Koronavırýstyq ınfekııaǵa qarsy vakına paıda bolǵannan beri búkil álemde birneshe mıllıard eresek adam koronavırýsqa qarsy túrli vakınalarmen egildi.
Koronavırýstyq ınfekııalarǵa qarsy vakınalar qaýipsizdiktiń joǵary deńgeıine ıe, aýyr jaǵdaılardy jáne aýrýhanaǵa jatqyzýdy azaıtady, koronavırýstyq ınfekııalardan ólim jaıttaryn azaıtýǵa kómektesedi.
Keń taralǵan COVID-19 vakınaııasy joǵary qaýipti toptaǵy kez – kelgen adamdy koronavırýstyq ınfekııalardyń aýyr asqynýlary men óliminen qorǵaýdyń mańyzdy quraly bolyp tabylady.
Pfaızer vakınasy Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy (DSU) 12 jastan 18 jasqa deıingi balalar men jasóspirimderdi, júkti jáne bala emizetin analardy vakınaııalaý úshin usynady.
Qazirgi ýaqytta álemniń 20-dan astam elinde 12 jastan bastap, jekelegen elderde 3 jastan bastap (Qytaı) jáne 5 jastan bastap (AQSh) jasóspirimderge vakınaııa júrgizilýde.
Amerıkada Pfaızer óndiretin vakına shamamen 8 mıllıon adam egildi, onyń ishinde 5 jastan asqan balalardy vakınaııalaý bastaldy, Qytaıda – 2021 jyldyń qazan aıynda 3 jastan 17 jasqa deıingi balalar arasynda koronavırýstyq ınfekııaǵa qarsy belsendiligi joıylǵan otandyq vakınany shuǵyl qoldaný qabyldandy jáne atalǵan jastaǵy 60 mıllıonnan astam balalar men jasóspirimder egildi.
Aǵymdaǵy jyldyń tamyz aıynyń sońynda Kanadada 58% - ǵa deıin 12-17 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimder KVI-ge qarsy tolyq egildi.
Qazaqstanda 12-18 jas aralyǵyndaǵy balalar men jasóspirimder, júkti jáne bala emizetin analar arasynda koronavırýstyq ınfekııanyń aldyn alý úshin halyqtyń osy toptaryndaǵy qaýipsizdiktiń jáne joǵary tıimdiliktiń dáleldi bazasy bar Pfaızer óndiretin vakınanyń qoljetimdiligi qamtamasyz etildi.
Qazaqstanda koronavırýstyq ınfekııalarǵa qarsy vakınaııa tegin júrgiziledi jáne erikti bolyp tabylady. Qazaqstan Respýblıkasynyń "Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi týraly" Kodeksiniń 77-babyna sáıkes kez kelgen medıınalyq rásim, onyń ishinde vakınaııa egilýshiniń kelisimimen ǵana júrgiziledi. 12 jastan 17 jasqa deıingi jasóspirimderdi vakınaııalaýǵa ata-analarynyń nemese olardyń zańdy ókilderiniń habardar etilgen jazbasha kelisimimen ǵana jol beriledi. Qazaqstanda vakınaııadan bas tartqany úshin ákimshilik nemese qylmystyq jaýapkershilik qarastyrylmaǵan.
12 jastan 18 jasqa deıingi jasóspirimderdi vakınaııalaý bilim berý uıymdarynyń egý kabınetterinde júrgiziledi, ata-analarynyń nemese zańdy ókilderiniń qalaýy boıynsha jasóspirimder medıınalyq uıymnyń egý pýnktterinde egilýi múmkin.
Mektep bekitilgen medıınalyq uıym jasóspirimderdi vakınaııalaý úshin egý brıgadalarynyń medıınalyq qyzmetkerlerin daıarlaýdy qamtamasyz etedi.
Vakınanyń qaýipsizdigi men tıimdiligin qamtamasyz etý úshin saqtaý men tasymaldaýdyń ártúrli deńgeılerinde "sýyq tizbek" qamtamasyz etiledi.
Pfaızer óndirisiniń vakınasy mınýs 60-90°C temperatýrada oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmalarynyń qoımalarynda saqtalady.
Bilim berý uıymdary men medıınalyq uıymdardyń egý pýnktterinde kúntizbelik 31 kúnge deıingi merzimge plıýs 2-8°C temperatýrada saqtalady.
Mektep bekitilgen medıınalyq uıym jáne mektep basshylyǵy mynalardy qamtamasyz etedi:
- QR DSM №361 buıryǵyna sáıkes sanıtarlyq-epıdemıologııalyq talaptarǵa sáıkes egý kabınetterin jabdyqtaý;
- alǵashqy medıınalyq kómek kórsetýge arnalǵan preparattardyń bolýy;
- kóp jınalýdyń aldyn alý úshin egiletin adamdardyń aǵynyn shekteý;
- vakınaııaǵa deıin kútý úshin úı-jaı bólý jáne áleýmettik qashyqtyqty saqtaý shartymen vakınaııadan keıin baqylaý úshin jeke úı-jaı bólý;
-mektep jáne medıınalyq uıym psıhologtaryn jasóspirimderdi COVID-19-ǵa qarsy vakınaııalaýǵa tartý.
Pfaızer óndirgen vakınamen vakınaııalaý aldynda
- ata-anasynyń nemese zańdy ókilderiniń qatysýymen 12 jastan 18 jasqa deıingi egiletin adamǵa tekserý jáne suraý júrgiziledi;
- ımmýndaýǵa qarsy kórsetilimder bolmaǵan jaǵdaıda, egýdi júrgizýge ruqsat resimdeledi,
- egiletin adamǵa jáne/nemese onyń ata-anasyna (zańdy ókiline) profılaktıkalyq egý, yqtımal reakııalar men ımmýndaýdan keıin jaǵymsyz jaıttar, egýden bas tartý saldary týraly tolyq jáne obektıvti aqparat beriledi.
Vakınaııadan keıin
Vakınaııalanǵan adam vakınaııadan keıin 30 mınýt ishinde vakınany alǵan jerde medıına qyzmetkeriniń baqylaýynda bolady.
Vakınaııadan keıin kelesi kútiletin reakııalar bolýy múmkin:
- ınekııa ornyndaǵy aýyrsyný, isiný, sharshaǵyshtyq, bas aýrýy, bulshyqet aýyrýy, býyn aýyrýy, qaltyraý, dıareıa, qyzba; atalǵan reakııalardyń keıbiri 12-15 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimderde eresekterge qaraǵanda birshama jıi kezdesken;
ınekııa ornyndaǵy qyzarý, júrek aıný, qusý;
lımfa túıinderiniń ulǵaıýy, álsizdik, qoldyń aýyrýy, uıqysyzdyq, ınekııa ornyndaǵy qyshý, bórtpe nemese qyshý sııaqty allergııalyq reakııalar jáne t. b.
Immýndaýdan keıin jaǵymsyz saldarlar týyndaǵan jaǵdaıda - medıınalyq kómekke júginý qajet.
"Pfaızer"óndirisiniń vakınasymen vakınaııalaýǵa qarsy kórsetilimderi:
- belsendi zatqa nemese preparattyń kez-kelgen basqa komponentterine allergııa; jumyrtqa nemese jelatınge allergııanyń bolýy vakınaııa úshin qarsy kórsetilim nemese eskertý emes, óıtkeni vakınada bul komponentter joq.
- 12 jasqa deıin;
- 16 aptaǵa deıingi júktilik.
Jiti ınfekııalyq aýrýlary bar adamdar úshin jáne sozylmaly aýrýlary asqynǵan kezeńde koronavırýstyq ınfekııalarǵa qarsy vakınaııalaýdy keıinge qaldyrý kerek.
"Pfaızer"óndirisiniń vakınamen vakınaııalaý kestesi:
1 dozasy - kez kelgen nóldik kún;
2 doza - birinshi dozany alǵannan keıin 21-den 28 kúnge deıingi aralyqpen.
Vakınaııanyń artyqshylyqtary:
- ınfekııanyń aýyr aǵymy men asqynýynyń aldyn alady
- egilgenderdi ǵana emes, aınaladaǵylardy da (aǵa-iniler, apa-sińliler, týystar) qorǵaıdy
- "ujymdyq ımmýnıtetti" qalyptastyrady
- ımmýnızaııadan keıin alynǵan "vakınaııa pasporty" sizdiń saparyńyzdy jeńildetedi.
Vakınaııa júrgizer aldynda koronavırýsqa KVI men antıdenelerdiń bolýyna tekserý júrgizilmeıdi.
KVI-men aýyryp jazylǵan adamdar saýyqqannan keıin 6 aıdan soń, vakınaııalaý aldyndaǵy jaı-kúıin baǵalaýdy eskere otyryp, KVI-ǵa qarsy vakınaııalaýǵa jatady. KVI-men aýyryp jazylǵan adamdardy saýyqqannan keıin 3 aıdan soń vakınaııalaýǵa jol beriledi.
