Qazaqstannyń belgili ǵalymy dúnıeden ozdy

3752
Adyrna.kz Telegram
QR Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri, kórnekti ádebıet synshysy Serik Smaıyluly Qırabaev toqsan bes jasqa qaraǵan shaǵynda ómirden ozdy, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly. Bul týraly Ǵadıden Jakeı óziniń Facebook-tegi paraqshasynda jarııa etti. 
Serik Smaıyluly Qırabaev - 1927 jyly 23 naýryzda Qaraǵandy oblysy, Jańarqa aýdany, Atasý aýylynda týǵan. 1951 jyly Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirgennen keıin aspırantýrada oqı júrip, Qazaqtyń memlekettik kórkem ádebıet baspasynyń aǵa redaktory, «Ádebıet jáne ıskýsstvo» jýrnalynyń bólim meńgerýshisi bolyp istegen.
1952–1955 jyldary «Pıoner» jýrnalynda redaktor, 1955–1958 jyldary. «Soıalıstik Qazaqstan» (qazirgi «Egemen Qazaqstan») gazetinde meńgerýshi, redakııalyq alqa múshesi boldy. 1958 jyldan Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynda 30 jyl boıy doent, professor, fılologııa fakýltetiniń dekany, qazaq ádebıeti kafedrasynyń meńgerýshisi, ınstıtýt rektorynyń oqý isin basqaratyn orynbasary qyzmetterin atqardy. 1988–1995 jyldary Qazaq KSR ǴA-nyń M.O.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń dırektory, keıinnen bólim meńgerýshisi bolyp istedi. Fılologııa ǵylymynyń doktory (1964), professor (1966), KSRO Pedagogıka ǵylymdary akademııasynyń korrespondent-múshesi (1968), QR UǴA-nyń akademıgi (1994), Qazaqstan jáne Qyrǵyzstan respýblıkalary ǵylymynyń eńbek sińirgen qaıratkeri (1977, 1995), Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń ıegeri (1996).
Qazaq ádebıetiniń ózekti máselerine arnalǵan syn maqalalary men reenzııalary 1948 jyldan bastap jaryq kóre bastady. Sodan bergi ýaqytta 800-den astam ádebı-syn ǵylymı maqalalary men eńbekteri jaryq kórdi. S.Kóbeevtiń jazýshylyq joly jaıynda kandıdattyq dıssertaııa qorǵady (1957), «Sáken Seıfýllın» monografııasy negizinde doktorlyq dıssertaııa (1964) qorǵady. «Júsipbek Aımaýytov» atty kitaby QR UǴA-nyń Sh.Ýálıhanov atyndaǵy syılyǵyna ıe boldy (1994).
1952 jyldan beri qazaq ádebıetinen orta mektepke arnalǵan (IX-X synyptar) oqýlyqtar jazýmen shuǵyldanyp keledi.
Ol KSRO Joǵarǵy Attestaııalyq Komıssııanyń saraptamalyq keńesiniń múshesi, Qazaqstan JAK-tyń tóralqa múshesi, Qazaq enıklopedııasynyń redalqasynyń múshesi jáne ádebıet jónindegi keńestiń tóraǵasy bolǵan. KSRO Jazýshylar odaǵy basqarmasy tekserý komıssııasynyń, KSRO Jazýshylar odaǵy janyndaǵy Syn keńesiniń múshesi, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń múshesi, odaqtyń hatshysy, tóralqa múshesi, syn keńesi tóraǵasy bolyp birneshe jyl istegen. Kóp jyldar boıy Qazaqstan Bilim mınıstrligi janyndaǵy oqý-ádistemelik keńesiniń ádebıet sekııasynyń tóraǵasy retinde orta jáne joǵary mektepke arnalǵan oqýlyqtar men baǵdarlamalardy jańǵyrtý, jetildirý isine basshylyq jasady. «Qazaq ádebıeti jáne mektep», «Qazaq ádebıeti oqýlyǵyna metodıkalyq nusqaý» (Q.Myrzaǵalıevpen birge), t.b. kóptegen oqýlyqtary jaryq kórdi.
Eńbek Qyzyl Tý, Halyqtar Dostyǵy ordenderimen, kóptegen medaldarmen, Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet Gramotasymen marapattalǵan. «Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri» (2005), «Otan» ordeniniń ıegeri (2007).
Shyǵarmalary: Ǵabıden Mustafın. Syn-bıblıografııalyq ocherk. A., QMKÁB, 1956; Gabıden Mýstafın. Krıtıko-bıografıcheskıı ocherk. A., KIHL, 1957; Spandııar Kóbeev. A., QMKÁB, 1960; Órleý jolynda. Ádebı-syn maqalalar. A., QMKÁB, 1960; Sáken Seıfýllın. A., «Jazýshy», 1962; Saken Seıfýllın. A., «Jazýshy», 1966; Oktıabr jáne qazaq ádebıeti. Maqalalar men zertteýler. A., «Jazýshy», 1968; Óner órisi. Maqalalar men zertteýler. A., «Jazýshy», 1971; Saken Seıfýllın. Monografııa. M., Sovetskıı pısatel. 1973; Ádebıet jáne dáýir talaby. Maqalalar men zertteýler. A., «Jazýshy», 1976; Revolıýııa jáne ádebıet. Eki tomdyq. A., «Jazýshy», 1977; Qazaq ádebıeti jáne mektep. Zertteý. A., «Mektep», 1979; Revolıýıeı prızvannyı. Statı ıssledovanııa. A., «Jazýshy», 1980; Shyndyq jáne shyǵarma. Maqalalar men zertteýler. A., «Jalyn» 1981; Shyndyq pen sheberlik. Zertteýler men maqalar. A., «Jazýshy», 1983; Vysokoe naznachenıe. Statı, krıtıcheskıe ocherkı. A., «Jazýshy», 1985; Talantqa qurmet. Zertteýler men maqalalar. A., «Jazýshy», 1988; Tańdamaly shyǵarmalary. Eki tom. A., «Jazýshy», 1990–1991; Júsipbek Aımaýytov. Ómiri men shyǵarmashylyǵy. A., «Ana tili», 1993; Ádebıetimizdiń aqtańdaq betteri. A., «Bilim», 1995; Keńestik dáýirdegi qazaq ádebıeti. Zertteý. A., «Bilim», 1998; Ult táýelsizdigi jáne ádebıet. Zertteýler men maqalalar. A., «Ǵylym», 2001; Táýelsizdik rýhymen. Zertteýler, maqalalar, estelikter. Astana, «Folıant», 2002; Ómir taǵlymdary. 2006; Tarıh jáne ádebıet. 2007; 8 tomdyq tańdamaly shyǵarmalar jınaǵy. 2007.
Marqumnyń týystary men jaqyndaryna "Adyrna" ulttyq portaly ujymy, qaıǵyryp kóńil aıtady. 
"Adyrna" ulttyq portaly
Pikirler