«Alash» qozǵalysynyń jetekshisi Álıhan Bókeıhannyń týǵanyna bıyl 152 jyl toldy
1866 jyly 5 naýryzda Qazaqtyń ult-azattyq «Alash» qozǵalysynyń kósemi Álıhan Bókeıhan dúnıege keldi. 1937 jyly 27 qyrkúıekte Á. Bókeıhanov sottalyp, atý jazasyna kesildi.
Álıhan Bókeıhan memleket qaıratkeri ǵana emes, Oksford, Kembrıdjde moıyndalǵan qazaq ǵalymy.
Álıhan Nurmuhameduly Bókeıhan – dańqty qoǵam jáne memleket qaıratkeri. Ol qazaq halqynyń HIH ǵasyrdyń sońy – HH ǵasyrdyń basyndaǵy «Alash» ult-azattyq qozǵalysynyń ıdeıalyq negizin qalaýshy ári jetekshisi, qazaqtyń «Alash» atty tuńǵysh saıası partııasynyń ári Qazaq-qyrǵyz ulttyq-terrıtorııalyq avtonomııasynyń atasy ári tóraǵasy boldy. 1917 jyldyń jeltoqsanynda prezıdenttik basqarý tetigi bar shynaıy demokratııalyq parlamenttik respýblıka retinde dúnıege kelip, 1920 jyldyń tamyzyna deıin jasaǵan Alash avtonomııasy búgingi Qazaq eliniń negizin, berik irgetasyn qalap berdi. Á.N. Bókeıhan – dańqty enıklopedıst ǵalym 2 joǵarǵy bilimi boıynsha ormantanýshy-ǵalym, agronom áli zańger, tabıǵı daryny boıynsha tarıhshy, ekonomıst, etnograf, ádebıettanýshy, jýrnalıst ári pýblııst, sondaı-aq jer paıdalaný men mal sharýashylyǵy boıynsha teńdessiz maman bolatyn. Onyń osy kúnge deıin tabylyp, jınaqtalǵan ǵylymı-pýblııstkalyq murasy 15 tomǵa jetti.
1930-jyldardan Keńes Odaǵy kúıregen 1991 jylǵa deıin derlik Á.N. Bókeıhannyń esimin ataýǵa, onyń ómiri men san qyrly qyzmetin zertteýge qatań tyıym salyndy. Al onyń asa baı ári óte mol saıası jáne ǵylymı-pýblııstıkalyq murasy kitaphanalar men muraǵattarda, onyń ishinde KSRO KGB-sy men Qazaqstan KGB-synyń muraǵattarynda kópshilik nazarynan tasada shań basyp jatty.
2016 jylǵy 25 qyrkúıekte Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Ákimshiligi Qaraǵandy qalasyndaǵy Oktıabr aýdanyn Álıhan Bókeıhan atyndaǵy aýdan etip ózgertýge ruqsat berdi. Astana men Kókshetaýda qaıratker atyna kóshe berildi.
Sol jyly Astanada Alash kósemi Álıhan Bókeıhannyń 150 jyldyǵyna arnalǵan saltanatty shara– Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Banki shyǵarǵan mereıtoılyq estelik moneta tanystyryldy. Monetada jańa tehnologııa múmkindigimen «Qazaq» gazeti beınelengen trafaret alǵash ret qoldanylǵan.
qazaquni.kz
