Túrkitildes memleketterdiń yntymaqtastyq keńesiniń VIII Sammıti Ystanbul qalasynyń ońtústik-shyǵysynda Mármár teńizinde ornalasqan Demokratııa jáne bostandyq aralynda ótti. Alqaly jıynǵa Qazaqstan Prezıdentinen basqa Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıev, Qyrǵyzstan Prezıdenti Sadyr Japarov, Túrkııa Prezıdenti Rejep Taıyp Erdoǵan jáne Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzııoev qatysty. Sondaı-aq Sammıtke baqylaýshy elderdiń basshylary Túrikmenstannyń Prezıdenti Gýrbangýly Berdimuhamedov pen Majarstannyń Premer-Mınıstri Vıktor Orban qatynasty, dep habarlaıdy «Adyrna» tilshisi Aqordaǵa silteme jasap.
Qazaqstan Prezıdenti Túrkitildes memleketterdiń basshylarymen Ystanbul qalasynda júzdeskenine jáne Rejep Taıyp Erdoǵanǵa Anadoly jerinde kórsetken qonaqjaılyǵy úshin shynaıy rızashylyǵyn bildirdi.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan, Ázerbaıjan, Qyrǵyzstan, Ózbekstan jáne Túrikmenstan halyqtaryn bıylǵy el Táýelsizdiginiń 30 jyldyǵymen quttyqtap, bunyń tarıhı beles ekenin atap ótti.
– Biz osy kezeńde irgemizdi bekitip, eńsemizdi tiktedik. Memleketterimizdiń arasyndaǵy dostyq qatynasty nyǵaıta tústik. Bıyldyń ózinde eki ret bas qosyp, joǵary deńgeıde Sammıt ótkizdik. Bul – myzǵymas baýyrlastyǵymyzdyń aıqyn kórinisi. Qazaqta «Tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi» degen ulaǵatty sóz bar. Osy jerde jınalǵan elderdiń joǵary deńgeıdegi ókilderiniń nıeti túzý. Biz barlyq memleketterdi yntymaqtastyqqa shaqyramyz, sondyqtan búgingi basqosý tamyry bir, tarıhy ortaq elderdiń aýyzbirshiligin arttyra túseri sózsiz, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Memleket basshysy eki jyldan beri atalǵan Keńeske tıimdi tóraǵalyq etip kele jatqan Ázerbaıjan basshylyǵyna alǵys bildirdi. Sondaı-aq olardyń Keńes jumysyn jandandyra túsýge zor úles qosqanyn atap ótip, álemdi jaılaǵan indetke qaramastan, túrki keńistiginde birqatar jaqsy jańalyq bolǵanyn aıtty. Túrkitildes memleketter pandemııaǵa qarsy kúreste kúsh biriktirý úshin alǵashqylardyń biri bolyp tótenshe sammıt ótkizdi, Túrkistan qalasy Túrki áleminiń rýhanı astanasy atandy, sondaı-aq Taýly Qarabaq máselesi de Birikken Ulttar Uıymynyń qararyna sáıkes oń sheshimin tapty. Endi Keńestiń tóraǵalyǵy Túrkııa Respýblıkasyna ótedi.
– Anadoly eli bul mindetti abyroımen atqaryp, yntymaqtastyǵymyzdy odan ári nyǵaıta túsedi dep senemin. Tutas túrki jurtyn tarıhı tamyrlastyq pen ortaq múdde biriktiredi. Biz bir-birimizge árdaıym tilektespiz, syılastyǵymyz da erekshe. Búgingi alqaly jıyn – osynyń aıqyn dáleli. Túrki keńesiniń yqpaly men bedeli jyl ótken saıyn artyp keledi. Bizdiń qurylymǵa halyqaralyq qaýymdastyq edáýir qyzyǵýshylyq tanytýda. Túrki áleminiń geosaıası áleýetin tıimdi paıdalaný kerek. Bul bárimiz úshin mańyzdy, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Osy jıynnyń qorytyndysy boıynsha Túrki keńesiniń úshinshi tarappen yntymaqtastyǵy týraly erejeler qabyldanbaq. Qazaqstan Prezıdenti muny ýaqtyly jáne zaman talabyna saı ázirlengen qujat dep sanaıdy.
Qasym-Jomart Toqaev Uıymnyń jahandyq deńgeıde laıyqty ornyn alatynyna senim bildirdi.
– Meniń pikirim boıynsha uıymymyz, eń aldymen, ekonomıkalyq, gýmanıtarlyq jáne ekologııalyq yntymaqtastyqqa basa mán bergeni jón. Áriptesterim bul tujyrymmen kelisedi dep oılaımyn. Birligimiz árdaıym bekem bolsyn, – dedi Memleket basshysy.
Qazaqstan Prezıdenti qazirgi kúrdeli jaǵdaıda syn-qaterlerdi eńserip, ornyqty damý úshin kúsh-jiger biriktirýdiń, jańa tehnologııalardy ıgerý salasynda yntymaqtastyq ornatýdyń asa mańyzdy mindet ekenin aıtty. Qasym-Jomart Toqaev Uıymǵa múshe memleketter jumyla otyryp, birlesip áreket etýge tıis birneshe mańyzdy baǵytty atady.
– Biz jańartylatyn qýat kózderin damyta beremiz. Bul mindet «Jasyl ekonomıkaǵa» kóshý týraly tujyrymdamada kórinis tapty. Josparlanǵan sharalar 2060 jylǵa qaraı kómirtegiden arylýǵa jol ashady. Sondaı-aq, aldaǵy on jylda parnıkti gaz shyǵarýdy 15 paıyzǵa azaıtýǵa múmkindik beredi. Osynyń aıasynda biz 2025 jylǵa deıin 500 myń gektar jerge 2 mıllıard túp aǵash otyrǵyzýdy josparlaýdamyz. Buǵan qosa qazir elimizdegi jańartylatyn qýattyń úlesin 3 paıyzǵa jetkizdik. Ony 2030 jylǵa qaraı 15 paıyzǵa deıin arttyramyz. Sol maqsatpen Nur-Sultan qalasynda «Jasyl tehnologııalar men ınvestıııalyq jobalardyń halyqaralyq ortalyǵyn» ashtyq, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Qasym-Jomart Toqaev sýtegi energetıkasyn damytýdy ekinshi mańyzdy másele retinde atady. Prezıdent álemde ony «taza» otynnyń jańa túri dep sanaıtynyn aıta kelip, Qazaqstanda jasyl sýteginiń ónerkásiptik klasterin qurýǵa mol múmkindik bar ekenin atap ótti. Oǵan elimizdiń ǵylymı áleýeti de, bilikti mamandary da jetkilikti.
– Osy oraıda, elderimizdiń basty ǵylymı mekemelerin jumyldyryp, Halyqaralyq konsorıým qurýdy usynamyn. Bul qurylym sýtegini óndiretin, ony saqtap, tasymaldaıtyn jańa tehnologııany damytý úshin qajet. Munda ǵalymdarymyz bas qosyp, ózara tájirıbe almasýyna bolady, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
«Adyrna» ulttyq portaly
