметтер көрсетудің инновациялық тәсілдерін енгізу арқылы Қызылорда облысының әл-ауқаты мен өмір сүру сапасын жақсарту» бірлескен бағдарламасы бойынша конкурсқа қатысып, жеңіске жетті. Бұл гранттық байқаудың мақсаты - халықтың осал топтары мен ауылдарға назар аудара отырып, аймақта өнімді жұмыспен қамтуға жәрдемдесу. Конкурсқа ұсынылатын жобалар ұзақ мерзімді, тұрақты нәтижелерді қамтамасыз етуі керек, және барлық ұсынылатын іс-шаралар ұзақ мерзімді әсер етуі керек.
Мүмкіндігі шектеулі әйелдерге арналған жоба дайындадық
– Жобаның тікелей бенефициарлары, әсіресе азаматтардың осал санаттарынан, өмір сапасының жақсарғанын сезінуі, өз қабілеттерін жүзеге асыра алуы және қоғамға әлеуметтік бейімделуі керек. «Ақ босаға» ЖОО осы байқауға «Мүмкіндігі шектеулі әйелдерді қолданбалы өнер бұйымдарын жасау дағдыларына кәсіби оқыту» жобасын ұсынды. Осы жоба арқылы мүмкіндігі шектеулі ауыл әйелдерді отбасылық бизнесті жүргізу мен дамытуға оқытылды. Неге десеңіз, мүгедек әйелдердің көпшілігі жұмыссыз, әсіресе ауылдық жерлерде әр отбасында халықтық қолданбалы-қолданбалы өнер бұйымдарының шикізатын табуға болады. Жоба нәтижесінде қолөнер мен халықтық қолөнерге оқыған әйелдер бір жағынан бір-бірімен тығыз ынтымақтастықта болады, ал екінші жағынан ауылдағы жұмыссыз әйелдерді кәсіптік оқыту қоғамда халықтық қолөнердің жандануы мен дамуын тудырады, өйткені халық өнері ұлттық мәдениеттің негізін құрайды. Ауылдарда қолөнермен айналысуға болады. Сонымен қатар, мүмкіндігі шектеулі әйелдер жұмыс таба алмайды, өйткені олардың білімі жоқ немесе сүйікті ісімен айналысуға мүмкіндігі жоқ. Киіз басу, үй ыдыстарын тігу, кілем тоқу сияқты халықтық қолөнер түрлері өнер ретінде ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келеді. Тек жаңа инновациялық технологияларды және экологиялық таза материалдар мен шикізаттарды пайдалануды үйрету керек, ол үшін кәсіби дайындықты ұйымдастыру қажет. Нәтижесінде отбасылық кәсіп құру арқылы әрі қарай кәсіпкерлікпен айналысатын қолөнершілер тобын құруға болады. Жоба нәтижесінде ауыл тұрғындары қолөнер дағдыларын игерді, бизнесті қалай құруға болатынын білді, мүгедектігі бар әйелдер оқудан кейін халықтық қолөнермен өз бетінше айналыса бастады және қоғамның толыққанды мүшесі мәртебесіне ие болды.
Ерекше балалардың аналарына арналған орталық ұйымдастырдық
– 2018 жылы «Ақ босаға» әйелдер қоғамдық бірлестігі АҚШ-тың Қазақстандағы елшілігінің шағын гранттық бағдарлама аясында «Ерекше балалардың аналары» тақырыбында тағы бір әлеуметтік жобаны жеңіп алды. Жобаның мақсаты - өмірде көп деңгейлі қолдауы үшін ерекше балалардың аналарына арналған орталықты ұйымдастыру. Ерекше балалар аналары орталығының жобасы барысында аналарға арналған тренингтер ұйымдастырылды - 32 қатысушыға, аптасына екі рет, қолөнер курстары, балалардың дұрыс тамақтануы, салауатты өмір салтын сақтау бойынша консультациялар, балаларға аптасына екі рет терапиялық массаж сессиялары, логопедиялық сабақтар кестеге сәйкес аптасына үш рет болды. Мамандардың осы жұмыстарымен қатар, жоба психологы балалармен аптасына бес рет арт-терапия, үйлестіру және дидактикалық ойындармен айналысты. Орталықта тізімделген жұмыстар мен іс-шараларға барлық жағдайлар жасалған: жабдықтар, аксессуарлар, көмекші тренажерлар, жұмсақ резеңкеленген массаж төсеніштері, киізден жасалған әр түрлі панно, ағаш ойыншықтар, ойынның математикалық дағдыларын дамытатын лего ойыншықтары, ауаны тазартуға және ылғалдандыруға арналған жабдықтар. Осы аралықта біз арнайы балалардың денсаулығын дамытуға арналған құрал-жабдықтар мен құрылғыларды, соның ішінде массаж үстелдерін, массаж төсеніштерін, спорт жабдықтарын және медициналық-дене шынықтыру кешенін сатып алдық және қолөнерді оқыту бойынша қызметтер ұсыну туралы келісім жасадық. Жұмыссыз аналар үшін тоқылған және киізден жасалған бұйымдар өндірісі бойынша кәсіпкерлікті ұйымдастыру негіздерімен қолөнер курсы ұйымдастырылды. Инклюзивті білім беру бойынша мұғалімдер мен психологтарға арналған аймақтық семинар өткізілді, онда Қызылорда қаласындағы мектептерден 20 психолог біліктілігін арттырды. Мұстафа Шоқай атындағы No187 мектепте ерекше балалар аналарына арналған орталықтың ашылуымен қалалық білім бөлімі бір логопед штатын бөлді және бұл маман жоба аяқталғаннан кейін де өз жұмысын жалғастырады.
«Ерекше балалар аналары» жобасының мақсатты аудиториясы - Қызылорда қаласының «Шұғыла» шағын ауданындағы үш мектептің 32 анасы мен 35 ерекше баласы және инклюзивті білім беру бойынша тәжірибе алмасу үшін қала мектептерінде жұмыс жасайтын психологтар. Орталыққа кіші топтарға баратын 35 адамнан тұратын арнайы балалар психологпен жұмыс жасады, үй тапсырмаларын орындады, шығармашылық әлеуетін дамытты, мектеп оқушылары оқу үлгерімін жақсартты, бұл балалардың динамикалық картасында көрініс тапты. Олар массаж сеанстарын алады, логопедтің қабылдауында болады, осылайша денсаулығын нығайтады. Ерекше балалар өздерінің проблемаларымен жалғыз қалмайды, орталықта олар бір-бірімен байланысады, өйткені көпшілігі мұндай қымбат ойыншықтар мен ойындарға, үйдегі сауықтыру шараларына қол жеткізе алмайды. Барлық өткізілетін іс-шаралар бұқаралық ақпарат құралдарымен және әлеуметтік желілерде жарияланды.
«Шаңырағың биік болсын!» әлеуметтік жобасы хақында
– 2020 жылы тамыз – қараша айларында Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің қолдауымен және «Азаматтардың бастамасын қолдау орталығының» мемлекеттік грантары аясында Отбасылық қарым-қатынасты нығайту жөніндегі іс-шараларды іске асыру («Шаңырағың биік болсын!») әлеуметтік жобасын іске асырды.
Отбасы, болашақ ата-ана, жас жұп және олардың туыстары үшін әрбір іс-шараға 4 білікті жаттықтырушы: 16-17 қыркүйекте Ельшибаева Күлмаш Галымжановна, психология ғылымдарының кандидаты, PhD докторы «Берекелі отбасын қалыптастыру» семинар тренингін өткізді. Онда отбасылық өзара қарым-қатынасты, келіннің психологиялық тестісін, ененің тестісін қолдана отырып, келін мен ене арасындағы қарым қатынасты қалай нығайтуға болатынын жаттығулармен көрсетті. Семинарға қатысушылар жаттығулардан кейінгі пікір алмасуда өздерінің мінезінде, ойлау санасындағы кемшіліктерін ашық айтып, семинардан қандай әсер алғандарын ортаға салды. Көбіне кінәні өздерінен іздемей, қасындағы отбасы мүшелеріне көп талап қойғаннан арада түсініспеушілік болатынын мысалға келтіріп, енді бүгінгі алған білімдері арқылы отбасында береке келтіруді ғана мақсат ететіндіктерін айтты. Кейбір семинарға қатысушылар, жобадан кейін де осындай семинарға қатысқылары келетінін жеткізіп, енелер институты құрылса, отбасыларына көп көмегін тигізетінін жеткізді.
5-6 қазанда өткізілген «Бақытты баланы тәрбиелейтін ата-ана қандай болуы керек?»семинар тренингін «RITORIX» шеберлік мектебінің негізін қалаушы, тренер, коуч, психолог Битанова Гульжанат жүргізді. Семинарда қатысушылар бала тәрбиесі жөнінде тың да қызықты деректер алды. Баланы жақсы тәрбиелеу үшін ата-ананың өзінің ресурсы, құзыреттілігі, мақсаты болуы керек екендігін көрсетіп, психологиялық тест, афирмациялар жасап, пікір алмасу кезінде қатысушылардың шынайы эмоцияларын туғызды. Онлайн қатысып отырғандар, барлығы дерлік қызықты тапсырмалар түзеу арқылы, өздерінің өмірге деген қарым қатынасын түзеді. Әрқайсысының алған әсерімен бөлісуге уақыт беріліп, ата-ана мен балалар арасындағы қарым-қатынасты нығайтуға көптеген әдіс тәсілдер алуға жағдай жасады. Семинар кезінде тренер ата-аналарға психологиялық әсер ету арқылы өздерінің бес жасар шақтарын еске түсіртіп, баланың арманын, тілегін, өз бетінше ойлау қабілетінің қалыптасуын ата-ана түзейтінін, ата-анасының әрдайым қолдауын күтетінін жаттығулар арқылы көрсете білді. Қатысушылар тренердің семинарды жүргізу шеберлігіне тәнті болды, алғыстарын білдіріп, осы семинардың олардың өмірінде жақсы өзгерістер енгізітіне сенімдерін жеткізді.
16-17 қазанда өткізілген «Жастарды отбасылық өмірге дайындау-азаматтық қоғамның өзекті мәселесі» тақырыбындағы семинарды Абенова Кульзада филология ғылымдарының кандидаты, PhD докторы, тренер жүргізді. Семинарда қыздарға және жігіттерге арналған өмірлік жарды таңдау, менің болашақ отбасым қандай болады деген психологиялық жаттығулар жасалды. Отбасылық ролдер, отбасы жауапкершілігі құндылықтары, отбасылық бюджетті жоспарлауға арналған сұрақтар, практикалық жаттығулар қаралды. Сонымен қатар, отбасын бағалауға арналған генограммалар және эко-карталарын қатысушылар өз отбасылары үшін даярлады. Отбасының күшті және әлсіз жақтарын бағалап, отбасы тұрақтылығын сақтау үшін керекті кеңестер алды. Қатысушылар өз пікірлерінде білімдерін арттырудағы қуаныштарымен бөлісіп, біраз тың деректер берген тренерге және осы семинарды ұйымдастырушыларға өз алғыстары мен ризашылықтарын білдірді.
6-7 қарашада өткізілген «Отбасындағы қарым қатынастағы конфликт және оны шешу жолдары» тақырыбындағы семинарды Аяганова Алмагуль Жандильдаевна, психология ғылымдарының кандидаты, тренер, коуч жүргізді. Семинарда отбасылық қарым қатынастағы мінез-құлық модельдері жүйеленді, конфликтілер орын алған кездегі шешу жолдарын қарастырды. Жаттығулар «Отбасылық қарым қатынас шеңбері», экспресс тест «Қарым-қатынас деңгейін анықтау», экспресс тест «Мен кіммін?» орындалды. Отбасылық қарым қатынастағы конфликтінің психологиялық табиғаты анықталып, ерлі-зайыптылар, ата-анамен бала арасындағы конфликтілер қарастырылды. «Жайлы аймағым» жаттығуы арқылы ішкі қайшылықтар айқындалды. «Эмоциялық интелектіні дамыту» жаттығуы арқылы конфликт фазалары наразылық, эмоция, мәмілесу/татуласу қалай орындалатыны түсіндірілді. Қатысушылар пікірлерін жеткізу барысында көптеген өздерінің қасиеттері ашылғанын, жаттығулар арқылы сана сезімдерін бақылау, бағалау, дамытуға болатынына көз жеткізгендерін айтты.
– Жалпы мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс бойынша қай басқармалар қаржы қарастырады?
– Әлеуметтік мемлекеттік тапсырыс бойынша облыстық ішкі саясат басқармасы мен жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы үкіметтік емес ұйымдармен жұмыс жасайды. Сонымен қатар, мемлекеттік емес гранттар да жылда байқау жариялап отырады. Мысалы, Евразия қоры, Елбасы қоры, АҚШ тың Қазақстандағы елшілігі, ЮСАИД бағдарламасы және т.б. Ал мемлекеттің гранттар байқауын коммерциялық емес акционерлік қоғамы «Азаматтардың бастамасын қолдау орталығы» өткізеді.
«Адырна» ұлттық порталы
